Ca ngợi ông Trump
Với tư cách là người đứng đầu liên minh quân sự, Tổng thư ký NATO Mark Rutte thực sự chỉ có một nhiệm vụ tại hội nghị thượng đỉnh đầu tiên của mình, được tổ chức tại quê nhà The Hague. Đó là đảm bảo rằng ông Trump tham gia và không gây ra bất kỳ sự náo động nào tương tự như cuộc họp tại Brussels năm 2018, nơi ông gần như đã rút Hoa Kỳ ra khỏi câu lạc bộ.
Trên thực tế, trước cuộc họp, ông Trump đã chia sẻ trên mạng xã hội một tin nhắn riêng tư đầy nhiệt huyết từ Rutte, trong đó người đứng đầu NATO ghi nhận công lao của ông trong việc tăng chi tiêu quốc phòng của châu Âu và các cuộc tấn công "phi thường" của ông vào Iran.
Khi được các phóng viên hỏi về vấn đề này, Rutte không hề ngại ngùng và tiếp tục khen ngợi, gọi ông Trump là "bố" trong một tuyên bố báo chí chung và một lần nữa ca ngợi Tổng thống Hoa Kỳ khi bắt đầu phiên làm việc của hội nghị thượng đỉnh.
“Sự lãnh đạo của ngài về vấn đề này đã tạo ra một nghìn tỷ đô la chi tiêu bổ sung từ các đồng minh châu Âu kể từ năm 2016", ông nói thêm với Trump rằng “các quyết định ngày hôm nay sẽ tạo ra thêm hàng nghìn tỷ đô la cho quốc phòng chung của chúng ta".
Đặc biệt, Tổng thống Hoa Kỳ có vẻ hài lòng và đăng bài nhiệt tình về bữa tối thượng đỉnh do Vua và Hoàng hậu Hà Lan tổ chức.
Cách tiếp đón trang trọng này đã mang lại hiệu quả rõ ràng khi tuyên bố cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh đã được ký kết mà không có sự cố nào. Thậm chí, tuyên bố có nhiều ngôn ngữ mạnh mẽ xác định Nga là "mối đe dọa lâu dài" đối với an ninh Euro - Đại Tây Dương và tái khẳng định cam kết đối với Điều 5, điều khoản phòng thủ chung của NATO.
Không còn nghi ngờ về Điều 5?
Nền tảng của liên minh quân sự là Điều 5, nêu rõ rằng một cuộc tấn công vào một trong 32 đồng minh NATO là một cuộc tấn công vào tất cả. Bất chấp những lời đảm bảo từ nhiều quan chức Hoa Kỳ trước thềm hội nghị thượng đỉnh, ông Trump dường như đã đưa ra một tuyên bố gây sốc khi phát biểu với giới truyền thông trước khi bay đến Hà Lan rằng "có rất nhiều định nghĩa về Điều 5".
Điều này khiến các nhà ngoại giao châu Âu lo lắng. Phát biểu với RFE/RL trong điều kiện giấu tên, họ chỉ ra rằng chỉ có một định nghĩa, nhưng có thể có nhiều định nghĩa khác nhau về loại "hỗ trợ" mà các đồng minh phải cung cấp trong trường hợp một đồng minh khác bị tấn công.
Điều 5 chỉ được kích hoạt một lần trong lịch sử 76 năm của NATO, bởi Hoa Kỳ sau vụ tấn công ngày 11-9. Điều này dẫn đến cuộc chiến tranh ở Afghanistan, mặc dù không phải tất cả các thành viên NATO đều đưa quân tới đó.
Tại hội nghị lần này, ông Trump dường như đã hạ giọng tuyên bố trước đó của mình khi lưu ý trong cuộc họp báo với Tổng thư ký rằng "chúng tôi luôn sát cánh cùng họ" khi đề cập đến các đối tác NATO khác.
Chi 5% cho quốc phòng
Đây là quyết định duy nhất được đưa ra tại The Hague. Cả 32 nước đồng minh đã cam kết thực hiện mục tiêu chi tiêu quốc phòng mới vào năm 2035, tất cả họ phải dành 5% GDP cho quốc phòng.
Trong số này, 3,5% phải dành cho chi tiêu quốc phòng cốt lõi và 1,5% còn lại phải được chi cho nhiều mục đích khác nhau, bao gồm thúc đẩy cơ sở hạ tầng quan trọng, đảm bảo sự sẵn sàng dân sự và hỗ trợ Ukraine.
Tuyên bố cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh ám chỉ đến cuộc đánh giá vào năm 2029, năm mà ông Trump sẽ phải rời Nhà Trắng.
Các đồng minh, chẳng hạn như Tây Ban Nha, đã phàn nàn trước hội nghị thượng đỉnh về việc mục tiêu này không thực tế. Tuy nhiên, Madrid đã được xoa dịu bằng một số phép thuật ngôn ngữ, thay vì ghi chú rằng các thành viên NATO “cam kết đầu tư 5%”, thì cách diễn đạt đã được thống nhất lại là: “các đồng minh cam kết đầu tư 5%”.
Ukraine chưa thể gia nhập NATO
Hội nghị thượng đỉnh NATO tại Vilnius năm 2023 và Washington năm 2024 đều hướng đến một mục tiêu: tìm cách - bằng lời nói hoặc cách khác - để đưa Ukraine đến gần hơn với liên minh quân sự mà không cần đưa ra lời mời gia nhập thẳng thừng.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky là người được săn đón nhiều nhất tại các cuộc họp này, nơi ông thúc đẩy các đồng minh hành động nhiều hơn nữa về cả mặt quân sự và ngoại giao cho đất nước đang bị chiến tranh tàn phá của mình.
Ngay từ đầu nhiệm kỳ Tổng thống, ông Trump đã nói rõ rằng Ukraine sẽ không sớm gia nhập NATO, và câu hỏi này đã dần biến mất. Tại hội nghị thượng đỉnh Hague, thậm chí còn không có Hội đồng NATO-Ukraine.
Không có ngôn ngữ nào nói về tư cách thành viên trong tuyên bố Hague - tuyên bố ngắn nhất của hội nghị thượng đỉnh được ghi nhận. Đoạn duy nhất đề cập đến Kyiv trong 5 đoạn văn là một đoạn văn ngắn có nội dung "các đồng minh tái khẳng định cam kết lâu dài của họ về chủ quyền trong việc hỗ trợ Ukraine, quốc gia có an ninh đóng góp vào an ninh của chúng ta và vì mục đích này, sẽ bao gồm các đóng góp trực tiếp cho quốc phòng của Ukraine và ngành công nghiệp quốc phòng của nước này khi tính toán chi tiêu quốc phòng của các đồng minh".
Như vậy, NATO hiện chỉ tập trung vào phòng thủ tập thể chứ không phải kết nạp thêm thành viên mới.
