Ngành thuế đang quá lạm dụng?

Mù mờ khái niệm
Theo VCCI, trong nguyên tắc đảm bảo công khai, minh bạch, bình đẳng, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người nộp thuế, dự thảo cần quy định cụ thể minh bạch, công khai như thế nào, đặc biệt là trong khâu tính thuế. Bởi dự thảo chưa thể hiện rõ nguyên tắc bản chất giao dịch trong việc xác định nghĩa vụ thuế của người nộp thuế.

Nếu nguyên tắc này không được rõ thì sẽ khó khăn cho DN. Chẳng hạn có những vướng mắc về hồ sơ thủ tục, cơ quan thuế không dùng để đánh giá bản chất hành vi của DN, trong khi có những DN chỉ sai sót hành chính lần đầu nhưng lại bị đánh giá là hành vi trốn thuế và bị áp dụng các hình thức xử lý quá nặng.

Hay như định nghĩa về “gây phiền hà, sách nhiễu” đối với người nộp thuế, để người nộp thuế có cơ sở rõ ràng xác định các trường hợp cán bộ thuế vi phạm, từ đó có biện pháp thu thập bằng chứng về hành vi này và báo với các cơ quan có thẩm quyền. Bên cạnh đó là định nghĩa về “cản trở” công chức quản lý thuế thi hành công vụ, để người nộp thuế tránh vi phạm hoặc biết hành vi vi phạm của mình.

Tương tự là vấn đề quyền của người nộp thuế. Thực tế cho thấy, nhiều cơ quan kiểm tra không giải thích căn cứ ấn định thuế, dẫn đến việc DN có tính theo đúng phương pháp mà cơ quan thuế tính vẫn không ra được đúng con số như cơ quan thuế ấn định. Điều này dẫn đến tâm lý bức xúc của  người nộp thuế. Do đó, dự thảo cần bổ sung quyền được giải thích “căn cứ ấn định thuế” trong dự thảo.

Ngành thuế lớn hơn NHNN?
Theo dự thảo luật, các ngân hàng thương mại (NHTM) có trách nhiệm cung cấp thông tin tài khoản của khách hàng là người nộp thuế mở tại NH cho cơ quan quản lý thuế. Các thông tin này bao gồm: thông tin về mở tài khoản; số tài khoản; nội dung giao dịch qua tài khoản, số dư tài khoản; mã số thuế của người nộp thuế.

Tuy nhiên, quy định này chưa bảo đảm tính minh bạch, không rõ trong các trường hợp nào thì cơ quan quản lý thuế có quyền yêu cầu NHTM cung cấp các thông tin này, và căn cứ vào nhu cầu quản lý nhà nước cụ thể là gì. Nếu quy định mở như hiện nay, có khả năng hiểu theo nhiều cách khác nhau, việc áp dụng có thể rất tùy tiện.

Mặt khác, quan hệ giữa NHTM và người nộp thuế là quan hệ dân sự. Khi ký kết hợp đồng, NHTM cần phải cho khách hàng của mình biết các trường hợp thông tin của họ sẽ được cung cấp cho bên thứ ba.

Các trường hợp này cần phải hợp lý và rõ ràng để bảo đảm quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức và bảo đảm NHTM không phải chịu gánh nặng tuân thủ yêu cầu này của cơ quan quản lý thuế. VCCI cho biết một số ý kiến của DN đề nghị quy định rõ cấp có thẩm quyền của cơ quan quản lý thuế trong việc ra yêu cầu NH cung cấp thông tin.

Theo Khoản 4 Điều 29 dự thảo, NHTM phải: “Trích tiền để nộp thuế từ tài khoản của người nộp thuế, phong tỏa tài khoản của người nộp thuế bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế theo đề nghị của cơ quan quản lý thuế”.

Trong khi đó, nhiều NHTM cho rằng theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng, Luật Phòng chống rửa tiền và các quy định về tài khoản theo hướng dẫn của NHNN, các NHTM chỉ có thể chuyển tiền nếu đáp ứng các điều kiện như: nhận được văn bản cưỡng chế thuế của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; trong thời hạn cưỡng chế thuế, trong tài khoản của khách hàng còn tiền mà không bị phong tỏa bởi các bên cầm cố, thế chấp; hết thời hạn thi hành cưỡng chế thuế, tài khoản của khách hàng phát sinh tiền, thì NHTM cũng không thể chuyển tiền cho ngân sách nhà nước được, nếu không NHTM sẽ phải bồi thường thiệt hại cho khách hàng.

Do vậy, dự thảo cần bổ sung các trường hợp mà các NHTM được loại trừ trách nhiệm, thống nhất với quy định của pháp luật NH.