Đây là những dự án có dấu hiệu không thực hiện đúng mục đích đầu tư, có dấu hiệu vi phạm pháp luật Đất đai và xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất chưa sát với giá thị trường làm thất thu ngân sách Nhà nước. Đây là việc làm cần thiết để chống thất thoát tài sản nhà nước, tạo sự công bằng minh bạch trong quá trình cổ phần hóa (CPH) doanh nghiệp nhà nước (DNNN). Tuy nhiên, việc thanh tra các dự án phải đứng dưới nhiều yếu tố để đánh giá một cách khách quan.
Xem xét nhiều dự án sai phạm
Bộ Tài chính cho biết, căn cứ vào báo cáo rà soát sơ bộ của Tổng cục Thuế tính từ ngày 1-7-2014 đến 30-11-2016 có 60 trường hợp DNNN, DNNN CPH được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất, nhất là những DNNN đang được Nhà nước cho thuê đất ở những vị trí có giá trị thương mại ở trung tâm thành phố. Tuy nhiên, việc xác định giá trị doanh nghiệp không tính giá trị quyền sử dụng đất vào doanh nghiệp để CPH cũng như không thực hiện đấu giá khi CPH.
Việc thực hiện sắp xếp lại cơ sở nhà, đất được UBND tỉnh, thành phố cho chuyển mục đích để xây dựng trung tâm thương mại, văn phòng cho thuê và nhà ở để bán, nhưng không thực hiện đấu giá theo quy định tại Luật Đất đai.
Ngoài ra, việc xác định giá đất để thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, chủ yếu dựa vào kết quả của doanh nghiệp tư vấn nhưng không đầy đủ và chưa sát với giá thị trường.
Bên cạnh đó, việc xác định giá đất làm căn cứ thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tại một số địa phương chưa thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục theo quy định. UBND tỉnh, thành phố phê duyệt giá đất làm căn cứ thu tiền sử dụng đất nhưng chưa xin ý kiến Thường trực Hội đồng Nhân dân tỉnh, thành phố và không báo cáo Hội đồng Nhân dân tỉnh, thành phố tại kỳ họp gần nhất.
Bên cạnh đó, việc xác định giá đất làm căn cứ thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tại một số địa phương chưa thực hiện đầy đủ trình tự, thủ tục theo quy định. UBND tỉnh, thành phố phê duyệt giá đất làm căn cứ thu tiền sử dụng đất nhưng chưa xin ý kiến Thường trực Hội đồng Nhân dân tỉnh, thành phố và không báo cáo Hội đồng Nhân dân tỉnh, thành phố tại kỳ họp gần nhất.
Để chấn chỉnh, xử lý các tồn tại trong quản lý và sử dụng đất đai, Bộ Tài chính đề xuất Thủ tướng Chính phủ thực hiện kế hoạch thanh tra năm 2017. Theo đó, Thanh tra Chính phủ đã có kế hoạch thanh tra đối với dự án có dấu hiệu không thực hiện đúng mục đích đầu tư, có dấu hiệu vi phạm pháp luật về đất đai và xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất chưa sát với giá thị trường, làm thất thu ngân sách nhà nước.
Đồng thời, Bộ Tài chính kiến nghị Thủ tướng yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố tạm thời đình chỉ thi công các dự án xây dựng nhà cao tầng đang triển khai tại trung tâm thành phố lớn mà chưa thực hiện đúng thẩm quyền giao sử dụng đất không qua đấu giá, tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ theo đúng thẩm quyền.
Trường hợp được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận cho phép bán chỉ định, UBND tỉnh, thành phố phải thực hiện đấu giá đất sát giá thị trường. Việc xác định giá đất làm căn cứ thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất mà UBND tỉnh, thành phố chưa xin ý kiến Thường trực Hội đồng Nhân dân tỉnh, thành phố và chưa báo cáo Hội đồng Nhân dân tỉnh, thành phố trong kỳ họp gần nhất, phải thực hiện báo cáo trước khi thực hiện.
Nên chăng chấn chỉnh những chủ đầu tư yếu năng lực
Tại TPHCM, Sở Xây dựng có Văn bản 5857/SXD-PTĐT, báo cáo UBND TP về việc rà soát các dự án đầu tư xây dựng nhà ở có sử dụng đất do Nhà nước trực tiếp quản lý. Theo báo cáo của Sở Xây dựng, kể từ ngày Nghị định 71/2013 có hiệu lực thi hành (ngày 1-9-2013), Tổ chuyên gia đã xem xét thẩm định 45 hồ sơ dự án. Thực tế cho thấy, đến nay nhiều dự án có nguồn gốc đất nói trên vẫn còn dở dang, thậm chí có dự án mới chỉ được cơ quan chức năng chấp thuận chủ trương đầu tư, doanh nghiệp chưa chuyển mục đích sử dụng đất nhưng đã nhận “đặt chỗ” của khách hàng.
Cụ thể, Tập đoàn Công nghiệp Than- Khoáng sản Việt Nam được UBND TPHCM có Văn bản 3918 chấp thuận đầu tư. Mặc dù đến thời điểm này dự án chưa chuyển mục đích sử dụng đất, nhưng trước đó chủ đầu tư đã phối hợp với một số đơn vị môi giới ký “hợp đồng đặt chỗ” của nhiều khách hàng, song đến nay dự án vẫn án binh bất động. Ngoài ra, nhiều dự án khác đã được UBND TP thuận chủ trương đầu tư nhưng hiện nay chủ đầu tư vẫn chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính, hoặc văn bản thuận chủ trương của UBND TP đã hết hiệu lực.
Tuy nhiên, một số dự án đã được chủ đầu tư thực hiện đầy đủ các thủ tục cũng như nghĩa vụ tài chính theo quy định, thậm chí có những dự án đang xây dựng hoặc chuẩn bị bàn giao cho khách hàng. Do vậy nếu Bộ Tài chính kiến nghị tạm ngưng thi công sẽ gây hoang mang cho chủ đầu tư cũng như khách hàng mua nhà.
Cụ thể như dự án Thương mại dịch vụ, văn phòng, office-tel và căn hộ tại 128 Hồng Hà (P.9, Phú Nhuận, TPHCM) chủ đầu tư đã hoàn tất nghĩa vụ tài chính với nhà nước; hoàn tất thi công xây dựng và đã tiến hành bàn giao vào tháng 3-2017. Tương tự, dự án Khu thương mại, dịch vụ, văn phòng, office-tel và căn hộ tại 08 Hoàng Minh Giám (P.9, Phú Nhuận), chủ đầu tư cũng đã hoàn tất nghĩa vụ tài chính với nhà nước và chuẩn bị tiến hành bàn giao…
Do vậy, nhiều ý kiến cho rằng thanh tra các dự án có nguồn gốc đất thuộc sở hữu Nhà nước theo kiến nghị của Bộ Tài chính không sai, nhưng cần xem xét thấu tình đạt lý cho những dự án mà chủ đầu tư có năng lực để họ tiếp tục hoàn thiện, tránh gây hoang mang cho khách hàng.
