“Cha tôi là một anh hùng, không chỉ đối với tôi mà còn đối với tất cả những ai tin vào hòa bình, nhân quyền và tình yêu thương vô vị kỷ”, ông Chip Carter, con trai của cựu Tổng thống, cho biết.
“Anh em tôi, chị em tôi và tôi đã chia sẻ ông với phần còn lại của thế giới thông qua những niềm tin chung này. Thế giới là gia đình của chúng ta vì cách ông ấy đưa mọi người lại gần nhau, và chúng tôi cảm ơn bạn đã tôn vinh ký ức của ông bằng cách tiếp tục sống những niềm tin chung này".
Trung tâm Carter cho biết sẽ có các buổi lễ tưởng niệm công khai tại Atlanta và Washington. Các sự kiện này sẽ được tiếp nối bằng lễ chôn cất riêng tư tại Plains, trung tâm cho biết.
Theo trung tâm này, những chuẩn bị cuối cùng cho lễ tang cấp nhà nước của cựu Tổng thống vẫn đang được tiến hành.
Ông Jimmy Carter, một đảng viên Dân chủ, ông giữ chức Tổng thống từ tháng 1/1977 đến tháng 1/1981 sau khi đánh bại Tổng thống Cộng hòa đương nhiệm Gerald Ford trong cuộc bầu cử Hoa Kỳ năm 1976.
Ông Carter đã bị loại khỏi chức vụ 4 năm sau đó trong một cuộc bầu cử áp đảo khi cử tri ủng hộ ứng cử viên đảng Cộng hòa Ronald Reagan, cựu diễn viên và Thống đốc California.
Ông Carter sống lâu hơn sau nhiệm kỳ của mình so với bất kỳ Tổng thống Hoa Kỳ nào khác. Trong suốt chặng đường, ông đã tạo dựng được danh tiếng là một cựu Tổng thống tốt hơn là một Tổng thống - một địa vị mà ông sẵn sàng thừa nhận.
Nhiệm kỳ Tổng thống một nhiệm kỳ của ông được đánh dấu bằng thỏa thuận Trại David năm 1978 giữa Israel và Ai Cập, mang lại sự ổn định cho Trung Đông.
Nhưng nhiệm kỳ của ông bị ảnh hưởng bởi nền kinh tế suy thoái, sự mất lòng dân dai dẳng và nỗi xấu hổ về cuộc khủng hoảng con tin ở Iran đã làm ông mất 444 ngày cuối cùng tại nhiệm.
Trong những năm gần đây, ông Carter đã gặp phải một số vấn đề về sức khỏe bao gồm cả bệnh ung thư hắc tố di căn đến gan và não.
Ông Carter quyết định nhận sự chăm sóc cuối đời vào tháng 2/2023 thay vì trải qua sự can thiệp y tế bổ sung.
Vợ ông, Rosalynn Carter, qua đời vào ngày 19/11/2023, hưởng thọ 96 tuổi. Ông trông yếu ớt khi tham dự lễ tưởng niệm và đám tang của bà trên xe lăn.
Ông Carter rời nhiệm sở trong sự phản đối sâu sắc nhưng đã làm việc hăng say trong nhiều thập kỷ vì mục đích nhân đạo.
Ông đã được trao giải Nobel Hòa bình năm 2002 để ghi nhận “nỗ lực không ngừng nghỉ của ông trong việc tìm kiếm giải pháp hòa bình cho các cuộc xung đột quốc tế, thúc đẩy dân chủ và nhân quyền, cũng như thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội”.
Ông Carter từng là người theo chủ nghĩa trung dung khi còn là Thống đốc bang Georgia và có khuynh hướng dân túy khi ông chuyển đến Nhà Trắng với tư cách là Tổng thống thứ 39 của Hoa Kỳ.
Ông là người ngoài cuộc ở Washington vào thời điểm nước Mỹ vẫn đang choáng váng vì vụ bê bối Watergate khiến ứng cử viên đảng Cộng hòa Richard Nixon phải từ chức Tổng thống năm 1974 và đưa Ford lên làm Phó Tổng thống.
"Tôi là Jimmy Carter và tôi đang tranh cử Tổng thống. Tôi sẽ không bao giờ nói dối các bạn", ông Carter hứa với nụ cười tươi rói.
Khi được yêu cầu đánh giá về nhiệm kỳ Tổng thống của mình, ông Carter đã nói trong một bộ phim tài liệu năm 1991: “Thất bại lớn nhất mà chúng ta gặp phải là thất bại về mặt chính trị. Tôi chưa bao giờ có thể thuyết phục người dân Mỹ rằng tôi là một nhà lãnh đạo mạnh mẽ và có sức thuyết phục”.
Bất chấp những khó khăn khi tại nhiệm, ông Carter không có nhiều đối thủ cạnh tranh về thành tích khi còn là cựu Tổng thống.
Ông được cả thế giới ca ngợi là một nhà đấu tranh không biết mệt mỏi cho nhân quyền, tiếng nói của những người bị tước quyền và là nhà lãnh đạo trong cuộc chiến chống đói nghèo, giành được sự tôn trọng mà ông không có được khi còn ở Nhà Trắng.
Ông Carter đã giành giải Nobel Hòa bình năm 2002 vì những nỗ lực thúc đẩy nhân quyền và giải quyết các cuộc xung đột trên toàn thế giới, từ Ethiopia và Eritrea đến Bosnia và Haiti.
Trung tâm Carter của ông ở Atlanta đã cử các đoàn giám sát bầu cử quốc tế đến các điểm bỏ phiếu trên toàn thế giới.
Là một giáo viên trường Chúa Nhật của Giáo hội Baptist miền Nam từ khi còn là thiếu niên, ông Carter đã mang theo một ý thức đạo đức mạnh mẽ vào cương vị Tổng thống, khi ông nói một cách cởi mở về đức tin tôn giáo của mình.
Ông cũng muốn giảm bớt sự phô trương trong vai trò Tổng thống ngày càng chuyên quyền - đi bộ thay vì đi xe limousine trong lễ diễu hành nhậm chức năm 1977.
Trung Đông là trọng tâm trong chính sách đối ngoại của ông Carter. Hiệp ước hòa bình Ai Cập-Israel năm 1979, dựa trên hiệp định Trại David năm 1978, đã chấm dứt tình trạng chiến tranh giữa hai nước láng giềng.
Ông Carter đã đưa Tổng thống Ai Cập Anwar Sadat và Thủ Tướng Israel Menachem Begin đến khu nghỉ dưỡng của Tổng thống Camp David ở Maryland để hội đàm.
Sau đó, khi các thỏa thuận có vẻ như đang tan vỡ, ông Carter đã cứu vãn tình hình bằng cách bay tới Cairo và Jerusalem để thực hiện nhiệm vụ ngoại giao đưa đón cá nhân.
Hiệp ước này quy định Israel phải rút khỏi Bán đảo Sinai của Ai Cập và thiết lập quan hệ ngoại giao. Begin và Sadat đều giành giải Nobel Hòa bình năm 1978.
Đến cuộc bầu cử năm 1980, các vấn đề nổi cộm là lạm phát hai chữ số, lãi suất vượt quá 20 % và giá xăng tăng cao, cũng như cuộc khủng hoảng con tin ở Iran khiến nước Mỹ phải chịu nhục nhã.
Những vấn đề này đã làm hoen ố nhiệm kỳ Tổng thống của ông Carter và làm giảm cơ hội giành chiến thắng trong nhiệm kỳ thứ hai của ông.
