Thời gian gần đây, các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới như Temu, Shein, 1688… đã tiến hành các hoạt động kinh doanh tại Việt Nam nhưng chưa tiến hành đăng ký hoạt động với Bộ Công Thương, thu hút sự chú ý lớn của người tiêu dùng tại Việt Nam và trở thành chủ đề nóng trên nhiều phương tiện truyền thông.
Trả lời báo chí về vấn đề này bên hành lang Quốc hội, đại biểu Trịnh Xuân An - Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai) cho rằng đây là một tín hiệu tốt đối với người tiêu dùng nhưng cơ quan quản lý cần phải giám sát chặt chẽ, không để các sản phẩm chất lượng kém cũng như không rõ xuất xứ ảnh hưởng đến các sản phẩm trong nước.
- Vừa qua, sự xuất hiện của các sản phẩm giá rẻ trên sàn thương mại điện tử Temu đã gây nhiều chú ý về cách thức quảng cáo. Ý kiến của ông về loại hình bán hàng này như thế nào?
Đại biểu Trịnh Xuân An: Trên thế giới, sự xuất hiện của Temu không phải mới, nó đã tạo ra một làn sóng rất mạnh từ Trung Quốc và ngay cả Mỹ cũng như một số nước Đông Nam Á. Temu vào Việt Nam, trước tiên sẽ tốt cho thị trường, vì người tiêu dùng có thêm sự lựa chọn. Về bản chất, loại hình này cũng giống như các trang thương mại điện tử thông thường khác, họ tạo ra sự tiện dụng cho người mua.
Trong thực tế, đây là câu chuyện thuần túy của thị trường, mặt khác, đây cũng là một tin vui cho thị trường, đặc biệt trong một lĩnh vực còn đang mới mẻ và sẽ trở thành xu thế chủ yếu trong mua-bán hàng hóa, nhất là với các sản phẩm thông dụng.
Sự xuất hiện của Temu cũng khiến thị trường cạnh tranh hơn, không phụ thuộc vào kênh độc quyền nào. Đứng ở góc độ người tiêu dùng, đương nhiên chúng ta phải ủng hộ điều này. Tuy nhiên, ở góc độ cơ quan quản lý nhà nước thì cần phải bình tĩnh nhìn nhận, đánh giá khách quan, xem cái được là gì, nguy cơ rủi ro là gì, để từ đó đưa ra các biện pháp phù hợp.
- Có ý kiến cho rằng Temu gây ra mối đe dọa lớn cho các doanh nghiệp trong nước, ông đánh giá sao về vấn đề này?
Đại biểu Trịnh Xuân An: Về lâu dài, đây chính là mối lo lắng của chúng ta. Bởi Temu phục vụ các “thượng đế” rất nhanh. Họ tạo ra những kho khổng lồ ngay sát biên giới, có thể thần tốc đưa hàng vào sâu trong nội địa để chiếm lĩnh thị trường. Khi nguồn cung hàng dồi dào, lại đảm bảo được cả phần hậu cần, chắc chắn họ sẽ đánh bại các sàn khác, vì họ nhanh hơn, nhiều hơn và rẻ hơn. Điều này tạo ra mối lo đối với các doanh nghiệp, sàn thương mại điện tử trong nước.
Thực tế một số quốc gia "phản ứng" với sàn thương mại này mạnh vì họ cho rằng nếu để các trang thương mại điện tử như Temu chiếm lĩnh thị trường thì doanh nghiệp nội địa sẽ chết. Đơn cử như Indonesia đã chính thức cấm Temu, bởi chính phủ nước này cho rằng Temu quảng cáo không đúng, chất lượng kém, không rõ xuất xứ... Đây cũng là vấn đề chúng ta phải hết sức chú ý.
Tôi ví dụ, một sản phẩm hàng nội địa có giá 70.000 đồng nhưng cũng sản phẩm ấy, họ chỉ bán 20.000 đồng. Vậy người tiêu dùng sẽ mua mặt hàng nào? Giá cả chênh lệch nhưng một vấn đề cần phải quan tâm là chất lượng hàng hóa. Nếu không đảm bảo một sự cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng thì vô hình chung sẽ đẩy các sản phẩm và doanh nghiệp sản xuất trong nước vào thế khó. Tuy nhiên, chúng ta không nhất thiết phải cấm nhưng cũng cần phân tích xem cái gì được, cái gì chưa để có giải pháp ứng phó phù hợp.
- Vậy theo ông, giải pháp cần thiết hiện nay là gì để tạo ra sự cạnh tranh bình đẳng giữa các doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp nước ngoài như Temu?
Đại biểu Trịnh Xuân An: Tôi cho rằng việc cần phải triển khai ngay đó là cơ quan thuế cần phải xác định về nghĩa vụ thuế đối với Temu cũng như các sản phẩm trên sàn thương mại điện tử khác theo quy định hiện hành. Thậm chí, ý kiến của tôi là kiến nghị việc thu thuế ngay cả với các mặt hàng giá trị nhỏ (có thể từ 200.000-500.000 đồng). Về vấn đề này, Quốc hội cũng đang xem xét, sửa đổi Luật Thuế giá trị gia tăng; trong đó có quy định về thương mại điện tử, mua bán qua biên giới, đặc biệt hàng giá trị thấp dưới 1 triệu đồng. Việc thu thuế không chỉ góp phần tăng thu ngân sách mà còn giám sát được nguồn hàng, quản lý được nguồn tiền và đảm bảo sự cạnh tranh bình đẳng.
Chúng ta không khuyến khích các sản phẩm kém chất lượng nên các cơ quan quản lý thị trường cần kiểm soát chặt chẽ về mặt chất lượng sản phẩm. Nếu xảy ra trường hợp vi phạm về chất lượng, phải xử lý nghiêm.
Về chiến lược cạnh tranh lâu dài, các trang thương mại điện tử ở trong nước cũng phải có biện pháp để phát triển nhằm đủ sức cạnh tranh. Thực tế cho thấy một vài thương hiệu lâu đời của chúng ta đã yếu dần. Do vậy, Nhà nước cần có các cơ chế, chính sách thúc đẩy sản xuất, kinh doanh trong nước. Tôi cho rằng người tiêu dùng sẵn sàng ủng hộ hàng Việt Nam nếu công khai, minh bạch, rõ ràng nguồn gốc.
- Vậy theo ông, các cơ quan nhà nước cần phải làm gì để tăng cường quản lý đối với các sàn thương mại điện tử?
Đại biểu Trịnh Xuân An: Pháp luật của chúng ta về vấn đề này hiện đã tương đối hoàn thiện. Tôi lấy ví dụ Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã quy định rõ về mua và bán trên các trang thương mại điện tử. Hay chúng ta cũng đã có nghị định quy định rất chặt chẽ vấn đề này và còn có Hiệp hội thương mại điện tử… Tuy nhiên, pháp luật quy định đến đâu, ứng xử thế nào với tình huống như sự xuất hiện của Temu như vừa qua?
Tại sao Indonesia và Thái Lan có những cách ứng xử mạnh mẽ với Temu như vậy? Thậm chí, Indonesia cấm luôn, còn Thái Lan đánh thuế cao, Mỹ thì đưa ra những rào cản nhất định… Do vậy, chúng ta cần phải hết sức bình tĩnh, phân tích xem cách thức, biện pháp Temu triển khai ra sao khi bị thị trường các nước phản ứng như vậy.
Theo tìm hiểu của tôi, dòng tiền của Temu trong năm qua khoảng 20 tỷ USD - một con số cực kỳ lớn. Nên chúng ta cần xác định thị trường nào tiềm năng với khoảng 100 triệu dân như Việt Nam, họ sẽ hướng tới. Điều đáng nói là họ sử dụng biện pháp cạnh tranh cực kỳ quyết liệt, thậm chí có phần tiêu cực, khi dùng biện pháp giảm giá mạnh và tập trung vào mặt hàng giá rẻ, thông dụng.
Vấn đề đặt ra là họ có tuân theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam hay không? Chất lượng và xuất xứ hàng hóa bán trên sàn thương mại điện tử này ra sao? Đây là những vấn đề mấu chốt để các cơ quan đưa ra các biện pháp hữu hiệu, không để người tiêu dùng mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng. Đặc biệt, không biến thị trường Việt Nam trở thành “bãi rác” các mặt hàng giá rẻ, nhất là hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ.
- Xin trân trọng cảm ơn ông!
