Gần đây xuất hiện trên thị trường loại đá tổng hợp được một số doanh nghiệp gọi là kim cương nhân tạo với giá thành tương đối hấp dẫn người tiêu dùng. Tuy nhiên, nếu không cẩn trọng người tiêu dùng sẽ lẫn lộn giữa kim cương nhân tạo và đá CZ có giá trị thấp.
Do giá thành chênh lệch rất lớn, CZ chỉ có giá từ vài ngàn đến vài chục ngàn nhưng khi được đặt dưới tên kim cương nhân tạo, giá mỗi viên đá này có thể đội lên gấp hàng trăm lần, từ vài trăm ngàn đến vài triệu đồng. Vì thế hiện nay tại nhiều điểm bán đá CZ thực hiện chiêu bảo hành và khuyến mại với các hình thức như thu mua, thu đổi, giảm giá so với giá bán, tạo cảm giác cho khác hàng được chăm sóc chu đáo với món hàng có giá trị lớn.
Theo ông Lê Hữu Hạnh, Phó Tổng giám đốc CTCP Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ), kim cương nhân tạo (Synthetic diamond) có tính chất vật lý và hóa học giống như kim cương thiên nhiên. Kim cương nhân tạo được sử dụng trong các ngành công nghiệp kỹ thuật quang học, các chip điện tử cao cấp và cung cấp cho thị trường trang sức nhưng với kích thước nhỏ và số lượng chưa nhiều.
Trong khi đó, đá CZ (Synthetic Cubic Zirconia) có các đặc điểm thể hiện bên ngoài gần giống kim cương. Ngoài CZ còn có Zircon, thủy tinh, YAG (Yttrium Aluminum Garnet), Moissanite…. CZ là đá nhân tạo thường không có màu, nhưng trong quá trình sản xuất có thể thêm vào hợp chất gây màu vì thế có thể có màu hồng, lam, đỏ, vàng, cam, lục, tía, nâu… Ngày nay CZ được sản xuất công nghiệp với số lượng nhiều phục vụ cho ngành công nghiệp nữ trang trên toàn thế giới. Nhưng việc xem CZ là kim cương nhân tạo là không chính xác.
Theo các chuyên gia kim cương, không phân biệt kim cương thiên nhiên và đá CZ bằng mắt thường người dân nên tìm đến những thương hiệu kim hoàn có uy tín. Nếu chọn mua kim cương trên thị trường khách hàng cũng có thể sử dụng bút thử kim cương. Nếu đúng là kim cương đèn báo sẽ di chuyển đến mức Diamond và có tín hiệu đặc trưng. Còn nếu là đá CZ kim sẽ không di chuyển.
Ngoài ra người tiêu dùng cũng có thể kiểm tra bằng mắt thường bằng cách vẽ một đường thẳng trên tờ giấy trắng, lật úp viên đá, nếu là CZ sẽ xuất hiện thêm 1 số đường cung. Hoặc chấm 1 chấm trên tờ giấy trắng, lật úp viên đá, nếu là CZ sẽ xuất hiện các vòng tròn và CZ sẽ luôn nhẹ hơn kim cương trên cùng kích cỡ.
Ngày 6-7-2011, PNJ đã giới thiệu dòng trang sức mới mang tên gọi ECZ (Excellent Cubic Zirconia). ECZ mang vẻ đẹp cuốn hút với những giác cắt hoàn hảo của kim cương nhưng đây chính là đá CZ chứ không phải là kim cương nhân tạo. Theo PNJ, ECZ đạt tiêu chuẩn cao nhất về chất lượng cùng độ chính xác cao trong từng giác cắt đúng chuẩn của kim cương, tạo nên độ chiếu sáng và tán sắc rực rỡ với giá bán chỉ 1-4 triệu đồng/sản phẩm.
Đây là một nỗ lực của PNJ hòng mang đến cho người tiêu dùng sản phẩm nữ trang đạt tiêu chuẩn chất lượng cao. Tuy nhiên, bà Cao Thị Ngọc Dung, Tổng giám đốc PNJ, khẳng định dòng sản phẩm ECZ không phải là sự thay thế hay so sánh với trang sức kim cương. PNJ tung ra dòng sản phẩm này với mục đích tạo sự minh bạch cho thị trường nữ trang, bảo vệ quyền lợi chính đáng người tiêu dùng.
