Nguy cơ diễn tiến nặng
Với những người trưởng thành đã có những bộ xương chắc chắn thông thường sẽ có suy nghĩ rằng bộ xương của mình sẽ không bao giờ thay đổi cho đến khi mất đi. Tuy nhiên trong cơ thể mỗi người luôn có 2 quá trình là tạo xương và hủy xương. Cơ thể sẽ hủy đi những xương hư hỏng, kém chất lượng và sau đó tạo xương mới thay thế. Bình thường 2 quá trình này sẽ cân bằng với nhau để duy trì mật độ xương ổn định.
Nhưng đến một giai đoạn nào đó, độ tuổi nào đó hoặc do những yếu tố như dùng thuốc, bệnh lý… thì quá trình hủy xương sẽ nhiều hơn quá trình tạo xương làm mất cân bằng mật độ xương khiến xương giòn, xốp hơn và dễ gãy hơn, khi đó người ta gọi là bệnh loãng xương. Loãng xương là kết quả từ sự mất cân bằng giữa quá trình tạo xương và quá trình hủy xương, trong đó quá trình hủy xương chiếm ưu thế.
Nguyên nhân gây loãng xương được chia làm 2 nhóm: nguyên phát và thứ phát. Trong đó, loãng xương nguyên phát là những yếu tố không thay đổi được như di truyền, tiền sử gãy xương sau tuổi 30 hoặc theo giới tính. Loãng xương thứ phát gồm các nguyên nhân như bệnh lý (cường giáp, cường cận giáp, suy thận…), thuốc điều trị bệnh (corticoid), lối sống kém lành mạnh (hút thuốc lá, nghiện rượu bia, hay té ngã…).
TS.BS CAO THANH NGỌC, Trưởng khoa Nội cơ xương khớp, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM Loãng xương là căn bệnh diễn tiến thầm lặng, không có triệu chứng đặc trưng nên người bệnh dễ chủ quan trong giai đoạn đầu. Chỉ khi mật độ xương giảm nặng dẫn đến những cơn đau dai dẳng hoặc các biến chứng của gãy xương như biến dạng xương, đau cột sống do gãy lún đốt sống và các thay đổi như giảm chiều cao, gù… lúc đó người bệnh mới nhận ra và thăm khám.
Đáng chú ý, gãy xương do loãng xương thường xuất hiện ở các vị trí xương xốp và chịu lực như xương cột sống (cột sống ngực và cột sống thắt lưng), xương vùng hông (cổ xương đùi, liên mấu chuyển) và xương cẳng tay. Đây cũng là nguyên nhân gây ra những cơn đau mãn tính, gây tàn phế, làm giảm chất lượng cuộc sống, mất chức năng và phụ thuộc vào người khác, để lại nhiều gánh nặng cho việc chăm sóc và điều trị, cũng như làm tăng nguy cơ tử vong của người bệnh.
Chính vì thế việc tầm soát, điều trị bệnh loãng xương là hết sức cần thiết để tránh những diễn tiến đáng tiếc của bệnh. Có không ít trường hợp bệnh nhân nhập viện với triệu trứng nặng rồi mới phát hiện bệnh khi đó việc điều trị sẽ tốn nhiều thời gian và công sức hơn.
Tầm soát và điều trị loãng xương
Nhiều nghiên cứu y khoa đã chỉ ra rằng, phụ nữ trên 65 tuổi hoặc nam giới trên 70 tuổi, nữ giới mãn kinh, nam giới từ 50 tới 69 tuổi có yếu tố nguy cơ loãng xương, người trên 50 tuổi từng bị gãy xương, những người có những bệnh lý liên quan đến mật độ xương thấp là những đối tượng có yếu tố nguy cơ loãng xương, cần tiến hành đo mật độ xương sớm để tầm soát và đánh giá loãng xương.
Nếu phát hiện bệnh lý bác sĩ sẽ có hướng điều trị thích hợp cho từng giai đoạn. Thông thường, trong quá trình điều trị người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ định kết hợp song song dùng thuốc và không dùng thuốc (thực hành vật lý trị liệu, phục hồi chức năng, bổ sung dinh dưỡng…) nhằm mang lại hiệu quả điều trị tốt nhất.
Nhiều người bệnh lầm tưởng với loãng xương chỉ cần uống canxi là đủ, nhưng canxi cũng chỉ là “nguyên liệu” và chúng ta cũng cần có những “người thợ” là thuốc đặc trị. Thuốc dựa trên 2 cơ chế làm tăng tạo xương hoặc ức chế quá trình hủy xương. Có nhiều loại thuốc và bác sĩ sẽ trao đổi với bệnh nhân để lựa chọn ra loại thuốc thích hợp nhất cho người bệnh.
Việc điều trị loãng xương cần tuân thủ phác đồ điều trị vô cùng quan trọng. Có nhiều lý do người bệnh không tuân thủ điều trị loãng xương. Đặc biệt loãng xương không có triệu chứng gì nên uống thuốc không biết có hiệu quả không, nên người bệnh không tin rằng có hiệu quả. Nhưng các nghiên cứu đã cho thấy rằng nếu như điều trị loãng xương chắc chắn có hiệu quả cải thiện mật độ xương hoặc có hiệu quả trong dự phòng gãy xương.
Tại Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, người bệnh khi đến khám ở bất kỳ chuyên khoa nào, nếu nhận thấy yếu tố nguy cơ của loãng xương, các bác sĩ đều sẽ chỉ định để tầm soát loãng xương. Quá trình chẩn đoán ở bệnh viện đã được chuẩn hóa với trang thiết bị hiện đại là máy đo đạt tiêu chuẩn quốc tế, mang lại kết quả chính xác cao.
Đặc biệt, với thế mạnh phối hợp đa chuyên khoa gồm nội cơ xương khớp, ngoại thần kinh, chấn thương chỉnh hình, phục hồi chức năng... người bệnh loãng xương được các bác sĩ điều trị dựa trên phác đồ xây dựng phù hợp với từng người bệnh, từ đó các triệu chứng bệnh được cải thiện nhanh chóng.
Tại đây, người bệnh còn được hướng dẫn các bài tập vận động phục hồi chức năng và chế độ ăn uống phù hợp. Để đạt được hiệu quả điều trị tối đa cũng như phòng ngừa các biến chứng của bệnh, người bệnh loãng xương cần phối hợp các biện pháp dùng thuốc và không dùng thuốc. Trong đó, cần phải sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn của các bác sĩ. Ngoài ra, cần xây dựng chế độ dinh dưỡng, lối sống khoa học, duy trì thói quen vận động.
Gần đây, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM vừa tiếp nhận điều trị cho người bệnh C.T.K.A (65 tuổi, ngụ tại TPHCM). Bà A nhập viện trong tình trạng đau vùng cột sống thắt lưng mức độ nặng mới khởi phát gần đây. Tại khoa nội cơ xương khớp, các bác sĩ đã tiến hành chụp X-quang cột sống thắt lưng và đo mật độ xương.
Kết quả bà A được chẩn đoán gãy lún đốt sống thắt lưng do loãng xương. Bà A được điều trị thuốc và phối hợp với phục hồi chức năng vận động. Sau quá trình điều trị, tình trạng đau lưng của bà A nhanh chóng được cải thiện, bà đã có thể đi lại được, vận động được tốt hơn.
