Kiểm tra các doanh nghiệp “ma” nhập siêu xe dạng quà biếu

Quang cảnh buổi họp báo. Ảnh: VĂN PHÚC

Chiều 25-5 tại Hà Nội, Tổng cục Hải quan đã tổ chức cuộc họp báo nóng để thông tin rõ với báo chí về tình trạng nhiều doanh nghiệp được cho là lách luật, sử dụng chiêu thức tinh vi, lập doanh nghiệp "ma" có cùng địa chỉ để nhập khẩu ôtô sang, nhưng "nguỵ trang" dưới hình thức quà biếu để đưa về thị trường Việt Nam tiêu thụ. 

Theo thông tin báo giới phản ánh, thời gian qua, mặc dù tình hình kinh tế - xã hội thế giới cũng như trong nước khó khăn nhưng lại xuất hiện rất nhiều lô hàng ôtô siêu sang nhập khẩu theo hình thức quà biếu, cho tặng... Trong đó có nhiều chủ hàng là doanh nghiệp "ma", mượn hoặc lợi dụng chứng minh nhân dân của người khác để mạo danh, lập các công ty nhập khẩu xe sang (trong khi người có tên trong chứng minh nhân dân cũng không hề biết việc này). Có doanh nghiệp chỉ vừa thành lập hơn 20 ngày nhưng cũng được "đối tác nước ngoài" cho tặng ôtô đắt tiền. Sau khi xe nhập khẩu về Việt Nam thì các doanh nghiệp này thi nhau giải thế, mất tung tích... Trong khi việc giấy phép nhập khẩu các xe sang dạng quà biếu là do hải quan tại một số địa phương cấp. 

Đại diện Tổng cục Hải quan thừa nhận, trước đây qua công tác quản lý, theo dõi ôtô nhập khẩu không nhằm mục đích thương mại, Tổng cục Hải quan đã phát hiện các hiện tượng gian lận, lợi dụng chính sách để nhập khẩu xe dưới dạng tài sản di chuyển của việt kiều hồi hương, xe tạm nhập khẩu của đối tượng được hưởng quyền ưu đãi miễn trừ, xe nhập khẩu dưới dạng quà biếu tặng. Tổng cục Hải quan đã điều tra, xử lý một số vụ việc hoặc chuyển cơ quan có thẩm quyền để xử lý hành vi trốn thuế, gian lận. 

Tại cuộc họp báo, Cục trưởng Cục Quản lý giám sát hải quan (Tổng cục Hải quan) Âu Anh Tuấn cho biết, hiện có các hình thức nhập khẩu xe hơi về Việt Nam như dưới dạng nhập khẩu nhằm mục đích thương mại, nhập khẩu theo hình thức quà biếu tặng... Trong đó, xe nhập nhằm mục đích thương mại được giao Bộ Công thương cấp phép và quản lý; còn xe nhập theo hình thức quà biếu tặng được giao cơ quan hải quan cấp phép. 

Để giới hạn số lượng xe được nhập khẩu dưới dạng quà biếu, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 143 năm 2015 quy định những lô xe nhập này phải được cấp phép trước khi làm thủ tục nhập khẩu và mỗi tổ chức, cá nhân mỗi năm chỉ được nhập 1 xe. 

Qua giám sát thực tế thì số lượng xe nhập về Việt Nam theo hình thức này rất ít, chỉ chiếm khoảng 1% tổng lượng xe dưới 9 chỗ nhập về Việt Nam. Theo ông Tuấn, cả năm 2021 có 795 xe nhập về theo khai báo là được biếu tặng, còn trong 5 tháng đầu năm chỉ có 166 xe. 

Phó Cục trưởng Cục Thuế xuất nhập khẩu (Tổng cục Hải quan) Trần Bằng Toàn khẳng định, mặc dù là xe biếu tặng nhưng các xe này vẫn phải nộp đầy đủ các loại thuế khi đưa về Việt Nam gồm: thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế tiêu thụ đặc biệt (giống như xe nhập khẩu thương mại) và ngoài ra còn phải nộp thêm khoản thuế thu nhập bất thường. 

Tổng lượng xe nhập về Việt Nam dưới dạng biếu tặng từ ngày 1-1-2021 đến tháng 3-2022 chỉ có 1.013 chiếc. Khi nhập 1.013 chiếc ôtô về Việt Nam, các doanh nghiệp chỉ khai báo trị giá xe với mức thuế là 3.302 tỷ đồng, nhưng cơ quan hải quan đã xác định lại giá trị thực và thu mức thuế là 4.745 tỷ đồng (tăng chênh lệch tới 1.443 tỷ đồng). 

"Chúng tôi đã thu đủ các loại thuế với xe nhập dạng quà biếu, không để thất thu thuế", ông Âu Anh Tuấn nói và khẳng định, trung bình mỗi năm cơ quan hải quan đã thu hơn 1.000 tỷ đồng từ thuế nhập khẩu ôtô quà biếu. Riêng năm 2021 đã thu 4.132 tỷ đồng, 5 tháng đầu năm 2022 là 1.222 tỷ đồng. Tổng thuế thu được từ năm 2016 đến năm 2022 là 12.644 tỷ đồng của ba loại thuế (chưa tính thuế thu nhập bất thường). 

Vấn đề quan trọng mà báo chí nêu là các doanh nghiệp đua nhau nhập khẩu xe sang dưới dạng quà biếu đều có giá trị rất lớn, nhưng có thể khai giá thấp để trốn thuế và lập các công ty "ma" bằng cách mượn tên trên chứng minh nhân dân của những người chẳng liên quan (thậm chí có cả người nghèo), sử dụng nhiều tên khác nhau, thậm chí chung một địa chỉ trụ sở, nhanh chóng giải thể sau khi xe về Việt Nam, nhưng cơ quan hải quan lại không kiểm tra, xác minh những công ty này. 

Theo ông Âu Anh Tuấn, hiện nay không có quy định hải quan được xác minh, kiểm tra nhân thân của người được biếu tặng, mà cơ quan cấp phép thành lập doanh nghiệp phải có trách nhiệm. Tuy nhiên, Tổng cục Hải quan đã cử các đoàn kiểm tra tại 4 cục hải quan tỉnh và thành phố có lượng xe nhập khẩu nhiều.

"Nếu phát hiện có sai phạm như doanh nghiệp "ma", mượn chứng minh nhân dân, nhập khẩu ôtô dưới dạng biếu tặng nhưng thực tế không phải là biếu tặng, trốn thuế... thì sẽ xử lý nghiêm hoặc chuyển cơ quan thẩm quyền xử lý, không bao che"- ông Âu Anh Tuấn nói.