1. Các nhà khoa học công bố hình ảnh hố đen vũ trụ
Lần đầu tiên, các nhà thiên văn học đã công bố hình ảnh về một hố đen vũ trụ - một trong những thứ được “săn tìm” trong suốt hơn nửa thế kỷ qua. Đây là thành quả của một nỗ lực hợp tác quốc tế giữa 8 đài quan sát đặt ở 4 lục địa. Nhờ đó, hình ảnh hố đen nằm ở Messier 87, một thiên hà lớn cách Trái đất 55 triệu năm ánh sáng đã được ghi hình trong hơn 10 ngày vào tháng 4-2017. Nhưng phải mất 2 năm để tập hợp, phân tích và khớp dữ liệu, nên mãi đến tháng 4-2019, hình ảnh hố đen mới được công bố.
2. Thuốc điều trị mới cho dị ứng đậu phộng
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ năm qua đã phê duyệt loại thuốc điều trị dị ứng đậu phộng ở trẻ em. Thuốc Palforzia có tác dụng giảm nguy cơ dị ứng đậu phộng gây tử vong ở trẻ em từ 4-17 tuổi. Hạt đậu phộng là nguyên nhân khiến cho khoảng 1,2 triệu trẻ em ở Mỹ bị dị ứng, một số em tử vong (trong 5 năm, tính đến năm 2017).
Lần đầu tiên, các nhà thiên văn học đã công bố hình ảnh về một hố đen vũ trụ - một trong những thứ được “săn tìm” trong suốt hơn nửa thế kỷ qua. Đây là thành quả của một nỗ lực hợp tác quốc tế giữa 8 đài quan sát đặt ở 4 lục địa. Nhờ đó, hình ảnh hố đen nằm ở Messier 87, một thiên hà lớn cách Trái đất 55 triệu năm ánh sáng đã được ghi hình trong hơn 10 ngày vào tháng 4-2017. Nhưng phải mất 2 năm để tập hợp, phân tích và khớp dữ liệu, nên mãi đến tháng 4-2019, hình ảnh hố đen mới được công bố.
2. Thuốc điều trị mới cho dị ứng đậu phộng
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ năm qua đã phê duyệt loại thuốc điều trị dị ứng đậu phộng ở trẻ em. Thuốc Palforzia có tác dụng giảm nguy cơ dị ứng đậu phộng gây tử vong ở trẻ em từ 4-17 tuổi. Hạt đậu phộng là nguyên nhân khiến cho khoảng 1,2 triệu trẻ em ở Mỹ bị dị ứng, một số em tử vong (trong 5 năm, tính đến năm 2017).
Aston Martin trình làng mẫu xe điện Rapide E. 3. Aston Martin trình làng chiếc xe điện đầu tiên Aston Martin, nhà sản xuất xe thể thao Anh - nhãn hiệu mà James Bond, Điệp viên 007 huyền thoại thường xuyên sử dụng trên màn bạc, đã trình làng mẫu xe điện đầu tiên của họ tại Triển lãm ô tô Thượng Hải vào tháng 4. Chiếc xe mang tên Rapide E, có giá 326.000USD, có khả năng tăng tốc từ 0 lên đến 96km/giờ trong vòng chưa tới 4 giây và có tốc độ tối đa lên tới 250km/giờ. Quá nhanh, quá nguy hiểm!
4. Phụ nữ da màu đầu tiên ghi dấu thương hiệu tại LVMH
Thương hiệu Rihanna’s Fenty đã “gia nhập đội ngũ” của LVMH Moët Hennessy Louis Vuitton, tập đoàn thời trang xa xỉ lớn nhất thế giới. Ca sĩ Rihanna đã trở thành người phụ nữ da màu đầu tiên tạo ra một thương hiệu tại LVMH. Fenty cũng là thương hiệu đầu tiên kiếm được tiền trên sân khấu truyền thông xã hội, được hỗ trợ bởi một trong những tập đoàn thời trang xa xỉ hàng đầu.
5. Cấm phần mềm nhận dạng khuôn mặt
San Francisco trở thành TP lớn đầu tiên của Mỹ cấm cảnh sát và các cơ quan chính phủ khác sử dụng phần mềm nhận dạng khuôn mặt do lo ngại tình trạng lạm dụng công nghệ trong các cơ quan thực thi pháp luật. Tuy nhiên, những người chỉ trích lệnh cấm nói rằng thay vì cấm, chính quyền TP cần ban hành luật cho phép cảnh sát sử dụng công nghệ này một cách có trách nhiệm.
6. Điêu khắc gia Jeff Koons phá kỷ lục đấu giá
Thương hiệu Rihanna’s Fenty đã “gia nhập đội ngũ” của LVMH Moët Hennessy Louis Vuitton, tập đoàn thời trang xa xỉ lớn nhất thế giới. Ca sĩ Rihanna đã trở thành người phụ nữ da màu đầu tiên tạo ra một thương hiệu tại LVMH. Fenty cũng là thương hiệu đầu tiên kiếm được tiền trên sân khấu truyền thông xã hội, được hỗ trợ bởi một trong những tập đoàn thời trang xa xỉ hàng đầu.
5. Cấm phần mềm nhận dạng khuôn mặt
San Francisco trở thành TP lớn đầu tiên của Mỹ cấm cảnh sát và các cơ quan chính phủ khác sử dụng phần mềm nhận dạng khuôn mặt do lo ngại tình trạng lạm dụng công nghệ trong các cơ quan thực thi pháp luật. Tuy nhiên, những người chỉ trích lệnh cấm nói rằng thay vì cấm, chính quyền TP cần ban hành luật cho phép cảnh sát sử dụng công nghệ này một cách có trách nhiệm.
6. Điêu khắc gia Jeff Koons phá kỷ lục đấu giá
Thỏ Rabbit, tác phẩm điêu khắc bằng thép không gỉ được nghệ sĩ Jeff Koons tạo ra năm 1986, đã lập kỷ lục thế giới khi được bán với giá 91,1 triệu USD (bao gồm tất cả các khoản thuế, phí) hồi tháng 5 vừa qua, trở thành tác phẩm được bán đấu giá cao nhất của một nghệ sĩ còn sống. Nhà sưu tầm nghệ thuật Robert E. Mnuchin, cha đẻ của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steve Mnuchin, đã mua tác phẩm điêu khắc cho một khách hàng không được tiết lộ danh tính.
7. Gấu trúc quý hiếm được phát hiện ở Trung Quốc
Một con gấu trúc trắng muốt lần đầu tiên được ghi hình tại một khu bảo tồn thiên nhiên ở tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc. Mặc dù gấu trúc có màu trắng – nâu đã được quan sát thấy trong tự nhiên, nhưng đây là lần đầu tiên các nhiếp ảnh gia chụp được gấu trúc trắng tuyền.
8. Bộ trưởng Mexico cáo buộc nhà thiết kế “chiếm đoạt văn hóa”
Bộ trưởng Văn hóa Mexico cáo buộc thương hiệu xa xỉ Carolina Herrera có trụ sở tại New York là “chiếm đoạt văn hóa” sau khi thương hiệu này công bố bộ sưu tập nghỉ dưỡng năm 2020 có mẫu thêu và các họa tiết nổi bật – đặc trưng của các cộng đồng bản địa ở Mexico. Mặc dù lịch sử thời trang đầy rẫy những cáo buộc “chiếm đoạt văn hóa” và “vô cảm”, nhưng đây là lần đầu tiên quan chức cao cấp của một chính phủ lên tiếng chính thức.
9. Tàu Trung Quốc hạ cánh ở phía xa của Mặt trăng
Tàu vũ trụ Trung Quốc Chang’e-4 đã hạ cánh thành công trên Mặt trăng vào đầu tháng 1 với nhiệm vụ khám phá địa hình trên phía xa của Mặt trăng - cho đến nay vẫn là một bí ẩn lớn đối với khoa học. Cuộc đổ bộ này đánh dấu thành công thứ hai của Trung Quốc trong thám hiểm mặt trăng; trong khi nỗ lực tương tự của Ấn Độ, hồi tháng 9, đã thất bại.
10. Nữ tu trưởng thực hiện nghi lễ Hồi giáo
Tháng 9 vừa qua, tại Pháp, hai nữ tu sĩ đã chủ trì nghi lễ Hồi giáo trước những tín đồ bao gồm cả nam lẫn nữ. Những người phụ nữ này theo Hồi giáo khoảng 10 năm trước và đang cố gắng xây dựng một phiên bản Hồi giáo hiện đại và bao dung hơn.
11. Kim la bàn chỉ về phía Bắc thực sự
Nghe lạ tai, nhưng là sự thật: lần đầu tiên sau 360 năm, hướng Bắc thực sự và hướng Bắc trên la bàn trùng khít tại kinh tuyến Greenwich, Anh. Trái đất có hai cực Bắc: một cực địa lý và một cực từ. Hầu hết thời gian, kim la bàn không chỉ về cực Bắc thực sự (cực địa lý) mà chỉ về cực từ, tạo ra bởi lõi chất lỏng từ tính của hành tinh nên không cố định. Trong quá khứ, đã có thời điểm cực Bắc thực sự ngược hẳn 1800 với cực từ.
12. Lần đầu tiên Mỹ bán gạo cho Trung Quốc
Một nhà nhập khẩu tư nhân từ Trung Quốc đã mua khoảng 40 tấn gạo từ Sun Valley Rice có trụ sở tại California vào tháng 7. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc mua gạo từ Mỹ, bởi Trung Quốc cho đến nay vẫn là nước trồng và tiêu thụ gạo lớn nhất thế giới, sản xuất gần 150 triệu tấn gạo trong niên vụ 2018-2019.
13. Heo biết sử dụng công cụ lao động
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí khoa học về động vật có vú (Mammalian Biology) năm nay cho biết, các nhà khoa học đã ghi nhận một loài heo có nguy cơ tuyệt chủng - Visayan biết sử dụng công cụ. Các nhà khoa học đã chứng kiến một con heo cái ngậm một cây gậy trong mõm để đào lỗ trong chuồng của nó tại Sở thú Paris.
14. Máy bay lớn nhất thế giới bay lần đầu
Stratolaunch, chiếc máy bay lớn nhất thế giới, đã thực hiện chuyến bay đầu tiên vào tháng 4 trên sa mạc Mojave (California). Chiếc máy bay nặng 500.000 pound (gần 227 tấn) và có hai thân, được thiết kế để có thể phóng tên lửa lên quỹ đạo khi đang trên không. Trong chuyến bay đầu tiên này, gã khổng lồ Stratolaunch không mang theo tên lửa. Stratolaunch là kết quả dự án của nhà đồng sáng lập Microsoft đã quá cố, Paul Allen.
15. Vận chuyển thận bằng drone
Lần đầu tiên, một máy bay không người lái (drone) được chế tạo đặc biệt đã chuyển một quả thận được hiến và sau đó được sử dụng trong một ca phẫu thuật cấy ghép thành công tại Trung tâm Y tế Đại học Maryland. Máy bay không người lái này được trang bị các thiết bị giám sát phức tạp, pin dự phòng và thậm chí là một chiếc dù để thực hiện chuyến bay dài 2,8 dặm. Mặc dù máy bay không người lái có thể là giải pháp vận chuyển lý tưởng cho các bộ phận cấy ghép, nhưng vẫn còn nhiều trở ngại phải khắc phục trước khi được sử dụng rộng rãi.
16. Loại bỏ HIV ở chuột
Các nhà nghiên cứu tại Mỹ nói rằng họ đã loại bỏ được HIV ở những con chuột bị nhiễm bệnh, đánh dấu một bước tiến đầy hứa hẹn trong việc điều trị căn bệnh thế kỷ. Họ đã cho vật thí nghiệm sử dụng thuốc kháng virus và sau đó sử dụng công cụ chỉnh sửa gen.
17. Diện mạo mới của Hershey
Lần đầu tiên trong lịch sử của công ty, Hershey đã thay đổi diện mạo của thanh sô cô la nổi tiếng, tạm thời thay thế logo truyền thống bằng những biểu tượng cảm xúc (emoji). Những thanh sô cô la huyền thoại Hershey được bán ra thị trường lần đầu tiên vào năm 1900.
Một con gấu trúc trắng muốt lần đầu tiên được ghi hình tại một khu bảo tồn thiên nhiên ở tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc. Mặc dù gấu trúc có màu trắng – nâu đã được quan sát thấy trong tự nhiên, nhưng đây là lần đầu tiên các nhiếp ảnh gia chụp được gấu trúc trắng tuyền.
8. Bộ trưởng Mexico cáo buộc nhà thiết kế “chiếm đoạt văn hóa”
Bộ trưởng Văn hóa Mexico cáo buộc thương hiệu xa xỉ Carolina Herrera có trụ sở tại New York là “chiếm đoạt văn hóa” sau khi thương hiệu này công bố bộ sưu tập nghỉ dưỡng năm 2020 có mẫu thêu và các họa tiết nổi bật – đặc trưng của các cộng đồng bản địa ở Mexico. Mặc dù lịch sử thời trang đầy rẫy những cáo buộc “chiếm đoạt văn hóa” và “vô cảm”, nhưng đây là lần đầu tiên quan chức cao cấp của một chính phủ lên tiếng chính thức.
9. Tàu Trung Quốc hạ cánh ở phía xa của Mặt trăng
Tàu vũ trụ Trung Quốc Chang’e-4 đã hạ cánh thành công trên Mặt trăng vào đầu tháng 1 với nhiệm vụ khám phá địa hình trên phía xa của Mặt trăng - cho đến nay vẫn là một bí ẩn lớn đối với khoa học. Cuộc đổ bộ này đánh dấu thành công thứ hai của Trung Quốc trong thám hiểm mặt trăng; trong khi nỗ lực tương tự của Ấn Độ, hồi tháng 9, đã thất bại.
10. Nữ tu trưởng thực hiện nghi lễ Hồi giáo
Tháng 9 vừa qua, tại Pháp, hai nữ tu sĩ đã chủ trì nghi lễ Hồi giáo trước những tín đồ bao gồm cả nam lẫn nữ. Những người phụ nữ này theo Hồi giáo khoảng 10 năm trước và đang cố gắng xây dựng một phiên bản Hồi giáo hiện đại và bao dung hơn.
11. Kim la bàn chỉ về phía Bắc thực sự
Nghe lạ tai, nhưng là sự thật: lần đầu tiên sau 360 năm, hướng Bắc thực sự và hướng Bắc trên la bàn trùng khít tại kinh tuyến Greenwich, Anh. Trái đất có hai cực Bắc: một cực địa lý và một cực từ. Hầu hết thời gian, kim la bàn không chỉ về cực Bắc thực sự (cực địa lý) mà chỉ về cực từ, tạo ra bởi lõi chất lỏng từ tính của hành tinh nên không cố định. Trong quá khứ, đã có thời điểm cực Bắc thực sự ngược hẳn 1800 với cực từ.
12. Lần đầu tiên Mỹ bán gạo cho Trung Quốc
Một nhà nhập khẩu tư nhân từ Trung Quốc đã mua khoảng 40 tấn gạo từ Sun Valley Rice có trụ sở tại California vào tháng 7. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc mua gạo từ Mỹ, bởi Trung Quốc cho đến nay vẫn là nước trồng và tiêu thụ gạo lớn nhất thế giới, sản xuất gần 150 triệu tấn gạo trong niên vụ 2018-2019.
13. Heo biết sử dụng công cụ lao động
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí khoa học về động vật có vú (Mammalian Biology) năm nay cho biết, các nhà khoa học đã ghi nhận một loài heo có nguy cơ tuyệt chủng - Visayan biết sử dụng công cụ. Các nhà khoa học đã chứng kiến một con heo cái ngậm một cây gậy trong mõm để đào lỗ trong chuồng của nó tại Sở thú Paris.
14. Máy bay lớn nhất thế giới bay lần đầu
Stratolaunch, chiếc máy bay lớn nhất thế giới, đã thực hiện chuyến bay đầu tiên vào tháng 4 trên sa mạc Mojave (California). Chiếc máy bay nặng 500.000 pound (gần 227 tấn) và có hai thân, được thiết kế để có thể phóng tên lửa lên quỹ đạo khi đang trên không. Trong chuyến bay đầu tiên này, gã khổng lồ Stratolaunch không mang theo tên lửa. Stratolaunch là kết quả dự án của nhà đồng sáng lập Microsoft đã quá cố, Paul Allen.
15. Vận chuyển thận bằng drone
Lần đầu tiên, một máy bay không người lái (drone) được chế tạo đặc biệt đã chuyển một quả thận được hiến và sau đó được sử dụng trong một ca phẫu thuật cấy ghép thành công tại Trung tâm Y tế Đại học Maryland. Máy bay không người lái này được trang bị các thiết bị giám sát phức tạp, pin dự phòng và thậm chí là một chiếc dù để thực hiện chuyến bay dài 2,8 dặm. Mặc dù máy bay không người lái có thể là giải pháp vận chuyển lý tưởng cho các bộ phận cấy ghép, nhưng vẫn còn nhiều trở ngại phải khắc phục trước khi được sử dụng rộng rãi.
16. Loại bỏ HIV ở chuột
Các nhà nghiên cứu tại Mỹ nói rằng họ đã loại bỏ được HIV ở những con chuột bị nhiễm bệnh, đánh dấu một bước tiến đầy hứa hẹn trong việc điều trị căn bệnh thế kỷ. Họ đã cho vật thí nghiệm sử dụng thuốc kháng virus và sau đó sử dụng công cụ chỉnh sửa gen.
17. Diện mạo mới của Hershey
Lần đầu tiên trong lịch sử của công ty, Hershey đã thay đổi diện mạo của thanh sô cô la nổi tiếng, tạm thời thay thế logo truyền thống bằng những biểu tượng cảm xúc (emoji). Những thanh sô cô la huyền thoại Hershey được bán ra thị trường lần đầu tiên vào năm 1900.
18. Nữ hoàng Elizabeth II đăng hình trên Instagram
Tháng 3-2019, lần đầu tiên Nữ hoàng Elizabeth II đăng trên Instagram ảnh một bức thư được gửi cho Hoàng thân Albert vào năm 1843. Hoàng thân Albert là chồng của Nữ hoàng Victoria và là ông cố của Nữ hoàng Elizabeth. Bức thư là một hiện vật được triển lãm tại Bảo tàng Khoa học London.
19. Triển khai vắc-xin ngừa sốt rét ở châu Phi
Tháng 4 vừa qua, Malawi là nước đầu tiên trong 3 nước châu Phi tham gia vào chương trình triển khai vắc-xin ngừa sốt rét. Loại vắc-xin này đã được chứng minh có khả năng ngăn ngừa 4/10 chủng sốt rét, được phát triển lần đầu tiên vào năm 1987, nhưng phải mất hơn 3 thập niên, tiêu tốn 700 triệu USD mới có thể triển khai trên quy mô lớn.
20. Khai quật hóa thạch 2 loài khủng long mới
Hóa thạch của 2 loài khủng long mới đã được phát hiện trong năm nay tại Nhật Bản và Canada. Nguồn tin từ Đại học Hokkaido (Nhật Bản) cho hay, các nhà nghiên cứu đã khai quật được một loại khủng long ăn cỏ mỏ vịt mới, lớn nhất từng được tìm thấy ở Nhật Bản. Ở Canada, một loại khủng long bay với sải cánh có kích thước bằng một chiếc máy bay nhỏ cũng đã được phát hiện.
21. Saudi Arabia mở cửa cho du lịch
Saudi Arabia quyết định sẽ cấp visa dành cho khách du lịch nước ngoài đến nước này không vì lý do tôn giáo. Nổi tiếng là một đất nước “đóng cửa”, song nước này đang kỳ vọng du lịch có thể đem lại nguồn thu giúp giảm sự phụ thuộc kinh tế vào dầu mỏ. Khách du lịch nữ nước ngoài cũng sẽ không nhất thiết phải mặc abaya (áo choàng che kín từ đầu đến chân) - trang phục bắt buộc đối với phụ nữ nước này khi xuất hiện trước công chúng, dù vẫn phải ăn mặc kín đáo.
22. Đội công tác không gian toàn nữ của NASA
Tháng 10 vừa qua, hai phi hành gia nữ Christina Koch và Jessica Meir đã hoàn thành chuyến đi ra ngoài Trạm vũ trụ quốc tế để sửa chữa bộ điều khiển điện. Đây là đội công tác ngoài vũ trụ đầu tiên toàn nữ. Cho đến năm 1978, phụ nữ không được phép tham gia chương trình phi hành gia của NASA.
Tháng 3-2019, lần đầu tiên Nữ hoàng Elizabeth II đăng trên Instagram ảnh một bức thư được gửi cho Hoàng thân Albert vào năm 1843. Hoàng thân Albert là chồng của Nữ hoàng Victoria và là ông cố của Nữ hoàng Elizabeth. Bức thư là một hiện vật được triển lãm tại Bảo tàng Khoa học London.
19. Triển khai vắc-xin ngừa sốt rét ở châu Phi
Tháng 4 vừa qua, Malawi là nước đầu tiên trong 3 nước châu Phi tham gia vào chương trình triển khai vắc-xin ngừa sốt rét. Loại vắc-xin này đã được chứng minh có khả năng ngăn ngừa 4/10 chủng sốt rét, được phát triển lần đầu tiên vào năm 1987, nhưng phải mất hơn 3 thập niên, tiêu tốn 700 triệu USD mới có thể triển khai trên quy mô lớn.
20. Khai quật hóa thạch 2 loài khủng long mới
Hóa thạch của 2 loài khủng long mới đã được phát hiện trong năm nay tại Nhật Bản và Canada. Nguồn tin từ Đại học Hokkaido (Nhật Bản) cho hay, các nhà nghiên cứu đã khai quật được một loại khủng long ăn cỏ mỏ vịt mới, lớn nhất từng được tìm thấy ở Nhật Bản. Ở Canada, một loại khủng long bay với sải cánh có kích thước bằng một chiếc máy bay nhỏ cũng đã được phát hiện.
21. Saudi Arabia mở cửa cho du lịch
Saudi Arabia quyết định sẽ cấp visa dành cho khách du lịch nước ngoài đến nước này không vì lý do tôn giáo. Nổi tiếng là một đất nước “đóng cửa”, song nước này đang kỳ vọng du lịch có thể đem lại nguồn thu giúp giảm sự phụ thuộc kinh tế vào dầu mỏ. Khách du lịch nữ nước ngoài cũng sẽ không nhất thiết phải mặc abaya (áo choàng che kín từ đầu đến chân) - trang phục bắt buộc đối với phụ nữ nước này khi xuất hiện trước công chúng, dù vẫn phải ăn mặc kín đáo.
22. Đội công tác không gian toàn nữ của NASA
Tháng 10 vừa qua, hai phi hành gia nữ Christina Koch và Jessica Meir đã hoàn thành chuyến đi ra ngoài Trạm vũ trụ quốc tế để sửa chữa bộ điều khiển điện. Đây là đội công tác ngoài vũ trụ đầu tiên toàn nữ. Cho đến năm 1978, phụ nữ không được phép tham gia chương trình phi hành gia của NASA.
