4 năm qua, số lượng người dân Cuba chịu chi tiêu tiền bạc đã tăng lên, khi Chủ tịch Raúl Castro cải cách nền kinh tế, mở cửa cho nông nghiệp và kinh doanh ngoài quốc doanh.
Manuel Alejandro 33 tuổi, làm việc tại một phòng thu nhà nước ban ngày và làm thêm việc thiết kế trang web cho khách hàng vào ban đêm. Khi một rạp chiếu phim 3D mở ra ở khu phố 2 tháng trước, Alejandro hớn hở mua liền vài vé với giá 3USD/người.
Đó chỉ là một phòng nhỏ trong căn hộ chuyển đổi chức năng với một tivi 55 inch và một máy bán kẹo M&M trong góc, nhưng cũng đủ cho Alejandro và bạn bè của mình cảm thấy phấn khởi. Alejandro thuộc về một tầng lớp người tiêu dùng mới tuy ít nhưng đang gia tăng nhanh ở Cuba, bắt đầu nghĩ tới những nhu cầu xa xỉ hơn.
Tầng lớp tiêu dùng mới đã lọt vào mắt xanh của những người có máu kinh doanh. Một số người làm kinh doanh đang biến nhà ở và garage của họ thành những rạp chiếu phim nhỏ, những người khác cho thuê hồ bơi hoặc mở phòng tập thể thao, mở quán cà phê, trò chơi video, dịch vụ rửa xe và thậm chí có cả cửa hàng làm đẹp thú cưng.
 |
Rạp chiếu phim 3D - một địa chỉ tiêu dùng mới của người dân Cuba. |
Theo thống kê của chính phủ, số lượng người dân Cuba làm việc trong khu vực tư nhân tăng từ 600.000 trong năm 2009 lên tới khoảng 1 triệu hiện nay, chiếm 9% dân số. Trước đây, người có tiền cũng không dám công khai sống trội hơn mặt bằng chung.
Nhưng điều đó đang thay đổi. Joseph L. Scarpaci, Giáo sư danh dự tại Virginia Tech và là một trong các tác giả của một cuốn sách về tiêu dùng ở Cuba, cho biết nhân viên khu vực tư nhân là những người mới của tầng lớp trung lưu. Các doanh nhân và nông dân mới đang gia nhập với những người bồi bàn, nghệ sĩ, nhạc sĩ, thương nhân chợ đen, công chức tham nhũng và các chủ doanh nghiệp có từ lâu đời, tạo nên lớp người tiêu dùng mới của Cuba đang chi tiêu ngày càng cởi mở hơn.
Chủ tịch Castro đã nhiều lần chống chủ nghĩa bình quân. “Cuba phải phấn đấu cho một xã hội ít bình quân hơn, nhưng công bằng hơn” - ông nói trong một bài phát biểu trước quốc hội hồi tháng 2.
Ngay sau khi nhậm chức năm 2008, ông Castro đã mở đường cho tiêu dùng nhiều hơn bằng cách lần đầu tiên cho phép người dân Cuba ở tại khách sạn và sắm sửa điện thoại di động, máy tính xách tay. Kể từ đó, tiến trình cải tổ kinh tế đã hợp pháp hóa nhiều doanh nghiệp trước đây hoạt động chui và đã làm giảm sự xét nét với những người có tiền.
Số liệu của Cục Thống kê quốc gia cho thấy gần 1,5 triệu người dân Cuba nghỉ tại khách sạn hoặc chi tiền cho các hoạt động du lịch trong năm 2012, tăng từ 1,3 triệu trong năm 2011.
Nhân viên của một câu lạc bộ thể thao khách sạn, nơi tính phí thành viên hàng tháng khoảng 50USD, cho biết tỷ lệ khách Cuba so với khách nước ngoài đã tăng lên đáng kể trong 3 năm qua. Tại Havana, các nhà hàng tư nhân 1 hoặc 2 năm trước đây phục vụ chủ yếu cho người nước ngoài bây giờ đã tiếp đón nhiều khách hàng Cuba hơn.
Tuy nhiên, một số nhà quan sát lo ngại rằng những thay đổi kinh tế của Cuba đã tạo ra một khu vực bán lẻ bận rộn với hàng ngàn quán ăn, quán bar, nhà hàng nhưng hoạt động sản xuất hàng hóa vẫn thiếu thốn. Trừ khi chính phủ kích thích sản xuất và tăng lương nhà nước, các vết nứt xã hội sẽ mở rộng, sự phân hóa giàu-nghèo sẽ trở nên rõ rệt.
