Hoa báo hiệu mùa xuân của người Mông
Hoa tớ dày là loài hoa rừng thuộc họ đào được người dân tộc Mông ở Mù Cang Chải gọi là “pằng tớ dày” nghĩa là hoa đào rừng. Thời điểm hoa tớ dày nở rộ nhất từ giữa tháng 12 đến hết tháng 1 hoặc sang đầu tháng 2 dương lịch hàng năm. Hoa tớ dày nở nhiều nhất ở các xã La Pán Tẩn, bản Trống Páo Sang và bản Trống Tông và một số xã khác như xã Chế Cu Nha, xã Lao Chải, bản Mí Háng và bản Thào Chua Chải.
Theo người dân địa phương, người Mông đến định cư tại Mù Cang Chải khoảng 300 năm trước đã thấy hoa tớ dày mọc tự nhiên và chưa năm nào hoa bị mất đi. Cứ sau một năm lao động vất vả, họ nhìn thấy hoa tớ dày hé nụ là biết sắp Tết đến, Xuân về. Đây cũng là lúc nam thanh nữ tú xúng xính áo váy, tập luyện điệu khèn và chuẩn bị quả Pao để chơi trò vui Xuân ngày Tết.
Giống như dưới vùng xuôi, Tết của người dân tộc Mông cũng có một loài hoa báo hiệu Xuân về, đó chính là hoa tớ dày. Tết của người Mông trước Tết Nguyên đán dưới xuôi khoảng 1 tháng, nên vào thời điểm cận Tết vùng xuôi hoa tớ dày nở rất rộ. Hoa tớ dày cũng báo hiệu một vụ mùa sắp tới đối với người đồng bào Mông.
Họ sẽ chuẩn bị những dụng cụ làm nương rẫy, chọn những hạt giống tốt nhất để chuẩn bị gieo trồng và với bao hy vọng về một mùa màng bội thu.
Đặc biệt, hoa tớ dày chỉ mọc và nở hoa ở độ cao trên 1.000m so với mực nước biển nên những vùng cao của Mù Cang Chải mới được chiêm ngưỡng hoa tớ dày nở. Hoa có 5 cánh màu hồng phớt và nhụy dài đỏ gần giống như hoa đào.
Tớ dày là loài cây thân gỗ, tán rộng, mọc trên những sườn đồi, triền núi, hay những thung lũng. Vào tháng 9-10, cây tớ dày bắt đầu trút lá để nhường nhựa sống, dưỡng chất cho những chồi búp non, nụ hoa vừa nhú trên những cành cây khẳng khiu, trơ trụi.
Bước vào tháng 12, trong những cơn mưa Xuân lất phất đầu mùa sẽ đua nở chồi non, nụ hoa như bừng tỉnh sau một giấc ngủ vùi dài ngày. Hoa và lộc non của tớ dày cùng cựa mình nảy nở, sinh sôi một thời điểm.
Ngoài ra, hoa tớ dày kết thành từng chùm lớn, mùi thơm đặc trưng, vươn cao tán rộng trong tiết trời trong xanh, ánh nắng đầu Xuân rực rỡ của vùng cao. Thời tiết càng lạnh hoa nở càng đẹp, màu sắc đậm hơn và lâu tàn hơn so với những năm có nhiệt độ cao. Nhiều du khách đã ví hoa tớ dày mang vẻ đẹp mộc mạc của vùng cao, cũng như sức sống mãnh liệt của vùng sơn cước.
Thời gian hoa nở đẹp nhất là trong 15 ngày đầu chớm nở, sau đó hoa sẽ nhạt màu dần và héo, cây bắt đầu ra lộc và lá mới. Tùy từng cây sẽ có màu đậm nhạt khác nhau. Ở Mù Cang Chải, hoa tớ dày mọc tự nhiên chủ yếu ở bên các sườn đồi, với những nhà dân nằm sát chân đồi hoa có thể mọc ngay trên nóc nhà và tô điểm cho ngôi nhà truyền thống của người Mông thêm rực rỡ đón Xuân.
Mùa du lịch ấn tượng
Cùng với mùa lúa chín vàng và mùa nước đổ, mùa hoa tớ dày nở đã trở thành 1 trong 3 lễ hội màu sắc tự nhiên của Mù Cang Chải nhiều năm nay và thu hút đông đảo khách du lịch.
Đi dọc các sườn đồi uốn lượn, khúc khuỷu và quanh co dọc theo tuyến Quốc lộ 32 từ huyện Than Uyên (tỉnh Lai Châu) xuôi về thị xã Nghĩa Lộ, đèo Khau Phạ (Yên Bái) hoặc trên lưng chừng núi, nơi chủ yếu người dân tộc Mông sinh sống đâu đâu cũng thấy hoa tớ dày rực hồng nhuộm đỏ vùng trời, phía dưới là những em thiếu nữ Mông đang vui đùa trong bộ trang phục truyền thống.
Không chỉ là loài hoa biểu tượng cho mùa xuân, tô thắm thêm cảnh đẹp của Mù Cang Chải, hoa tớ dày còn giúp tăng thêm thu nhập cho đồng bào dân tộc Mông mỗi dịp Xuân về. Đó là các dịch vụ hướng dẫn viên du lịch, dịch vụ chụp ảnh hoặc một ngày trải nghiệm Mù Cang Chải với giá khoảng 700.000 đồng.
Người dân ở đây đã tự trang bị đầy đủ máy ảnh, flycam, trang phục truyền thống, xe đưa đón để tạo nên một mùa du lịch hoa tớ dày ấn tượng với du khách. Từ năm 2022, tỉnh Yên Bái đã tổ chức lễ hội hoa tớ dày Mù Cang Chải thu hút được hàng ngàn khách du lịch.
Và cứ Tết đến Xuân về, nơi đây lại tổ chức lễ hội để thu hút khách du lịch và tôn vinh loài hoa đặc trưng miền sơn cước, gìn giữ và bảo tồn nét đẹp tự nhiên và văn hóa của người bản địa.
Để di chuyển từ Hà Nội lên Mù Cang Chải, du khách có thể xuất phát từ bến xe Mỹ Đình chọn đi xe khách hoặc xe limousine, quãng đường dài khoảng 300km. Ngoài ra, đối với những phượt thủ có thể đi bằng xe máy để chiêm ngưỡng cảnh sắc núi rừng hùng vĩ với những tấm thảm tự nhiên tuyệt đẹp đầy màu sắc. Từ thị trấn Mù Cang Chải du khách có thể di chuyển tới xã La Pán Tẩn (độ cao khoảng 1.500m) ngắm hoa tớ dày, càng đi sâu vào bản Trống Tông hoa sẽ càng dày, càng đậm màu và cuốn hút sự tò mò, khám phá của du khách.
