Là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời, Làng nghề thêu Minh Lãng, xã Thư Trì (Hưng Yên) nổi tiếng với những sản phẩm thêu tay tinh xảo, độc đáo.
Trải qua bao thăng trầm, người dân nơi đây vẫn gắn bó, tâm huyết với nghề, mong mỏi gìn giữ và phục hưng nghề truyền thống có bề dày lịch sử 200 năm mà cha ông truyền lại.
Người làng kể lại, năm 1825 cả vùng Thái Bình bị ngập lụt, mất mùa, người dân đói túng, dịch bệnh hoành hành. Ba cụ Nguyễn Như Khang, Nguyễn Nghĩa, Nguyễn Ca rời làng đi kiếm sống, vô tình học được nghề thêu về truyền dạy cho con cháu và người dân làng Gòi, làng Bùi (thôn Phù Lôi, thôn Bùi Xá ngày nay), từ đó nghề thêu ra đời ở Minh Lãng.
Thời kỳ phong kiến, sản phẩm thêu của Minh Lãng chủ yếu là mũ, áo, xiêm y, trang phục của quan lại triều đình. Những năm đất nước có chiến tranh, dù bị ảnh hưởng nhưng nghề truyền thống vẫn được duy trì, tuy nhiên số khung thêu không nhiều.
Thập kỷ 70, 80 của thế kỷ XX là thời điểm cực thịnh của làng thêu. Minh Lãng trở thành xưởng thêu khổng lồ, có hợp tác xã Hợp Nhất thêu ren và hợp tác xã nông nghiệp kiêm làm thêu, thu hút hàng nghìn hộ làm nghề.
Người dân từ già đến trẻ đều biết thêu, làng nghề nổi tiếng khắp vùng, hàng thêu ở đây thường được xuất khẩu sang Liên Xô và các nước Đông Âu. Nghề thêu giúp đời sống người dân địa phương no đủ, sung túc.
Ở tuổi gần 70, nghệ nhân Nguyễn Cao Bính được mệnh danh là người “vẽ tranh bằng chỉ” bởi những tác phẩm của ông sinh động, sắc nét, hài hòa, đạt đỉnh cao cả về mỹ thuật và kỹ thuật. (Ảnh: Thế Duyệt/TTXVN)
Điểm làm nên thương hiệu tranh thêu Minh Lãng, nổi bật nhất là kỹ thuật “đổ màu” tinh xảo, cho phép chuyển sắc chỉ mềm mại như tranh vẽ, tạo chiều sâu và độ mịn đặc trưng. Mũi thêu ở đây nhỏ, đều, bố cục tranh cũng được chăm chút theo nghệ thuật tạo hình truyền thống, đảm bảo hài hòa màu sắc và tỷ lệ.
Người thợ Minh Lãng có thể thêu nhiều thể loại từ phong cảnh, tĩnh vật, tranh thờ và đặc biệt, thể loại khó nhất của tranh thêu là thêu chân dung cũng đã được người thợ lành nghề nơi đây chinh phục.
Những sản phẩm tinh xảo, cao cấp có mặt trên thị trường trong nước và quốc tế đã khẳng định sự tài hoa, khéo léo của người thợ và sự hưng thịnh của làng nghề.
Hiện xã có 3 doanh nghiệp, 5 cơ sở sản xuất, trên 20 tổ hợp và hơn 1.000 lao động ở 7 thôn vẫn duy trì nghề thêu. Thu nhập của thợ thêu bình quân từ 150.000-200.000 đồng/ngày. Nghề thêu góp phần tích cực phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, đời sống của nhân dân địa phương.
Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, nghề thêu truyền thống ở Minh Lãng đang phải đối mặt với nguy cơ mai một do ảnh hưởng của kinh tế thế giới, giá trị sản phẩm chưa được nâng cao nên thu nhập của người lao động chưa cao, sự chuyển dịch lao động từ nghề thêu thủ công truyền thống sang các lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ khác.
Mặc dù vậy, hầu hết người dân Minh Lãng vẫn yêu, tâm huyết với nghề, mong mỏi gìn giữ nghề truyền thống gần 200 năm tuổi mà cha ông để lại.
Trên địa bàn xã Thư Trì có nhiều cơ sở sản xuất, tổ hợp thêu tranh với khoảng 1.000 lao động. (Ảnh: Thế Duyệt/TTXVN)
Theo ông Nguyễn Đức Luận, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân xã Thư Trì, xã được thành lập dựa trên cơ sở sắp xếp 3 xã Hiệp Hòa, Minh Lãng và Song Lãng; trong đó làng nghề tranh thêu Minh Lãng là nghề truyền thống tiêu biểu của địa phương.
Để gìn giữ làng nghề, thời gian tới, xã tổ chức tập huấn nâng cao tay nghề cho thợ thêu; kết hợp với các nghệ nhân, thợ lành nghề mở các lớp dạy nghề thêu cho thế hệ trẻ, đồng thời tăng cường quảng bá thương hiệu, xây dựng các tour du lịch trải nghiệm, tham quan làng nghề… qua đó góp phần gìn giữ nghề thêu truyền thống của địa phương.
Trong nhịp sống hiện đại, nỗ lực bền bỉ của các nghệ nhân cùng chính quyền địa phương đã và đang góp phần bảo tồn giá trị tinh hoa làng nghề 200 năm tuổi.
Mỗi sản phẩm tranh thêu truyền thống không chỉ là sản phẩm sáng tạo nghệ thuật, mang lại sinh kế cho người dân địa phương mà còn mang giá trị kết nối giữa quá khứ với hiện tại, nối dài niềm tự hào của người dân địa phương về một nghề truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.
