Trung úy Phương và thế hệ vàng
NSND Thế Anh họ tên đầy đủ là Nguyễn Thế Anh sinh ngày 3-4-1938 tại Từ Liêm, Hà Nội. Ông tốt nghiệp loại ưu khóa I Trường Sân khấu - Điện ảnh Việt Nam, về công tác tại Nhà hát kịch Trung ương và gặt hái thành công trên sân khấu lẫn điện ảnh, khởi đầu là vai Trung úy Phương trong phim Nổi gió của đạo diễn Huy Thành trình làng năm 1966.
Nhà văn, đạo diễn trẻ Chu Quang Mạnh Thắng, bộc bạnh: “Những cô gái, chị gái trẻ ở Bắc Giang quê tôi hồi đó rất mê Trung úy Phương và diễn viên Thế Anh đã trở thành thần tượng suốt một thời của họ. Đến thời chúng tôi, ông cũng vẫn là thần tượng của thế hệ trẻ, với những vai diễn trong phim Điện Biên Phủ, Đứa con người lính, Đêm hội Long Trì…
Sau này, khi tôi lập nghiệp ở TPHCM và bước vào ngành nghệ thuật thứ 7 với các vai trò như biên kịch, biên tập, đạo diễn, thi thoảng tôi được tiếp xúc với thần tượng của mình. Những ấn tượng ông để lại cho tôi trong mỗi lần gặp gỡ là những nụ cười thật hiền lành, phúc hậu và dễ mến. Nghe tin ông qua đời tôi cảm thấy buồn và hụt hẫng”.
Sáng 29-9-2019, tin nghệ sĩ Thế Anh ra đi sau một cơn nhồi máu cơ tim nhanh chóng lan truyền trên các phương tiện truyền thông, gây xúc động các thế hệ đồng nghiệp và khán giả mến mộ ông. Hầu như tất cả nghệ sĩ biểu diễn nổi tiếng từ Bắc chí Nam đều quy tụ về TPHCM tiếc thương tiễn đưa ông.
NSND Trà Giang, người bạn diễn thân thiết thuộc thế hệ vàng của điện ảnh Việt Nam từ cuối thập niên 1960, từng đóng chung với NSND Thế Anh trong các phim Em bé Hà Nội, Mối tình đầu, xúc động nói: “Anh Đoàn Dũng ra đi năm ngoái nay tới lượt anh Thế Anh. Mới ngày nào chúng tôi còn trẻ, sôi nổi trên phim trường nay lần lượt về với ông bà. Chúng tôi đều là những nghệ sĩ từ miền Bắc vào Nam sau ngày hòa bình. Mỗi lần ra Hà Nội dự các sự kiện điện ảnh chúng tôi đều cùng đi với nhau. Anh Thế Anh là người giỏi nghề, khiêm tốn, vui vẻ, năng động, nhiệt tình với bạn bè, các vai diễn anh đóng rất tự nhiên, thần thái”.
Nhìn lại trong 10 năm sau ngày thống nhất đất nước năm 1975, dù thời bao cấp đầy khó khăn nhưng điện ảnh Việt Nam gặt hái nhiều thành tựu, sản xuất tới gần 150 bộ phim truyện nhựa, chưa kể số lượng đồ sộ các bộ phim hoạt hình, tài liệu và khoa học. Ngoài đề tài chủ đạo là chiến tranh, phim về đô thị miền Nam và tình cảm xã hội cũng dần xuất hiện.
NSND Thế Anh trong phim Đêm hội Long Trì. Đội ngũ nghệ sĩ tài năng ở 2 miền Nam Bắc có điều kiện khẳng định mình trong môi trường mới. Họ là những diễn viên thuộc thế hệ vàng vốn đã thành danh hoặc mới xuất hiện, như Thế Anh, Lâm Tới, Trà Giang, Đức Hoàn, Như Quỳnh, Phương Thanh, Thanh Quý, Lê Khanh, Lê Vân, Tuệ Minh, Hoàng Cúc, Thẩm Thúy Hằng, Kim Cương, Thanh Nga, Thanh Vân, Thanh Loan, Lan Hương, Đoàn Dũng, Trần Tiến, Tất Bình, Lý Huỳnh, Nguyễn Chánh Tín, Thương Tín, Hà Xuyên… Trong đó, Thế Anh luôn nổi lên như ngôi sao sáng nhất, với những vai diễn ấn tượng mới và khác biệt sau thành công của Trung úy Phương trong phim Nổi gió.
Ba Duy - mối tình đầu và duyên nợ Sài Gòn
Bộ phim Mối tình đầu do Hải Ninh đạo diễn, Hoàng Tích Chỉ viết kịch bản dựa trên truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Hiểu Trường, đã thành công ngoài mong đợi, trở thành bộ phim kinh điển của điện ảnh Việt Nam thống nhất. Chẳng những bộ phim được trao giải Bông sen bạc, còn đưa Thế Anh với vai diễn xuất thần chàng thanh niên bụi đời Ba Duy lên bục vinh quang giải thưởng Nam diễn viên xuất sắc nhất tại Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ V năm 1980.
Bối cảnh phim là thành phố Sài Gòn khi chiến tranh chống Mỹ sắp kết thúc. Chủ nghĩa hiện sinh đang chi phối lối sống giới trẻ. Chàng sinh viên Ba Duy với mối tình đầu nghiệt ngã đổ vỡ do sự hiểu lầm, phản bội của người yêu là Diễm Hương (diễn viên Như Quỳnh đóng) bỏ anh đi lấy một cố vấn Mỹ để cứu cha.
Rời bỏ giảng đường, Ba Duy rơi vào ăn chơi trác táng, nghiện ngập xì ke ma túy, phóng xe bạt mạng trên phố. Tưởng chừng con đường phía trước của chàng trai trẻ Ba Duy đi vào ngõ cụt, người chị ruột là Hai Lan (diễn viên Trà Giang đóng), đã khuyên giải nâng đỡ em trai mình thoát khỏi bế tắc, tìm con đường sống mới khi đại quân tiến vào giải phóng Sài Gòn…
NSND Thế Anh cho biết, sau khi nhận vai diễn Ba Duy trong phim Mối tình đầu, ông đọc rất nhiều tư liệu sách báo, xem phim ảnh về đời sống, học hành của giới trẻ Sài Gòn trước năm 1975. Rồi ông bỏ hàng tháng trời đi thực tế ở Trung tâm cai nghiện ma túy Fatima bên cầu Bình Triệu, để xem người nghiện chơi và phê thuốc ra sao.
Bác sĩ ở đây cho Thế Anh ngậm thuốc chữa đau răng để sủi bọt mép giống con nghiện và vài thủ thuật khác cho vai diễn. Chàng nghệ sĩ Hà Nội tập chạy xe máy lạng lách trên đường phố, làm quen và chơi với đám thanh niên choi choi thành thị, xông vào cả ổ hút chích khu rạp Rex. Nhiều bạn trẻ đường phố bất cần đời Thế Anh làm quen đã trở thành diễn viên quần chúng cho phim Mối tình đầu.
Điều NSND Thế Anh tâm đắc là khi xem phim Mối tình đầu, hiếm người tin diễn viên đóng vai Ba Duy là dân Hà Nội chính gốc mới Nam tiến. Ông đã hóa thân vào nhân vật Ba Duy bụi đời nghiện ngập giữa Sài Gòn trước đây, hoàn hảo tới mức khi đi chợ Bến Thành có bà lão chạy theo khuyên nhủ xúc động: Con ơi, đang trai tráng mạnh khỏe như vầy sao lại dính vô ma túy chi cho khổ. Con gắng bỏ nó để làm lại cuộc đời nghen con.
