Hiện nay, cơ quan chức năng chưa cắm mốc giải phóng mặt bằng cho dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Vũng Áng - Bùng. Thế nhưng, nhiều người dân tại tỉnh Quảng Bình dự đoán tim đường đi qua và ồ ạt xây dựng công trình trái phép ở hai bên, chờ đền bù. Mặc dù đã được cảnh báo, tuyên truyền nhưng nhiều nhà cửa, tường rào, cây xanh vẫn ngang nhiên mọc lên khiến địa phương rất khó khăn trong việc xử lý.
Trên tuyến tránh Quốc lộ 1A qua Đèo Con, đoạn qua các xã Quảng Hợp, Quảng Châu, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình hiện đang mọc lên nhiều công trình xây dựng trái phép của người dân địa phương. Các công trình này được xây dựng một cách thần tốc, chủ yếu trên đất nông nghiệp, gồm nhà cửa, chuồng trại, hàng rào và cây xanh. Tất cả đều làm sơ sài, tạm bợ. Dễ nhận thấy, nhiều căn nhà vừa xây xong không đổ bê tông hay lợp mái, không bê tông cốt thép, không đào móng.
Nhiều người dân có công trình mới xây dựng này đã truyền tai nhau phán đoán tim đường cao tốc Bắc - Nam đoạn Vũng Áng - Bùng sẽ trùng với tim đường tránh Quốc lộ 1A qua Đèo Con, huyện Quảng Trạch nên các công trình ồ ạt mọc lên.
Thấy bà con xây nhà, dựng hàng rào, gia đình ông Trần Xuân Đường, ở thôn Bưởi, xã Quảng Hợp, huyện Quảng Trạch cũng làm theo. Hoàn cảnh gia đình khó khăn, ông dốc hết vốn liếng, vay mượn thêm để xây cất thần tốc một ngôi nhà nhỏ, tường rào bao quanh trên mảnh đất nông nghiệp.
Ông Trần Xuân Đường cho biết, việc xây dựng nhà, tường rào để chờ được đền bù: “Hoàn cảnh cũng vất vả, vay mượn có ít làm ít, có nhiều làm nhiều, mà cũng không có tiền làm to. Việc này tôi cũng không phải giấu giếm làm gì, cũng chưa biết đường đi hướng nào, nếu trúng đường cao tốc thì được nhà nước hỗ trợ, còn nếu như đường đi hướng bên kia thì cũng đành chấp nhận”.
Không chỉ xây dựng công trình, người dân còn lén lút trồng nhiều loại cây để được đền bù. Ông Lê Minh Hiếu, Phó Chủ tịch UBND xã Quảng Hợp, huyện Quảng Trạch cho biết, địa phương đã ghi nhận 37 trường hợp xây dựng công trình trái phép chờ đền bù. Xã đã làm việc với các hộ dân có liên quan trong xây dựng công trình tự phát hai bên tuyến tránh Quốc lộ 1A, yêu cầu ký cam kết tháo dỡ các công trình đã xây dựng trái phép nhưng các hộ này không hợp tác. Thậm chí, ban ngày đoàn công tác đi kiểm tra thì người dân lại xây dựng ban đêm. Sáng ra, những tường rào vết vôi vữa còn ướt, không làm trụ, đụng vào là ngã đổ. Khó khăn của địa phương là người dân không chấp hành tháo dỡ công trình với lý do chưa có quyết định thu hồi đất của các cấp thẩm quyền nên họ được phép xây dựng hàng rào để bảo vệ cây trồng, xây chuồng trại chăn nuôi.
Theo ông Lê Minh Hiếu, trước mắt, địa phương chỉ lập biên bản 37 hộ dân xây dựng công trình theo hình thức vi phạm hành lang an toàn đường bộ.
“Những trường hợp nào vi phạm hành lang đường bộ thì xử lý theo Nghị định 11, những trường hợp vi phạm luật đất đai thì xử lý theo Luật Đất đai. Ở đây có một số trường hợp xây trong đất thổ cư, phải xem xét nếu xây dựng vượt mức 400m2 thì ra quyết định xử phạt hành chính và đề nghị huyện cưỡng chế. Ở đây căn cứ vào mốc lộ giới và hành lang của đường tránh Đèo Con để xử lý chứ chưa có mốc của đường cao tốc”, ông Lê Minh Hiếu thông tin.
Dự án thành phần Vũng Áng - Bùng đi qua địa bàn 8 xã của huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình có tổng chiều dài tuyến hơn 24km. Tình trạng người dân tự phát xây dựng để đón đầu đền bù xảy ra phổ biến ở các xã Quảng Hợp, Quảng Châu, Quảng Tiến… với mức độ khác nhau. Việc người dân tự ý xây dựng công trình, trồng cây để "đón" đền bù chắc chắn sẽ gây nhiều trở ngại trong công tác giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai dự án trọng điểm quốc gia, đường cao tốc Bắc - Nam. Cơ quan chức năng huyện Quảng Trạch đã phát hiện, xử lý 69 trường hợp vi phạm lấn chiếm, xây dựng trái phép.
Ông Phan Văn Thanh, Chủ tịch UBND huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình cho biết, huyện sẽ chỉ đạo các địa phương, phòng chức năng căn cứ vào các quy định của pháp luật để phạt hành chính hoặc cưỡng chế tháo dỡ. Huyện cũng sẽ kiên quyết xử lý những cán bộ lơ là, thiếu trách nhiệm trong công việc, ảnh hưởng đến tiến độ bàn giao mặt bằng triển khai dự án.
“Cũng phải xử lý mạnh tay, có nhiều hình thức giải pháp, lập biên bản theo quy trình đối với các trường hợp vi phạm, đủ điều kiện sẽ xử lý theo quy định của luật. Hiện nay Ban Quản lý dự án 6 chưa bàn giao được mốc nên rất khó khăn trong quản lý và giải phóng mặt bằng. Đề nghị đẩy nhanh, bàn giao sớm để huyện, xã có cơ sở quản lý và xử lý vi phạm”, ông Thanh cho hay.
Dự án đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông, đoạn Vũng Áng - Bùng qua tỉnh Quảng Bình có chiều dài hơn 43km. Tình trạng người dân ồ ạt xây dựng công trình trái phép trong phạm vi xây dựng dự án đường cao tốc để trục lợi đền bù đặt ra câu hỏi về trách nhiệm quản lý, công tác vận động, tuyên truyền của chính quyền cơ sở.
Ông Trần Thắng, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình đã yêu cầu các đơn vị, địa phương tăng cường trách nhiệm quản lý nhà nước về xây dựng. Ban Quản lý Dự án khẩn trương hoàn thiện hồ sơ cắm mốc giải phóng mặt bằng sớm bàn giao cho địa phương trước ngày 30/4/2022; chủ động giải quyết các vấn đề vướng mắc nảy sinh nhằm bảo đảm tiến độ thi công Dự án đường cao tốc Bắc- Nam phía Đông.
“Có một số vấn đề, nếu như chúng ta phân định không rõ trách nhiệm, xác định không rõ thời gian, sự phối hợp không đồng bộ thì sẽ vướng và khó. Một số vướng mắc liên quan đến hồ sơ dự án, về vị trí tim, tuyến cụ thể và hướng dẫn của các bộ ngành Trung ương liên quan đến áp dụng cơ chế đặc thù. Đây là những nội dung công việc mà địa phương phụ thuộc vào tiến độ thực hiện của bộ, ngành Trung ương và các Ban Quản lý dự án", ông Thắng nói.
