Thị trường xuất khẩu gặp khó, các doanh nghiệp (DN) ngành gỗ đang nỗ lực bắt tay với nhau và với các ngành khác để quay lại thị trường nội địa.
Những cái bắt tay…
Vài năm trở lại đây, khi xu hướng thuê kiến trúc sư thiết kế nhà và thiết kế nội thất trở nên khá phổ biến tại thị trường Việt Nam, ý tưởng liên kết giữa Hội Kiến trúc sư TPHCM (HAA) và Hiệp hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TPHCM (HAWA) đã manh nha. Song khi đó, những hợp đồng xuất khẩu triệu đô đã kéo đa số DN thuộc HAWA vào vòng xoáy xuất khẩu.
Và chỉ đến khi xuất khẩu liên tục gặp khó, các DN buộc phải quay về thị trường nội địa, thì ý tưởng này mới từng bước thành hiện thực và được hội viên cả 2 bên cam kết sẽ hợp tác có chiều sâu bằng những chương trình cụ thể, lâu dài, 2 bên cùng có lợi.
 |
Sản phẩm mới của gỗ Đức Thành. Ảnh: CAO THĂNG |
Ông Khương Văn Mười, Chủ tịch HAA, chia sẻ: “Trước đây kiến trúc sư thường phải tư vấn cho khách hàng sử dụng đồ trang trí nội thất nhập ngoại vì hàng Việt Nam trên thị trường quá ít mẫu mã. Nhưng nay, khi các DN chế biến và xuất khẩu gỗ đã chú trọng nhiều đến thị trường nội địa bằng việc tung ra các dòng sản phẩm đa dạng, giá thành phải chăng thì mọi việc sẽ khác đi”.
Chủ tịch HAWA, ông Nguyễn Chiến Thắng, lạc quan nếu các DN trong hiệp hội có thể nắm được cơ hội trong việc hợp tác với HAA, nơi hiện có tới hơn 1.000 hội viên thì cơ hội chinh phục thị trường nội địa có trị giá gần 3 tỷ USD sẽ thuận lợi hơn rất nhiều. Bước đầu, một số kiến trúc sư thuộc HAA đã tới tham quan và làm việc với một số nhà máy thuộc các DN của HAWA.
Song song với việc tìm hỗ trợ từ các hiệp hội khác, một số DN xuất khẩu thuộc HAWA mới đây đã chính thức liên kết lại với nhau để thành lập nhóm sản xuất hàng hóa chuyên phục vụ thị trường nội địa. “Việc liên kết này có thể phần nào giải nhiều bài toán khó của các DN ở thị trường nội như nghiên cứu thị trường, tìm kênh phân phối, xây dựng đội ngũ bán hàng nội thất chuyên nghiệp, đội ngũ tư vấn cho khách hàng…” - ông Huỳnh Văn Hạnh, Phó Chủ tịch HAWA, nói.
Và quyết tâm của DN
Trước đây, cứ nói đến bán hàng phục vụ thị trường nội là nhiều nhà sản xuất lắc đầu vì đã quen với quy mô sản xuất hàng loạt và thị hiếu của khách hàng thuộc khu vực châu Âu và Hoa Kỳ. Nhưng nay vào thời buổi khó khăn, các DN mới tiếc nuối vì đến 80% thị trường sân nhà đang rơi vào tay người ngoài. Và để thoát khỏi sự lúng túng, các DN đang phải nỗ lực từng ngày.
Hy vọng những cái bắt tay như trên có thể phần nào làm thay đổi cục diện thị trường, giúp các DN có thêm niềm tin. Tất nhiên, bản thân các DN cũng phải có những thay đổi trong nội tại cho phù hợp. Để người tiêu dùng có cơ hội sở hữu một sản phẩm “made in Vietnam”, các nhà xuất khẩu đang phải tự điều chỉnh kế hoạch, quy mô sản xuất của chính mình.
Từ sản xuất theo dây chuyền hàng trăm ngàn bộ, nay phải điều chỉnh để mỗi mẫu mã có thể chỉ vài chục bộ, thậm chí vài bộ, nhưng giá thành phải hợp lý. Cùng với đó, mẫu mã phải đa dạng hơn và thay đổi thường xuyên theo thị hiếu người tiêu dùng mới có thể cạnh tranh được với các sản phẩm ngoại nhập đang tràn lan. “Bởi nếu không quyết tâm thay đổi thì những tư vấn, những cơ hội mà các kiến trúc sư mang lại cho DN sản xuất có thể dễ dàng bị bỏ qua” - ông Mười nói thêm.
Tất nhiên, cũng có ý kiến ngờ vực hiệu quả sự hợp tác giữa HAA và HAWA, thậm chí là cái bắt tay liên kết của các nhà xuất khẩu như đã nói ở trên. “Việc các hiệp hội bắt tay nhau thì nhiều nhưng hiệu quả lại chẳng được bao nhiêu. Tương tự, trong một số ngành hàng khác lúc khó khăn cũng tính đến việc liên kết giữa các DN, chia sẻ đơn hàng… nhưng kết cục là vẫn mạnh ai nấy làm, vì lợi ích riêng thường lớn hơn lợi ích chung” - chủ một DN tỏ rõ sự bi quan của mình xung quanh những câu chuyện này.
Thêm vào đó, không ít người lo ngại sau gần 3 năm quay lại thị trường nội địa mà DN vẫn chưa hết lúng túng thì liệu bài toán chinh phục thị trường nội sẽ phải giải trong bao nhiêu năm nữa. Không ai dám đưa ra câu trả lời, song việc các DN lớn như Scansia, Danh Mộc, Mifaco… tham gia tích cực vào các hội chợ trong nước đang cho thấy quyết tâm rất lớn của các DN trong ngành.
Để tạo thêm động lực cho các DN trong việc cạnh tranh với hàng nhập khẩu đặc biệt là những mặt hàng giá rẻ, HAWA đã kiến nghị với Bộ Công Thương về quy định chất lượng sản phẩm đồ gỗ để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng trong nước. Kiến nghị bao gồm việc quy định chuẩn mực dư lượng formaldehyde, tức chất có trong keo trên sản phẩm gỗ, quy định dư lượng chì trên bề mặt sản phẩm và kiểm soát đồ gỗ nhập khẩu thông qua đường tiểu ngạch và xuất khẩu nguyên liệu thô, sơ chế.
Nếu đem so sánh, giá trị xuất khẩu đồ gỗ năm 2011 là 3,9 tỷ USD (trong đó phần lớn thuộc về các DN FDI) trong khi thị trường nội địa có giá trị tới 3 tỷ USD, các DN trong ngành gỗ xuất khẩu vẫn có lý do để kiên trì theo đuổi thị trường nội địa dù phía trước còn rất nhiều khó khăn, thách thức.
