Ít công trình được miễn GPXD
Theo báo cáo của Sở Xây dựng, trong năm 2024 TPHCM đã cấp 24.921 GPXD, tăng 1.530 GPXD so với năm 2023.
Một công trình đang thi công tại đường Dương Quảng Hàm, phường 5, quận Gò Vấp, TPHCM. Ảnh: Thanh Hiền
Là huyện có quy mô đất nông nghiệp chiếm số lượng khá lớn, ông Võ Hữu Thắng, Phó Chủ tịch UBND huyện Cần Giờ, cho biết, huyện có một khu vực được xây dựng miễn giấy phép là Khu dân cư nhà vườn Phước Lộc đã được duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 và thực hiện theo nhà mẫu đã được UBND huyện duyệt.
Còn lại, việc cấp GPXD nhà ở riêng lẻ dựa trên quy hoạch phân khu chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/2000 và quy hoạch xây dựng nông thôn mới (đối với các khu vực chưa được duyệt quy hoạch chi tiết điểm dân cư nông thôn tỷ lệ 1/2000), Quy chế quản lý kiến trúc TPHCM theo Quyết định số 56 của UBND TPHCM…
Một lãnh đạo UBND phường 4, quận Tân Bình, cho biết: “Chỉ những công trình sửa chữa cải tạo không thay đổi tăng diện tích, không thay đổi kết cấu mới không phải xin phép. Đối với công trình sửa chữa thay đổi từ sàn gỗ sang bê tông hay thay đổi mái… thì phải xin GPXD tại quận”.
Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc một công ty xây dựng tại TPHCM, phản ánh, những công trình xây dựng nhà ở riêng lẻ hầu như không được miễn GPXD. Thậm chí công trình xây dựng nhà lá đơn sơ, xây tường rào, hay khi đất đã có quy hoạch 1/500 cũng phải xin GPXD.
Tại Hà Nội, theo thông tin từ Sở Xây dựng, trước thời điểm sắp xếp các quận, huyện của TP Hà Nội, số lượng người dân nộp hồ sơ xin cấp GPXD đối với công trình nhà ở riêng lẻ có chiều hướng gia tăng. Cụ thể, tại quận Cầu Giấy tổng hồ sơ cấp giấy phép xây dựng trong 1 tháng đã tăng 40-50 hồ sơ so với cùng kỳ năm 2024. Tình hình này cũng tương tự tại các quận Hai Bà Trưng, Hoàng Mai.
Theo Sở Xây dựng, nhu cầu xây dựng nhà ở riêng lẻ của người dân rất lớn nhưng thủ tục xin GPXD rất phức tạp, nhiều người dân do không hiểu về trình tự, thủ tục cấp phép, không có kỹ năng thao tác trên mạng nên phải đi lại nhiều lần để bổ sung hồ sơ.
Cần giải pháp cụ thể
Tại TPHCM, năm 2021, UBND TPHCM đã phê duyệt Quy chế quản lý kiến trúc trên địa bàn (ban hành kèm Quyết định 56), quy định rõ về mật độ xây dựng, tầng cao, chiều cao, khoảng lùi, các bộ phận kiến trúc công trình như ban công, mái che thang, ô văng, mái đón, tầng hầm, tầng lửng cho từng tuyến đường, từng ô phố.
Trên cơ sở quy chế, hiện một số phân khu nhà ở khu đô thị đã có quy hoạch 1/500. Do vậy, những công trình xây dựng nhà ở đơn lẻ của cá nhân, hộ gia đình tại các khu vực đô thị đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thiết kế đô thị được phê duyệt thì nên miễn GPXD.
Ông Nguyễn Văn Sử, Trưởng Phòng Kinh tế hạ tầng và Đô thị quận Bình Tân (TPHCM), phân tích việc xin GPXD gây tốn kém cho người dân do phải thuê đơn vị đo vẽ, nộp hồ sơ. Cán bộ xử lý cũng mất nhiều khâu từ chuyên viên rồi lên phó phòng, trưởng phòng đến UBND quận ký, nên việc bỏ thủ tục cấp GPXD là hợp lý.
Tuy nhiên, có thể thời gian đầu sẽ khó khăn, người dân làm chưa đúng, chính vì thế cán bộ địa phương cần tận tâm, tận sức hướng dẫn cho người dân. Ông Nguyễn Văn Sử đề xuất, trước mắt nên triển khai miễn cấp GPXD cho nhà ở khu có quy hoạch chi tiết 1/500, hoặc khu dân cư hiện hữu.
Đồng quan điểm, ông Võ Trung Trực, Phó Giám đốc Sở NN-MT, cho rằng những khu vực có quy hoạch 1/500, có quy chế quản lý kiến trúc, người dân không cần phải xin GPXD. Những nơi nào chưa có quy hoạch 1/500 thì Sở Xây dựng phải đẩy nhanh để phủ kín. Làm được điều này sẽ cắt giảm được ngân sách khi cắt giảm được nhân sự, người dân đỡ tốn thời gian, tiền của.
Ông Tống Văn Nga, Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, nhận xét từ trước đến nay các cơ quan quản lý nhà nước đã dùng GPXD như một công cụ để quản lý hoạt động xây dựng, nhằm đảm bảo trật tự trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, thực tế đã cho thấy, việc cấp GPXD có quá nhiều bất cập.
Thủ tục phức tạp khiến người dân phải mất rất nhiều thời gian, chi phí cho việc xin cấp GPXD. Trong khi đó, trật tự xây dựng ở các địa phương vẫn khá lộn xộn, vi phạm diễn ra tràn lan, nhiều công trình xây dựng không đúng thiết kế giấy phép, xử lý vi phạm không triệt để.
“Chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc bỏ các thủ tục không cần thiết trong đó có GPXD là cần thiết. Để làm được điều này, các địa phương phải có quy hoạch tốt cho từng khu vực, có quy định cụ thể chi tiết, ví dụ như chiều cao tối đa, khoảng cách từ cửa nhà đến vỉa hè, màu sơn, thiết kế... Các cơ quan quản lý sẽ tập trung vào khâu hậu kiểm, các trường hợp vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm. Nếu quy hoạch tốt và thực hiện nghiêm túc khâu hậu kiểm thì GPXD không còn cần thiết nữa”, ông Tống Văn Nga kiến nghị.
Cho rằng việc bỏ thủ tục cấp GPXD nằm trong lộ trình cải cách hành chính, nhằm giảm thiểu thủ tục phiền hà cho người dân, đồng thời giảm áp lực công việc cho cơ quan quản lý nhà nước, nhất là trong bối cảnh các cơ quan nhà nước đang thực hiện sáp nhập, tinh gọn bộ máy.
Luật sư Nguyễn Văn Chiến (Đoàn Luật sư Hà Nội) kiến nghị: “Các cơ quan chuyên môn cần sớm nghiên cứu giải pháp thực hiện, xây dựng quy chuẩn, quy định phù hợp quy hoạch, theo hướng khoa học hơn, thuận tiện cho công tác quản lý, người dân cũng dễ dàng thực hiện hơn. Cơ quan chức năng cần có chế tài nghiêm khắc đối với trường hợp xây sai quy hoạch, như buộc tháo dỡ phần vi phạm, không cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu và xử phạt cả nhà thầu vi phạm”.
