Sáng 10-9, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức tọa đàm "Phát triển bền vững ngành điện - Những vấn đề đặt ra" để cung cấp thông tin toàn cảnh về chính sách sách giá bán điện; nguyên nhân hóa đơn tiền điện tăng; minh bạch hóa các khoản lỗ của Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN).
Các khách mời tham dự tọa đàm
Tại tọa đàm, lý giải về thực trạng hóa đơn tiền điện theo phản ánh của một số người tiêu dùng rằng có sự tăng cao bất thường trong thời gian vừa qua, Phó Tổng Giám đốc EVN Nguyễn Xuân Nam cho biết, sau khi nhận phản ánh, EVN đã chỉ đạo các công ty điện lực rà soát lại tất cả khách hàng về vấn đề này.
Tháng 8 năm nay khác với mọi năm là những ngày đầu tháng 8, nắng nóng bất thường nên sản lượng của hệ thống tăng kỷ lục, đạt hơn 1 tỷ kWh, lập đỉnh cao nhất từ trước đến nay, "chưa bao giờ cao đến vậy". Cũng theo ông Nguyễn Xuân Nam, có khoảng 3,2 triệu/31,8 triệu hộ khách hàng sinh hoạt, chiếm hơn 10%, có sản lượng điện tăng cao hơn 30% so với tháng 7.
EVN đã giao các tổng công ty cài App cho khách hàng để theo dõi biến động sản lượng, đồng thời có tổng đài hotline trả lời kịp thời, "và qua quá trình rà soát, hiện chưa có vấn đề sai sót như phản ánh".
Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam Nguyễn Xuân Nam
“Phản ánh cũng có thông tin giả, một số thông tin đưa không đúng, hoặc nhằm câu view bán hàng online, và có cả thông tin không xác định được địa chỉ để làm rõ”, ông Nguyễn Xuân Nam nêu.
Cũng theo ông Nguyễn Xuân Nam, hiện nay, EVN không phải là đơn vị duy nhất bán lẻ điện cho khách hàng. Ngoài EVN, có các tổ chức mua buôn, bán lẻ. Ví dụ như tại các khu đô thị, chung cư, khu công nghiệp, đơn vị quản lý lập ra một đơn vị mua buôn từ EVN theo giá ưu đãi của Nhà nước rồi bán lại cho khách hàng trong khu vực đó theo định giá của họ. Phần này EVN không kiểm soát được. Hiện có hơn 700 tổ chức bán buôn, với sản lượng hệ thống chiếm hơn 8,59%.
Hiện EVN vẫn đang tiếp tục rà soát và yêu cầu cài app, công bố tổng đài hotline để nếu có phản ánh là EVN sẽ giải đáp ngay. “Chúng ta đang thực hiện công tơ điện tử nên sẽ không có chuyện can thiệp làm sai lệch chỉ số tiêu thụ. Việc đo điện đều thực hiện từ xa, sau đó truyền online về, không còn việc đến đo chỉ số tiêu thụ tại công tơ cơ như cũ. Đối với EVN, đều là công tơ điện tử”, ông Nguyễn Xuân Nam khẳng định.
Tại tọa đàm, Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công thương) Trịnh Quốc Vũ cũng đã làm rõ những chi phí hợp lý, hợp lệ của EVN chưa được hạch toán và tính toán đủ vào giá bán lẻ điện. Theo ông, trong mấy năm qua, chi phí mua điện của EVN từ các nguồn điện, nhất là từ các nguồn sử dụng năng lượng hóa thạch, bao gồm than, khí và dầu, đều tăng rất lớn. Các chi phí nhiên liệu đầu vào ảnh hưởng rất lớn đến chi phí giá thành điện năng.
Theo quy định về giá điện thì các chi phí hợp lý, hợp lệ trong cấu thành chi phí giá điện đầu vào của EVN sẽ được tính vào giá bán lẻ điện bình quân để điều chỉnh. Tuy nhiên, năm 2022, không tăng giá điện. Năm 2023 có 2 lần tăng nhưng rất nhỏ giọt và thấp. Cuối năm 2023, EVN chịu một khoản thâm hụt do chi phí (lỗ lũy kế) khoảng 50.000 tỷ đồng.
Đó là chưa tính đến khoảng 21.800 tỷ đồng chênh lệch tỷ giá điện mà EVN phải trả cho các đơn vị phát điện theo hợp đồng mua bán điện (do trượt tỷ giá giữa VND và các đồng ngoại tệ). Việc này đã khiến thâm hụt giữa doanh thu so với tổng chi phí cấu thành nên giá điện của EVN.
Ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Cục trưởng Cục Điện lực, Bộ Công Thương
“Không sớm thì muộn, chúng ta phải cho doanh nghiệp hạch toán tính đúng, tính đủ vào giá điện, bởi vì EVN cũng không thể chịu được mãi”, Phó Cục trưởng Cục Điện lực nêu.
Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Nguyễn Tiến Thỏa cũng cho rằng, khoản lỗ này không phải do EVN tự tính rồi tự công bố. Con số này đã được kiểm toán và EVN công bố theo số liệu kiểm toán. Ông cho rằng, phải giải mã số lỗ này do đâu và do nguyên nhân gì, nếu không thì rất khó đồng thuận trong xã hội. Người dân sẽ phàn nàn tại sao khi kinh doanh có lãi thì không thấy nói gì, mà lỗ thì lại đổ vào đầu dân.
Theo ông Nguyễn Tiến Thỏa, trong năm 2022-2023, giá điện bán ra thấp hơn giá thành 135-149 đồng/kWh, đương nhiên sẽ gây ra chênh lệch dòng tiền âm. Đó không phải là lỗ mà do điện phải thực hiện đa mục tiêu, vì sự phát triển của đất nước. Ngành điện tạm thời chưa được tính đúng, tính đủ vào giá, chưa phản ánh hết giá điện.
“Do đó, một phần chi phí này chưa được tính vào thì phải được phân bổ dần trong giá thành. Đây là nguyên nhân khách quan chứ không phải là yếu tố quản trị yếu kém của kinh doanh điện”, ông Nguyễn Tiến Thỏa phân tích.
Theo ông, nếu được Nhà nước cho phép, người dân đồng thuận, EVN phải rà soát lại tất cả những khoản chi phí gọi là chênh lệch dòng tiền âm, khoản nào được tính vào giá thì giữ lại, khoản nào pháp luật chưa quy định được tính vào giá thì loại ra và xây dựng một lộ trình phân bổ hợp lý để tránh gây sốc về giá điện nếu như đưa vào.
Nhìn nhận về dịch vụ điện, theo đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội, EVN không nên chỉ dừng lại ở mức độ một người bán điện đơn thuần mà cần làm tốt hơn với tư cách một người tư vấn về sử dụng điện hiệu quả.
Đơn cử, với những gia đình sử dụng một tháng phải trả nhiều tiền điện, EVN hoàn toàn có thể gửi cảnh báo đến gia đình đó khi phát hiện những ngày tăng cao bất thường mà không đợi đến cuối tháng.
