Trả lời Công văn số 932 của Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội về việc đề nghị góp ý dự thảo Luật Thương mại điện tử (gọi tắt là dự thảo), VCCI cho biết, thời gian vừa qua đã nhận được nhiều ý kiến góp ý bằng văn bản của các hiệp hội, doanh nghiệp.
Ngoài ra, ngày 5-9, VCCI cũng đã phối hợp với Bộ Công thương tổ chức hội thảo tham vấn ý kiến cộng đồng doanh nghiệp về Dự thảo, VCCI đã ghi lại một số ý kiến.
Trong đó, theo VCCI rất nhiều doanh nghiệp lo lắng về việc Dự thảo bổ sung nhiều trách nhiệm của doanh nghiệp liên quan đến lưu trữ thông tin, cụ thể:
Trách nhiệm của nền tảng bán hàng trực tiếp: Lưu trữ ít nhất 3 năm kể từ thời điểm giao kết hợp đồng với dữ liệu về nội dung của hợp đồng giao dịch trên nền tảng.
Trách nhiệm của nền tảng đa dịch vụ: lưu trữ dữ liệu trao đổi giữa nền tảng đa dịch vụ với nền tảng tích hợp trong ít nhất 03 năm.
Trách nhiệm của nền tảng thương mại điện tử: lưu trữ video livestream trong ít nhất 01 năm.
Trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ tiếp thị liên kết: lưu trữ thông tin dịch vụ tiếp thị liên kết trong vòng 03 năm.
Mục đích của quy định này được suy đoán là nhằm phục vụ giải quyết tranh chấp với thời hiệu lưu trữ theo pháp luật về tố tụng. Yêu cầu nền tảng lưu trữ dữ liệu là phù hợp và hỗ trợ người tiêu dùng giải quyết tranh chấp.
Tuy nhiên, theo phản ánh của doanh nghiệp, quy định về thời hạn lưu trữ chưa phù hợp và tạo ra gánh nặng chi phí rất lớn cho doanh nghiệp.
Đặc thù của giao dịch thương mại điện tử là giá trị không quá cao (vài trăm đến triệu đồng) và thời gian diễn ra nhanh chóng (như một cuốc xe chỉ diễn ra trong không quá 1 tiếng, hay việc đặt hàng trực tuyến chỉ mất 2-3 ngày để nhận hàng).
Liệu người tiêu dùng có cần đến 03 năm để khiếu nại cho một đơn hàng giá chỉ một trăm nghìn đồng? Để so sánh, với thương mại truyền thống (như siêu thị), pháp luật cũng không có yêu cầu doanh nghiệp phải lưu trữ với thời gian dài như vậy.
Trong khi, số lượng giao dịch thương mại điện tử khổng lồ sẽ tạo ra gánh nặng chi phí lưu trữ cho doanh nghiệp. Việc này có thể dẫn đến tình trạng doanh nghiệp phải bỏ ra chi phí lớn để lưu trữ, trong khi người tiêu dùng lại không có nhu cầu truy cập dữ liệu đó, đặc biệt khi thời gian càng cách xa ngày giao dịch.
Để cân bằng giữa quyền lợi người tiêu dùng và chi phí tuân thủ, đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc sửa đổi như sau: nền tảng có trách nhiệm lưu trữ dữ liệu trong một khoảng thời gian nhất định; nền tảng cho phép người dùng tải về dữ liệu để lưu trữ và được phép xóa sau khoảng thời gian đó.
Ngoài ra, theo VCCI, Điều 3.11 dự thảo định nghĩa livestream bán hàng là hoạt động livestream nhằm giới thiệu, quảng cáo về hàng hóa, dịch vụ. Dự thảo sử dụng khái niệm này để xác định trách nhiệm pháp lý của các chủ thể trong hoạt động livestream. Mục tiêu của quy định nhằm đảm bảo thông tin.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp cho rằng định nghĩa tại dự thảo dường như quá rộng khi bao hàm cả hoạt động giới thiệu, quảng cáo. Việc cung cấp thông tin sản phẩm chỉ là bước đầu trong quá trình bán hàng, từ đó, người tiêu dùng có thể nghiên cứu sản phẩm, yêu cầu thêm thông tin hoặc so sánh với các sản phẩm khác… trước khi đưa ra quyết định mua hàng.
Pháp luật về chất lượng sản phẩm, hàng hóa và bảo vệ người tiêu dùng đã có nhiều quy định về trách nhiệm của các bên để đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng. Hơn nữa, định nghĩa rộng như trên cũng bao gồm nhiều trường hợp không cần thiết điều chỉnh, như một nhãn hiệu livestream quá trình ra mắt sản phẩm mới; hoặc một người livestream một game mới ra mắt trên thị trường.
Việc kiểm soát trách nhiệm của người livestream, người bán, nền tảng là cần thiết, nhưng chỉ nên áp dụng đối với hoạt động livestream kết hợp bán hàng (tức có chức năng đặt hàng trực tuyến tích hợp trong phiên livestream). Hoạt động này có nguy cơ cao do quyết định mua hàng thường đưa ra ngay trong phiên livestream.
Vì vậy, để đảm bảo phạm vi điều chỉnh phù hợp, đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi định nghĩa về hoạt động livestream bán hàng theo hướng là hoạt động livestream có tích hợp chức năng đặt hàng trực tuyến trong đó.
Về trách nhiệm của nền tảng, Điều 21.2 dự thảo quy định nền tảng có trách nhiệm kiểm soát theo thời gian thực nội dung livestream bán hàng. Theo phản ánh của doanh nghiệp, quy định này là không khả thi trên thực tế do chưa tính đến những hạn chế của công nghệ. Các nền tảng không thể dự đoán mọi hành vi của người dùng trong thời gian thực.
Do vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi theo hướng nền tảng có trách nhiệm xử lý vi phạm một cách kịp thời khi nhận được yêu cầu.
