Sản xuất hiệu quả khi thuỷ lợi khép kín
Những ngày đầu năm 2024, nhiều nông dân trên địa bàn xã Lợi An, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau, phấn khởi khi thu hoạch vụ lúa trên đất nuôi tôm vì trúng mùa, được giá.
Ông Nguyễn Việt Khái, Chủ tịch UBND xã Lợi An cho biết, những năm trước, khi hệ thống thuỷ lợi chưa khép kín thì vụ lúa trên đất nuôi tôm thường bấp bênh, đa phần thiếu nước ngọt vào thời điểm cuối vụ, dẫn đến lúa không đạt hiệu quả, có năm còn thất trắng.
Tuy nhiên, 2 năm gần đây vụ lúa trên đất nuôi tôm đạt nhiều hiệu quả do hệ thống thuỷ lợi được đầu tư khép kín. Vì thế, diện tích sản xuất lúa tôm cũng ngày càng được mở rộng. Theo đó, vụ lúa tôm năm 2023 người dân trên địa bàn xuống giống hơn 1.380 ha (vụ trước xuống giống được 1.120 ha).
Hệ thống thuỷ lợi không chỉ giúp cho việc sản xuất lúa tôm hiệu quả còn hạn chế thiệt hại khi triều cường dâng cao.
Ông Nguyễn Văn Thương, nhà nằm trong tiểu vùng XVII, huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau, chia sẻ: Trước đây, khi mùa triều cường dâng cao, có nơi nước tràn bờ, làm vỡ bờ bao vuông tôm. Vì vậy, tôm cua thất thoát ra bên ngoài, gây thiệt hại cho bà con. Đến nay, khi các cống thuỷ lợi được đầu tư hoàn thiện đã hạn chế tình trạng nước dâng cao vào lúc triều cường giữa và cuối tháng, người dân cũng an tâm sản xuất.
Hiện hệ thống thủy lợi các tiểu vùng II, III, V, X, XVII, XVIII, ô nuôi trồng thủy sản xã Tân Duyệt, Nam Cà Mau và tiểu vùng II, III Bắc Cà Mau được đầu tư tương đối hoàn chỉnh đã hạn chế đến mức thấp nhất tình hình thiệt hại do triều cường nước dâng, đáp ứng nhu cầu tiêu úng, xổ phèn, ngăn mặn, giữ ngọt; đáp ứng yêu cầu phục vụ sản xuất của người dân.
Dù vậy, do đặc thù Cà Mau là tỉnh không có nguồn nước ngọt bổ sung như các tỉnh khác trong khu vực đồng bằng sông Cửu Long, do đó sản xuất chủ yếu dựa vào nguồn nước mưa là chính. Về tiêu nước, chủ yếu lợi dụng thủy triều, hệ thống cống làm nhiệm vụ ngăn mặn, giữ ngọt, kênh mương làm nhiệm vụ dẫn và trữ nước để cấp bù một phần trong mùa. Lượng phù sa từ biển đưa vào hàng năm rất lớn làm bồi lắng các cửa cống đầu mối, hệ thống kênh, rạch bị bồi lắng liên tục nên phải thường xuyên đầu tư nạo vét...
Cần đầu tư đồng bộ
Nhằm từng bước hoàn thiện hệ thống thủy lợi và quản lý vận hành công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Cà Mau, phát huy một cách hiệu quả các công trình thủy lợi đã được đầu tư, Trung tâm Quản lý khai thác các công trình thuỷ lợi (Sở NN-PTNT Cà Mau) cho biết, hàng năm đơn vị đều triển khai công tác đầu tư nạo vét, duy tu, sửa chữa hệ thống công trình thủy lợi để phục vụ sản xuất từ nguồn vốn Trung ương hỗ trợ sản phẩm, dịch vụ công ích thủy lợi.
Đồng thời, trung tâm thường xuyên kiểm tra, bồi trúc các đê bao, bờ bao xung yếu, xuống cấp, các cống, đập bị hư hỏng, khắc phục kịp thời phục vụ sản xuất. Theo dõi, kiểm tra, quan trắc mực nước, độ mặn, đặc biệt là vùng ngọt hóa của tỉnh, để chủ động trong công tác vận hành khai thác các cống đạt hiệu quả. Xây dựng kế hoạch phối hợp giữa trung tâm với địa phương trong công tác quản lý, vận hành khai thác các công trình thủy lợi, để chủ động trong công tác ngăn mặn, chống tràn và tiêu úng, xổ phèn, điều tiết nguồn nước, đặc biệt là các cống vùng ngọt hóa của tỉnh.
Tỉnh Cà Mau có 3 mặt giáp biển, hệ thống sông ngòi chằng chịt, nhiều cửa sông thông ra biển. Trong khi đó, tình hình thời tiết diễn biến ngày càng phức tạp, hạn hán, triều cường nước dâng, xâm nhập mặn có cường độ ngày càng cao.
Vì vậy, qua thực tế vận hành, khai thác hệ thống công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Cà Mau, ông Trần Quốc Nam, Giám đốc Trung tâm Quản lý khai thác các công trình thuỷ lợi kiến nghị: Nên tập trung vào các tiểu vùng bức xúc và đang đầu tư dở dang chưa khép kín. Khi đầu tư xây dựng công trình cần lựa chọn đầu tư loại cống cho phù hợp với từng vùng, tiểu vùng để tránh hiện tượng khi đưa vào sử dụng gây xói lở mang cống và rò rỉ mặn qua cống. Đồng thời xây dựng các cống cần phải xây dựng các hạng mục phụ trợ như cầu công tác khe phai, phai phụ và nhà quản lý cống, để công tác quản lý vận hành đạt hiệu quả.
Để phát huy hơn nữa hiệu quả của việc đầu tư khép kín các tiểu vùng, cần tiếp tục nghiên cứu thêm xây dựng các ô thủy lợi. Đặc biệt là các tiểu vùng thuộc sinh thái ngọt (Bắc Cà Mau), để kết hợp với việc bố trí sản xuất mà thực hiện được luân chuyển nước trong tiểu vùng, hạn chế khi bơm thải ra ngoài sẽ dẫn đến thiếu nước cuối vụ. Cần rà soát, phân cấp lại hệ thống kênh, rạch nhằm phù hợp với tình hình thực tế, tránh chồng chéo giữa các địa phương, kể cả của tỉnh và huyện trong công tác quản lý đầu tư duy tu, nạo vét.
Ông Trần Quốc Nam,
Giám đốc Trung tâm Quản lý khai thác các công trình thuỷ lợi tỉnh Cà Mau
