Cuộc khủng hoảng theo sau quyết định tập trung 190.000 quân Nga gần biên giới Ukraine của ông Putin.
Cho đến nay, 2 ông Putin và Joe Biden đã chấp nhận "nguyên tắc" của một hội nghị thượng đỉnh nhằm xoa dịu căng thẳng về Ukraine sau khi Tổng thống Mỹ cảnh báo rằng Nga có thể tiến công trong vòng "vài ngày".
Trung Quốc đã tham gia cùng Nga trong tháng này để phản đối sự mở rộng của NATO, làm nổi bật một cấp độ hợp tác mới giữa ông Tập và Putin.
Nhưng Wang Yi, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc, nói với một hội nghị an ninh châu Âu vào thứ Bảy 19/2 rằng “chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của bất kỳ quốc gia nào cũng phải được tôn trọng”.
Nhận xét của ông phản ánh sự thay đổi so với cuối tháng Giêng, khi ông ủng hộ Nga trong quan hệ đối đầu với Mỹ và NATO về vấn đề Ukraine, nói rằng Moscow có “những lo ngại hợp lý về an ninh”.
Theo một học viên cao cấp về quan hệ quốc tế tại một trường đại học hàng đầu của Trung Quốc, Bắc Kinh phải “cân bằng” trong việc hỗ trợ Moscow đồng thời không làm tổn hại đến quan hệ kinh tế và quân sự của nước này với Ukraine.
Tuy nhiên, nỗ lực tỏ ra trung lập của Wang sẽ được thử nghiệm nếu phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt tài chính đối với Nga.
"Quyết định của Trung Quốc tuân theo các lệnh trừng phạt mới của phương Tây hoặc giúp Nga tránh chúng sẽ định hình các con đường leo thang và xác định mức độ của sự cô lập về kinh tế và chính trị mà các lệnh trừng phạt áp đặt", Chris Miller, giám đốc chương trình Á-Âu tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, một tổ chức tư vấn của Hoa Kỳ, đã viết trong một báo cáo.
“Sự ủng hộ của Trung Quốc và Nga dành cho nhau là mạnh mẽ nhất khi họ thách thức quyền lực tối cao của Hoa Kỳ vì đó là nơi lợi ích của họ phù hợp nhất”, Alexander Korolev, một chuyên gia về mối quan hệ an ninh Nga-Trung tại Đại học New South Wales ở Sydney, cho biết khi đề cập đến các tuyên bố lãnh thổ, cả hai đều thể hiện lập trường khá mâu thuẫn đối với hành vi của nhau.
Các lợi ích của Trung Quốc ở Ukraine bao gồm hàng tỷ đô la trong các hợp đồng xây dựng cũng như các khoản đầu tư viễn thông thông qua Huawei và việc mua thiết bị quân sự của Ukraine.
Bắc Kinh đã thúc giục Kyiv và Moscow khôi phục thỏa thuận Minsk đang bị đình trệ như một con đường dẫn đến hòa bình trong khi kiên quyết tuân thủ chính sách không can thiệp của chính họ.
Các chuyên gia đang chờ xem liệu Bắc Kinh, vốn ngày càng hướng nội kể từ khi đại dịch coronavirus bùng phát, sẽ tìm kiếm một vai trò ngoại giao cao hơn trong việc xoa dịu căng thẳng, hay sẽ đứng về phía Putin khi tiến gần hơn tới một cuộc xung đột vũ trang.
Các nhà phân tích tài nguyên và địa chính trị cho biết, khả năng Nga tiến quân vào Ukraine cũng đã mang đến cho Trung Quốc một "món quà" để tăng đòn bẩy đối với Moscow, củng cố an ninh năng lượng, thử nghiệm chế độ trừng phạt của phương Tây và tận dụng lợi thế của một châu Âu đang chia cắt.
Các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với cuộc khủng hoảng Ukraine cũng có thể làm tăng thêm sự phụ thuộc của Moscow vào Bắc Kinh, trong khi thành công hay thất bại của họ sẽ là chỉ dẫn cho ông Tập về các cuộc xung đột trong tương lai với Mỹ.
Khi ông Tập và ông Putin gặp nhau tại Bắc Kinh hồi đầu tháng, các nhà lãnh đạo cũng đồng ý tăng nguồn cung khí đốt của Nga cho Trung Quốc.
Thompson tin rằng Mỹ có thể thấy "rất khó" khi nhắm mục tiêu các nguồn tài nguyên được vận chuyển trực tiếp từ Nga sang Trung Quốc.
Ông nói: “Trung Quốc tránh công khai lên tiếng ủng hộ các hành động của Nga, nhưng họ cũng không trực tiếp phản đối hay chỉ trích Nga”.
