Bến phà anh hùng trên “tọa độ lửa”
Bến phà Long Đại nằm trên đường 15 Trường Sơn, nay thuộc xã Trường Ninh, tỉnh Quảng Trị. Trong những năm tháng khốc liệt của cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, đây là “cầu nối” giao thông đặc biệt quan trọng giữa hậu phương lớn miền Bắc, chiến trường miền Nam và nước bạn Lào.
Với ý đồ “bóp nghẹt”, cắt đứt huyết mạch chi viện này, Quân đội Mỹ đã dội xuống bến phà hàng vạn tấn bom, hàng ngàn viên đạn pháo, biến Long Đại trở thành “tọa độ lửa”.
Đầu năm 1971, để giảm tổn thất, bến phà được tách thành 2 nhánh: Phà I gần cầu và Phà II cách đó khoảng 500m về phía hạ lưu. Cùng thời điểm này, Đại đội Thanh niên xung phong C130 tỉnh Thái Bình được điều động đến thường trực cùng bộ đội công binh tại bến phà II.
Sống và chiến đấu tại nơi được mệnh danh là “túi bom”, “chảo lửa”, nhưng các chiến sĩ thanh niên xung phong C130 vẫn không hề nao núng, kiên cường bám trụ địa bàn và luôn giữ vững ý chí, quyết tâm “đánh địch mà đi, mở đường mà tiến”, thực hiện tốt nhiệm vụ thông bến, bảo đảm mạch máu giao thông.
Thế nhưng, trong các trận bom ác liệt ngày 19 và 23-9-1972, 16 chiến sĩ (7 nữ, 9 nam) đã ngã xuống khi đang làm nhiệm vụ vận chuyển, mở đường, để giữ vững mạch máu chi viện cho chiến trường.
Sự hy sinh ấy đã trở thành biểu tượng bất tử của tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, để hôm nay Bến phà Long Đại mãi là “địa chỉ đỏ” trong hành trình tri ân và giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.
“Máu đào của các anh, các chị đã hòa vào dòng sông, khắc lên trang sử Quảng Trị một bản anh hùng ca bất tử, để mỗi khi nhắc đến, lòng ta lại trào dâng niềm thương nhớ, tự hào và biết ơn vô hạn”, ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị nhấn mạnh.
“Địa chỉ đỏ” bên dòng Long Đại
Năm 2012, Nhà bia tưởng niệm 16 Thanh niên xung phong hy sinh đã được khánh thành. Tháng 10-2016, di tích được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh.
Tháng 4-2025, với sự chung tay của Tập đoàn T&T Group, cùng các doanh nghiệp, cá nhân, công trình phụ trợ và khởi động dự án Nâng cấp, tôn tạo di tích lịch sử Bến phà II Long Đại đã chính thức khởi công. Đến nay, sau hơn 4 tháng triển khai khẩn trương, trách nhiệm, công trình đã được hoàn thành. Dự án có tổng mức đầu tư gần 20 tỷ đồng, bao gồm nhiều hạng mục quan trọng.
Nổi bật là công trình Đài tưởng niệm được xây mới với thiết kế mô phỏng hình bó lúa gồm 16 bông cao 16m, đặt trên khối bệ hình ngôi sao - tạo nên biểu tượng thiêng liêng tưởng nhớ 16 Thanh niên xung phong quê lúa Thái Bình đã anh dũng hy sinh hơn 50 năm về trước.
Nhà khánh tiết - tư liệu có diện tích hơn 200m², được thiết kế theo kiến trúc truyền thống nhà năm gian, vừa là nơi tiếp đón đại biểu, vừa là không gian trưng bày tư liệu, hiện vật lịch sử. Hai nhà chờ và bến thuyền được xây dựng khang trang, hài hòa với cảnh quan. Khu vực cổng chính, cổng phụ và hệ thống hàng rào được cải tạo đồng bộ, tạo nên diện mạo trang nghiêm cho toàn bộ khu di tích.
Nhà bia tưởng niệm được tu bổ, thay mới phần mái ngói, mái đao cùng các hạng mục đã xuống cấp, nhằm đảm bảo cả yếu tố thẩm mỹ và độ bền công trình.
Bên cạnh đó, không gian phòng trưng bày tư liệu, hiện vật được trang bị các thiết bị công nghệ hiện đại như: hệ thống sa bàn mô phỏng trực quan, máy chiếu phim tài liệu và đặc biệt là kiosk cảm ứng tra cứu thông tin di tích… giúp du khách dễ dàng tiếp cận thông tin một cách sinh động, chính xác và hấp dẫn.
Đặc biệt, ngày 9-9 vừa qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 3232 về việc xếp hạng di tích Bến phà II Long Đại là di tích cấp quốc gia. Lễ công bố Quyết định, đón nhận Bằng xếp hạng và Khánh thành công trình càng có ý nghĩa hơn khi được tổ chức vào đúng dịp lễ tri ân 53 năm ngày hy sinh của 16 Thanh niên xung phong anh hùng.
Lời tri ân thiêng liêng từ hiện tại
Phát biểu tại sự kiện, ông Nguyễn Ngọc Nghị, Phó Tổng Giám đốc T&T Group khẳng định: “Với tinh thần uống nước nhớ nguồn, đền ơn đáp nghĩa, T&T Group vinh dự khi được tỉnh Quảng Bình trước đây, nay là tỉnh Quảng Trị lựa chọn là một trong các đơn vị đồng hành, tài trợ kinh phí nâng cấp tôn tạo Khu di tích.
Cũng theo ông Nghị, cùng với Thành cổ Quảng Trị, cụm di tích đôi bờ Hiền Lương – Bến Hải, nghĩa trang Trường Sơn, địa đạo Vịnh Mốc…, Bến phà II Long Đại tạo nên một không gian di sản liên hoàn, nơi từng nhịp cầu, bến nước, con đường đều nhắc nhớ thế hệ sau về giá trị thiêng liêng của hòa bình, độc lập.
Đại diện T&T hy vọng và tin tưởng, khu di tích sẽ trở thành “địa chỉ đỏ” của tỉnh Quảng Trị để tuyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước lịch sử, đạo lý “uống nước nhớ nguồn” cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.
Cũng trong khuôn khổ sự kiện, Tập đoàn T&T và ông Lê Đức Kính, Trưởng Ban dự án, Ban Quản lý xây dựng Tập đoàn T&T đã vinh dự được nhận Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị vì đã có đóng góp tích cực trong công tác triển khai Công trình tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử Bến phà II Long Đại.
