Từ ngày 26-3, lãi suất huy động giảm xuống còn 7,5%/năm. Tuy nhiên, từ 9%/năm vào tháng 12 năm ngoái giảm còn 8%/năm và xuống tiếp như hiện nay, theo nhiều chuyên gia, thực tế chưa tác động nhiều trên thị trường tiền gửi do đây là kênh khá hấp dẫn và an toàn so với nhiều kênh đầu tư khác.
Đầu vào: Dè chừng “nhìn trước, ngó sau”
Ghi nhận tại các NHTM trên địa bàn TPHCM sau 2 ngày giảm lãi suất huy động xuống 7,5%/năm, tình hình khách hàng đến gửi tiền vẫn diễn ra bình thường. Không có dấu hiệu người dân rút tiền để chuyển qua NH khác hay đầu tư vào kênh khác. Khách hàng đến đáo hạn tiền gửi chủ yếu chuyển sang gửi kỳ hạn dài từ 12 tháng trở lên để hưởng lãi suất cao hơn.
Theo ông Trương Văn Phước, Tổng giám đốc Eximbank, lãi suất trên thị trường liên NH thấp và ổn định, thanh khoản các NHTM rất tốt, vốn huy động dư thừa, chỉ số CPI được kiềm chế ở mức thấp, tỷ giá ổn định… là những điều kiện thuận lợi để hạ lãi suất tiền gửi.
 |
Khách hàng tham khảo biểu lãi suất tại VietABank. Ảnh: LONG THANH |
Điểm đáng chú ý ở đợt điều chỉnh lãi suất huy động lần này là một số NH hạ thấp hơn trần quy định, thậm chí không chỉ ở kỳ hạn ngắn mà ở cả kỳ hạn dài trên 12 tháng. Theo đó, các NHTM lớn niêm yết lãi suất kỳ hạn dài trên 12 tháng 9,5-10%/năm, trong khi các NHTM nhỏ 10,5-11,5%/năm.
Đơn cử, VCB lãi suất trên 12 tháng 9,5%/năm; Techcombank 9,5-9,8%/năm (từ 1-11 tháng 7,44%/năm); Sacombank 9,5-10%/năm; Eximbank 9,8%/năm; OCB, ABBank 10%/năm; SCB 11-11,3%/năm; WesternBank, GPBank và BacABank 11%/năm.
Tuy nhiên, tình trạng lách trần lãi suất vẫn còn phổ biến. Tại một NHTM nhỏ ở quận 3, khi đề nghị được thỏa thuận lãi suất cao hơn 7,5%/năm với món tiền trên 500 triệu đồng kỳ hạn 3 tháng, nhân viên NH này đồng ý khuyến mại bằng hình thức cào trúng ngay tiền mặt, tính ra lãi suất tăng lên 8,5%/năm.
Ngoài ra, có NH chấp nhận lãi suất thỏa thuận kỳ hạn ngắn khoảng 10-10,5%/năm với khoản tiền trên 1 tỷ đồng, nhưng ghi trên thẻ tiết kiệm là kỳ hạn dài trên 12 tháng. Khi khách hàng có nhu cầu rút vốn trước hạn, NH sẽ làm hợp đồng vay cầm cố sổ tiết kiệm để hợp thức hóa mức lãi suất tiền gửi thực trả.
Một phó tổng giám đốc NHTM cho biết từ năm ngoái đến nay, cứ mỗi đợt điều chỉnh giảm trần lãi suất, kịch bản diễn ra vẫn không có gì thay đổi. Theo đó, một vài ngày đầu lượng tiền gửi có giảm chút ít, sau đó tăng dần và ổn định trở lại.
Trong đó, lãi suất trên liên NH chỉ tăng ở kỳ hạn qua đêm, 1 tuần, các kỳ hạn tháng lãi suất vẫn rất thấp. Khi lãi suất giảm có sự chuyển dịch nguồn tiền gửi từ những NH nhỏ và yếu sang các NH mạnh, tất yếu các NH nhỏ phải niêm yết lãi suất kỳ hạn dài cao hơn ít nhất 1-1,5%/năm mới có thể cạnh tranh hút vốn.
Bên cạnh đó, khi các kênh đầu tư như bất động sản, vàng, chứng khoán chưa ổn định, người dân vẫn chọn phương án gửi tiền tiết kiệm để lấy lãi, dù lãi suất có thể giảm vài phần trăm.
Tuy nhiên, khách hàng cũng nghĩ đến việc dùng vốn nhàn rỗi để mua bất động sản khi thấy thị trường này có dấu hiệu ấm lên với các chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Vì vậy, dù không yếu thanh khoản, nhưng để tạo tính hấp dẫn giữ chân khách hàng, chắc chắn sẽ có NH lách trần lãi suất hút vốn.
Đầu ra: nhỏ giọt vì lo nợ xấu
Ngay sau khi NHNN hạ trần lãi suất tiền gửi, nhiều tổ chức quốc tế đưa ra nhận định về vấn đề này. Bên cạnh các ý kiến cho rằng đây là điều tất yếu để kích cầu tín dụng trong bối cảnh sức mua của thị trường còn thấp, nhưng cũng có nhiều ý kiến hoài nghi về việc giảm lãi suất huy động chỉ có tác động tâm lý chứ chưa thể tạo cung tín dụng trong thời gian tới.
Theo quy định của NHNN, lãi suất cho vay 4 nhóm ưu tiên sẽ còn dưới 11%/năm, nhưng áp dụng cho các khoản vay mới vẫn phổ biến ở mức 13%/năm, còn với các khoản vay cũ lãi suất vẫn nằm ở mức 14-15%/năm, thậm chí cao hơn.
Hôm qua 27-3, tại cuộc họp của Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM, nhiều doanh nghiệp cho biết nhiều NH giảm lãi suất cũ rất chậm. Một doanh nghiệp ở quận 8 cho biết hiện nay vay lãi suất trung, dài hạn vẫn 17-18%/năm. Ngoài ra, một số doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn TPHCM phản ánh các NHTM công bố hàng ngàn tỷ đồng lãi suất rẻ, nhưng họ vẫn rất khó tiếp cận nguồn vốn này.
Phản hồi về vấn đề này, ông Nguyễn Tiến Quảng, Giám đốc VCB chi nhánh Phú Thọ (quận 10), cho rằng tại VCB từ nhiều tháng nay lãi suất cho vay trung, dài hạn chỉ 13,5%/năm, nay giảm xuống còn 12-13,2%/năm. Hiện nay VCB có 3 gói tín dụng kích cầu ưu đãi lãi suất, gồm gói 38.000 tỷ đồng lãi suất 7,5-8%/năm; gói 700 triệu USD với lãi suất cho vay trung bình 3,8%/năm; gói 5.000 tỷ đồng lãi suất trung bình 11%/năm. Nhưng doanh nghiệp không đủ điều kiện vay vốn sẽ rất khó tiếp cận được vốn.
Cũng theo ông Quảng, theo quy chế của NHNN, các NHTM cho vay phải có tài sản thế chấp và những khoản vay tín chấp phải được Chính phủ chỉ định. Đồng thời, với doanh nghiệp có quan hệ với NH từ 3 năm trở lên, có tài chính lành mạnh, sử dụng khoản tiền vay đạt hiệu quả kinh tế cao, trả lãi vay đúng hạn, không có nợ quá hạn, sẽ được vay với lãi suất 7,5%/năm.
Đồng tình với quan điểm này, một lãnh đạo NHTM cho rằng lãi suất cho vay ngắn hạn phổ biến ở mức 10,5-11,5%/năm. Còn lãi suất cho vay 10%/năm, các NHTM thường chỉ áp dụng cho những doanh nghiệp lớn. Về việc hỗ trợ doanh nghiệp, nhiều NHTM cũng đưa ra các gói cho vay lãi suất thấp, nhưng phải chọn lọc kỹ đối tượng để vốn đến đúng chỗ, hạn chế rủi ro nợ xấu.
Với những doanh nghiệp cho rằng không vay được thường là doanh nghiệp quá yếu, NH không muốn cho vay vì lo ngại mất vốn. Về việc lãi suất các khoản vay cũ, NH cũng thực hiện giảm xuống nhưng không thể nhanh, mà phải có độ trễ tùy theo từng hợp đồng thỏa thuận điều chỉnh lãi suất và kỳ hạn với khách hàng.
Để kích cầu tín dụng, không chỉ giảm lãi suất mà cần các giải pháp khác để kích cầu tiêu dùng nội địa. Bởi hiện tại dù nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện vay vốn lãi suất rẻ nhưng vẫn còn e dè vì thấy sản xuất kinh doanh chưa khả quan, đầu ra thị trường còn èo uột. Vì vậy, khó có thể kỳ vọng phục hồi kinh tế vực dậy sức mua của thị trường chỉ từ việc giảm lãi suất NH.
