Liên quan đến tiến độ triển khai thực hiện chủ trương xây dựng phương án hoàn vốn cho Nhà nước đối với các tuyến đường Cao tốc Bắc-Nam do Nhà nước đầu tư, Bộ GTVT đang hoàn thiện lại đề án để sớm báo cáo Chính phủ phương án thu phí sử dụng đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư theo cơ chế phí.
Theo Bộ GTVT, trong giai đoạn 2018-2021, bộ đã nghiên cứu, xây dựng và có nhiều báo cáo đề xuất về các cơ chế, chính sách để thu theo cơ chế phí, cũng như cơ chế thu hồi vốn đối với các tuyến đường bộ cao tốc đã và đang được Nhà nước đầu tư trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ GTVT xây dựng cơ chế Nhà nước thu phí đối với các tuyến đường cao tốc do nhà nước đầu tư.
Trước tiến độ hoàn thành các tuyến cao tốc và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính đã đề nghị xây dựng phương án báo cáo Chính phủ xem xét trình Quốc hội ban hành cơ chế thí điểm thu tiền sử dụng đường bộ cao tốc trên một số đoạn/tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư.
Tiếp thu ý kiến của Bộ Tài chính, Bộ GTVT đã nghiên cứu, xây dựng dự thảo phương án thí điểm. Tuy nhiên sau khi nhận được ý kiến các bộ, ngành, Bộ GTVT thấy rằng rất có căn cứ đề xuất thí điểm. Vì vậy sau khi tiếp thu, giải trình, Bộ GTVT tải đang hoàn thiện lại đề án thu phí cao tốc do Nhà nước đầu tư để sớm báo cáo Chính phủ phương án.
Được biết, hiện nay, Bộ GTVT đề xuất đưa vào Luật Đường bộ (được tách ra từ Luật Giao thông đường bộ 2008) quy định thu hồi vốn Nhà nước đối với các dự án do ngân sách đầu tư và dự án tư nhân chuyển giao cho Nhà nước.
Theo đại diện Bộ GTVT, để thực hiện mục tiêu 5.000km đường bộ cao tốc theo Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII, nhu cầu các nguồn vốn đầu tư đến năm 2030 khoảng 813.000 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách Nhà nước phải đảm đương trên 239.000 tỷ đồng. Nếu giữ quy định hiện hành thì “không có cách nào huy động được vốn để tái đầu tư đường bộ cao tốc.”
Trên cơ sở đó, Bộ GTVT đề xuất bổ sung quy định về thu phí sử dụng đường bộ cao tốc đối với phương tiện lưu thông tính theo số km xe chạy trên tuyến đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư và do nhà đầu tư chuyển giao cho Nhà nước theo hợp đồng dự án thực hiện đầu tư theo phương thức đối tác công tư; các nguồn thu liên quan đến sử dụng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ và các nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.
Trước đó, Bộ GTVT đưa ra thời gian thu thí điểm theo cơ chế phí tối đa là 5 năm kể từ thời điểm đoạn/tuyến đường bộ được triển khai thu phí. Thời gian thực hiện thí điểm được kiến nghị áp dụng cho đến khi quy định pháp luật về thu phí sử dụng đường cao tốc được Quốc hội thông qua.
Tính toán của Bộ GTVT với mức thu phí 9 tuyến cao tốc (gồm Cao Bồ-Mai Sơn, Mai Sơn-Quốc lộ 45, Quốc lộ 45-Nghi Sơn, Nghi Sơn-Diễn Châu, Cam Lộ-La Sơn, Vĩnh Hảo-Phan Thiết, Phan Thiết-Dầu Giây, cầu Mỹ Thuận 2 và Cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương) sẽ được xác định dựa vào 3 nguyên tắc: phù hợp với lợi ích và khả năng chi trả của người sử dụng đường cao tốc;
Xây dựng trên cơ sở tổng số phí thu được sau khi bù đắp chi phí tổ chức thu phải đảm bảo còn dư để cân đối vào ngân sách Nhà nước; tính toán theo từng đoạn/tuyến đường bộ cao tốc cụ thể để đảm bảo phù hợp với điều kiện khai thác, kinh tế-xã hội theo từng khu vực.
