Tổng thống Trump cho biết sẽ ra tuyên bố về Trung Quốc vào ngày 29/5, diễn biến mới nhất trong căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh về nhiều phương diện, bao gồm dịch Covid-19, chiến tranh thương mại, Hong Kong hay Biển Đông.
Chính quyền Mỹ đang cân nhắc đề xuất đã tồn tại từ nhiều tháng nay là hủy visa của các sinh viên từ các trường của Trung Quốc có liên hệ với quân đội hoặc tình báo nước này.
 |
| Tổng thống Trump phát biểu tại Nhà Trắng ngày 28/5. Ảnh:AP. |
Theo AP, đề xuất trên, được bàn từ năm ngoái, không liên quan trực tiếp đến mâu thuẫn giữa hai nước về Hong Kong hay về dịch Covid-19, mà liên quan đến các vấn đề thương mại và nhân quyền.
Động thái đầu tiên trong kế hoạch trên đã được thực hiện vào năm ngoái khi Mỹ yêu cầu các nhà ngoại giao Trung Quốc ở Mỹ phải báo cáo việc đi lại, gặp gỡ các học giả Mỹ. Phía Mỹ nói đây là sự đáp trả với những gì mà giới ngoại giao Mỹ gặp phải khi làm việc ở Trung Quốc, theo AP.
Trong khi đó, ông Trump cũng đang cân nhắc các giới hạn về đi lại và tài chính nhắm vào các quan chức Trung Quốc, theo các quan chức giấu tên.
Việc trừng phạt về đi lại, tài chính này là đáp trả trực tiếp đối với dự luật an ninh cho Hong Kong. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trước đó xác định rằng Hong Kong không còn đủ sự tự trị như Bắc Kinh đã hứa trong cam kết “một quốc gia, hai chế độ”, và vì vậy Hong Kong không còn nhận được ưu đãi đặc biệt từ Mỹ.
Đề xuất hủy visa sinh viên, do New York Times đưa tin đầu tiên, đã vấp phải ý kiến phản đối từ các đại học Mỹ. Nguồn thu của các trường ở Mỹ dựa nhiều vào sinh viên Trung Quốc. Ngoài ra, các trường cũng lo ngại Bắc Kinh sẽ đáp trả, khiến khả năng tiếp cận, nghiên cứu về Trung Quốc của sinh viên, giáo sư bị giới hạn.
“Chúng tôi rất lo ngại quy định này sẽ được áp dụng như thế nào, và chúng tôi sợ rằng nó sẽ gửi thông điệp là chúng ta không chào đón sinh viên, học giả tài năng từ khắp thế giới”, Sarah Spreitzer, từ Hội đồng Giáo dục Mỹ, cho biết.
Bà nói chưa có nhiều chi tiết về cách mà chính quyền Mỹ sẽ xác định những sinh viên nào là đến từ trường có liên hệ với quân đội hay tình báo Trung Quốc. Nhưng bà nêu ví dụ, nếu một nước nào đó áp đặt giới hạn lên các trường đại học Mỹ nhận tài trợ từ Bộ Quốc phòng Mỹ, có thể sẽ có khá nhiều trường như vậy.
Thừa nhận sự lo ngại của các trường, các quan chức Mỹ cho biết mọi giới hạn sẽ khá hẹp, chỉ nhắm đến những sinh viên đem lại rủi ro đáng kể về gián điệp hay đánh cắp tài sản trí tuệ. Các quan chức Mỹ không nói được sẽ có bao nhiêu sinh viên bị hủy visa, nhưng cho biết con số đó sẽ chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số sinh viên Trung Quốc.
Mỹ có 133.396 sinh viên cao học từ Trung Quốc trong năm học 2018-2019, chiếm 36,1% toàn bộ sinh viên quốc tế sau đại học, theo Viện Giáo dục Quốc tế.
Tổng số sinh viên Trung Quốc là 369.548, chiếm 33,7% tổng số sinh viên quốc tế. Tổng số sinh viên quốc tế đóng góp 15 tỷ USD cho kinh tế Mỹ vào năm 2018.
