Chưa đạt 10% so với quy hoạch bãi đỗ xe công cộng
Hàng nghìn điểm đỗ xe đã được quy hoạch trên bản đồ, nhưng thực tế chỉ có vài chục công trình được triển khai.
Một nghịch lý đang hiện hữu giữa quy hoạch và thực tế khiến thành phố Hà Nội ngày càng “ngộp thở” vì thiếu chỗ đỗ xe, trong khi áp lực giao thông và nhu cầu của người dân vẫn không ngừng tăng cao.
Theo tính toán của Sở Xây dựng Hà Nội, đến năm 2030, Thủ đô cần gần 1.700 bãi đỗ xe công cộng với tổng diện tích khoảng 1.800 ha đất dành cho giao thông tĩnh.
Tuy nhiên, đến nay, toàn thành phố mới chỉ có khoảng 72 bãi đỗ xe chính thức được đưa vào hoạt động, chưa đạt 10% so với quy hoạch. Tỷ lệ đất dành cho giao thông tĩnh hiện chỉ chiếm dưới 1% diện tích đô thị, trong khi tiêu chuẩn quốc tế yêu cầu tối thiểu 3 đến 4%.
Thiếu bãi đỗ khiến tình trạng chiếm dụng lòng đường, vỉa hè để đỗ xe diễn ra phổ biến, gây mất mỹ quan đô thị, cản trở giao thông và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Nhiều khu vực trung tâm, nơi mật độ dân cư và phương tiện cao, lại gần như không còn quỹ đất trống để xây dựng thêm bãi đỗ xe mới.
Nguyên nhân chính của sự chậm trễ trong việc phát triển hệ thống bãi đỗ xe được xác định là vướng mắc về quỹ đất và cơ chế đầu tư. Nhiều vị trí được quy hoạch nằm xen kẽ trong khu dân cư, cơ quan, hoặc đất công sở, khiến giải phóng mặt bằng gặp khó khăn.
Các dự án bãi đỗ ngầm hoặc cao tầng đòi hỏi vốn đầu tư rất lớn, trong khi thời gian thu hồi vốn dài, lợi nhuận thấp, khiến nhà đầu tư không mặn mà tham gia.
Chính sách ưu đãi hiện hành còn hạn chế, chưa đủ mạnh để tạo sức hút. Bên cạnh đó, quy hoạch chi tiết thiếu tính khả thi, nhiều bản đồ vẫn chỉ dừng lại ở những “chấm đỏ” trên giấy.
Tìm lời giải từ những thành phố đã thành công
Trong khi thành phố Hà Nội đang loay hoay tìm lời giải, thì TPHCM đã tạm thời tháo gỡ khó khăn bằng việc tận dụng quỹ đất công quanh công viên, nhà văn hóa, hoặc một số cơ quan hành chính để làm bãi đỗ xe tạm.
Kinh nghiệm từ Bangkok (Thái Lan) cũng cho thấy, bên cạnh việc mở rộng quỹ đất, cần tối ưu hóa và kết nối hệ thống hiện có thông qua công nghệ.
Chính quyền Bangkok đã triển khai nền tảng chia sẻ bãi đỗ thông minh, cho phép người dân tìm, đặt trước và thanh toán chỗ đỗ qua ứng dụng di động.
Theo các chuyên gia, thành phố Hà Nội có thể học hỏi mô hình này, đồng thời ban hành gói giải pháp tổng thể và đồng bộ, bao gồm cả cơ chế, quy hoạch và công nghệ. Một hướng khả thi là áp dụng mô hình đối tác công - tư (PPP), trong đó Nhà nước chịu trách nhiệm giải phóng mặt bằng, còn doanh nghiệp tập trung đầu tư, xây dựng và khai thác.
Song song đó, thành phố cần áp dụng chính sách ưu đãi cụ thể về thuế, tiền thuê đất, tín dụng để thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư.
Ứng dụng công nghệ thông minh được coi là giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ đất giao thông. Hệ thống quản lý và điều phối chỗ đỗ xe trực tuyến, kết nối giữa các bãi công cộng, bãi tư nhân và trung tâm thương mại sẽ giúp người dân dễ dàng tìm chỗ trống, thanh toán không tiền mặt, đồng thời tăng tính minh bạch và chống thất thoát lãng phí. Một hướng đi mới là tích hợp trạm sạc xe điện trong các bãi đỗ xây dựng mới, đón đầu xu hướng phương tiện xanh.
Trong ngắn hạn, thành phố Hà Nội có thể tận dụng tạm thời các khoảng trống như gầm cầu hoặc khu đất công làm bãi đỗ tạm, nhưng cần đảm bảo quy định về phòng cháy chữa cháy, môi trường và kết cấu an toàn.
Về lâu dài, thành phố hướng tới mô hình bãi đỗ ngầm thông minh, ứng dụng công nghệ xếp xe tự động như tại Tokyo, Seoul hay Singapore.
Nếu tiếp tục chậm trễ, quy hoạch bãi đỗ xe sẽ mãi chỉ là bản vẽ đẹp trên giấy, còn ngoài đường, xe cộ vẫn chen chúc, lòng đường và vỉa hè vẫn bị chiếm dụng.
Tuy nhiên, nếu mạnh dạn tháo gỡ cơ chế, đẩy mạnh xã hội hóa và áp dụng công nghệ thông minh, thành phố Hà Nội hoàn toàn có thể xoay chuyển tình thế.
Ông Lê Trung Hiếu Phó Giám đốc Sở Tài chính thành phố Hà Nội chia sẻ, đã đến lúc bãi đỗ xe không còn bị coi là hạng mục thứ yếu, mà phải được đặt ngang hàng với các dự án hạ tầng trọng điểm như metro, BRT hay các tuyến vành đai.
Chỉ khi đó, Thủ đô mới tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành thành phố văn minh, trật tự, giao thông thông suốt và đáng sống, xứng đáng với vị thế trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước./.
