Chiêm ngưỡng 4 Bảo vật quốc gia của Hoàng thành Thăng Long

Trong số 29 hiện vật, nhóm hiện vật vừa được công nhận là Bảo vật Quốc gia (đợt 12), Di sản thế giới khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội có 4 hiện vật, trong đó có 2 hiện vật là đất nung.

Trong số 29 hiện vật, nhóm hiện vật vừa được công nhận là Bảo vật Quốc gia (đợt 12), Di sản Thế giới Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội có 4 hiện vật, trong đó có 2 hiện vật là đất nung.

Lá đề trang trí chim Phượng đất nung thời Lý, Hoàng thành Thăng Long gồm 2 phần: thân và bệ. Thân lá đề gồm cuống và lá, phần cuống đã bị mất, phần lá có hình dáng như 1/2 hình lá cây Bồ đề theo chiều bổ dọc từ đỉnh đến cuống lá. Hai mặt trang trí hình chim phượng ở tư thế nhảy múa trên hoa lá.

Chim phượng có mỏ to và mào lớn hướng về phía trước giống như mỏ và mào của chim công; mắt, hàm to và tròn giống chim trĩ, hai bên hàm bờm dài uốn ngược về phía trước cùng nhịp với mào và đuôi; cổ cao giống cổ chim công; cánh dang rộng; thân căng tròn, đuôi dài giống như đuôi chim công.

Đuôi dài được diễn tả với nhiều lớp, uốn lượn nhiều khúc vút lên đỉnh lá đề. Thân không có vảy mà được đặc tả bằng những lớp lông rất chi tiết. Phần thân bị vỡ một phần trên đỉnh lá, độ dày không đều.

Hai mặt lá đề khá tương đồng nhau, mặt phẳng thu dần lên trên, hoa văn trang trí hai mặt tương đồng, các khoảng trống được đục thủng và phần rìa được chỉnh sửa tạo cho đồ án hoa văn có cấu trúc nổi khối và hiệu ứng chiều sâu.

Mặc dù phần thân đã bị om, dập; mất phần bệ nhưng so với những lá đề cùng loại đã được phát hiện thì Lá đề trang trí chim Phượng đất nung thời Lý, Hoàng thành Thăng Long là phiên bản còn đầy đủ và đẹp nhất.

Bệ lá đề đã bị mất, chưa được phục chế. Dựa vào cấu trúc của lá đề, so sánh với một số lá đề khác có thể đoán bệ của lá đề có cấu trúc giống như một viên ngói úp nhưng thân dày hơn, độ cong phù hợp để khớp được với các cấu trúc khác của phần bò mái hoặc bờ dải nơi lá đề tham gia với tư cách như một thành tố cấu thành của trang trí bộ mái.

Đao cẩn tam khí, Hoàng thành Thăng Long có cấu tạo gồm hai phần thân và cán. Phần cán chỉ còn lại lõi thép bên trong dài 18,5cm, lá chắn, chuôi và chốt chuôi đều đã mất. Dấu vết còn lại cho thấy, chuôi vốn được bọc bằng gỗ, đầu trên tiếp giáp với lá chắn được thít chặt bằng đai kim loại màu vàng đỏ giống như màu đồng đỏ.

Đai dài 1,8cm, làm bằng hợp kim đồng, bề mặt được mài bóng, hai viền đai khắc những đường chỉ diễn tả sợi chỉ bện lại giống như sợi dây thừng cực kỳ tinh xảo.

Thân Đao cẩn tam khí, Hoàng thành Thăng Long dài 64cm, cấu trúc gồm 3 phần: lưỡi bén, sống và mũi. Phần thân tại vị trí tiếp giáp với cán rộng 1,4cm, sống dày 1,0cm và rộng dần về mũi, phần rộng nhất của mũi rộng 5,1cm, dày 0,1cm. Mũi vếch cao, lượn cong hình bán nguyệt, sống mũi (thượng nhận) hình uốn lượn, kết hợp với các hoạ tiết trên thân mũi tạo thành đồ án mặt nguyệt.

Hai mặt trên thân trang trí hoa văn bằng kỹ thuật cẩn, chất liệu cẩn là kim loại màu vàng và trắng, màu của thép làm nền khiến các hoạ tiết càng trở nên nổi bật

Hoa văn trang trí trên Đao đặc biệt tinh xảo với nhiều đồ án khác nhau được trang trí nhắc lại ở hai mặt, tạo cảm giác 2 mặt như một

Sống đao được trang trí hoa văn dây lá với họa tiết lá xoắn hình sin chạy từ cán đến mũi, hai màu chủ đạo là màu trắng và vàng. Các họa tiết ngoài được cẩn bằng kim loại còn được khắc chìm bằng những chấm nhỏ liên tiếp tạo thành đồ án.

Thẻ bài cung nữ ra vào nội cung thời Lê Sơ, Hoàng thành Thăng Long. Thẻ là tấm hợp kim đồng, phẳng, mỏng, hình thang cân, hai góc của cạnh trên của hình thang được tỉa cong. Thẻ cao 12,7cm; cạnh dưới rộng 4,9cm; cạnh trên rộng 4,6cm; phía trên dày 0,11cm; phía dưới dày 0,10cm; các cạnh được mài vê tròn để làm mất độ nhọn, sắc của cạnh.

Trên trục chính tâm từ trên xuống dưới của thẻ, cách đỉnh 1,3cm có một lỗ nhỏ, đường kính lỗ 0,3cm. Lỗ này để luồn dây đeo thẻ. Hai mặt có khắc chữ Hán, nét chữ khắc sâu, rõ ràng.

Mô hình kiến trúc thời Lê Sơ, Hoàng thành Thăng Long. Cấu trúc đầy đủ của mô hình ít nhất gồm 3 phần: nền, bộ khung cột chịu lực và bộ mái. Mô hình kiến trúc thời Lê Sơ, Hoàng thành Thăng Long thực chất là phần còn lại một công trình hoàn thiện. Phần còn lại này bao gồm một phần của bộ mái và một phần của bộ khung kết cấu.

Bộ khung đầy đủ bao gồm hệ cột, xà và hệ đấu củng. Mô hình kiến trúc thời Lê Sơ, Hoàng thành Thăng Long còn lại một phần phía trên của bộ khung gồm: hệ cột, hệ xà; hệ đấu củng. Trong đó, hệ cột gồm cột cái, cột quân (cột hiên); hệ xà có các cấu kiện: câu đầu, xà thượng, xà hạ (tương đương với xà nách trong kiến trúc kẻ bẩy); Hệ đấu củng gồm các cấu kiện: đấu, củng, ang và xà vuông. Bộ khung được phủ men màu vàng, sắc độ đậm, thường được gọi là men màu da lươn.

Mặc dù chưa tìm đủ các bộ phận cấu thành một mô hình hoàn chỉnh nhưng qua đây hoàn toàn có thể quan sát thấy các thành tố cấu thành bộ mái gồm hoành tròn, rui đua và rui hàng hiên dẹt, lá mái. Trên cùng lợp ngói ống hay còn gọi là ngói âm dương. Ngói dương diềm mái có đầu tròn, trang trí bông hoa.

Ngói âm diềm mái có cấu trúc “câu đầu trích thủy’ hay còn gọi là ngói dải yếm, lòng dải yếm có trang trí hoa văn. Bò mái được lợp bằng nhiều lớp ngói, kết thúc bờ dải có cấu trúc giống như viên ngói dương nhưng đầu ngói uốn cong hướng lên trên tạo cho bộ mái có cảm giác uốn cong và bay bổng.

Các cấu kiện hoành, rui, lá mái được phủ men vàng sắc đậm giống như màu của bộ khung chịu lực. Ngói được phủ men xanh lục (thanh lưu ly). Qua màu sắc của men có thể thấy, các cấu kiện trên thực tế vốn được làm bằng gỗ sẽ được phủ men màu vàng, mái ngói được phủ men xanh lục.

Các tin khác