Tại sao Liz Truss bị buộc thôi làm thủ tướng Anh chỉ sau 6 tuần?

(ĐTTCO) - Liz Truss đã buộc phải từ chức thủ tướng Anh vào 20-10 khi các thành viên quốc hội Tory mất niềm tin vào những ngày lãnh đạo của bà sau khi chính phủ của bà bị buộc phải lật ngược tình thế xấu hổ về kế hoạch giải quyết cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt thông qua khoản vay lớn, trong khi cắt giảm thuế.
 Liz Truss từ chức thủ tướng vào sáng 20-10. Ảnh: NBCNews
Liz Truss từ chức thủ tướng vào sáng 20-10. Ảnh: NBCNews

Số phận của bà Truss đã được định đoạt sau khi một số bộ trưởng bị sa thải trong những ngày gần đây, một đêm hỗn loạn tại quốc hội vào 19-10 và hơn một chục nghị sĩ Tory kêu gọi lãnh đạo mới vào sáng hôm sau.

Các câu hỏi về việc chính phủ Truss sẽ chi trả như thế nào cho kế hoạch chi 60 tỷ bảng Anh (67 tỷ USD) để giúp công chúng Anh điều hướng giá năng lượng tăng cao có nguy cơ khiến hàng triệu người rơi vào cảnh nghèo đói, đồng thời thúc đẩy cắt giảm 45 tỷ bảng tiền thuế cho các thị trường tài chính không được hỗ trợ.

Sự không chắc chắn đã đẩy đồng bảng Anh xuống mức thấp nhất so với đồng USD trong vòng 50 năm vào cuối tháng 9 và đã đẩy lãi suất thế chấp và lợi tức trái phiếu cao hơn.

Mặc dù đã lùi lại nhiều kế hoạch cắt giảm thuế của mình trong tuần này, nhưng những ngày gần đây, bà càng làm mất lòng tin của các nghị sĩ Đảng Bảo thủ sau khi sa thải Đại Chưởng ấn Kwasi Kwarteng và Bộ trưởng Nội vụ Suella Braverman - hai trong số những người giữ vai trò cấp cao nhất trong chính phủ.

Bà Braverman đã đặt câu hỏi về "hướng đi của chính phủ này" trong một lá đơn từ chức vào 19-10.

Vào 19-10, một đêm đáng xấu hổ tại Hạ viện chứng kiến các nghị sĩ Tory bị cáo buộc xử lý đồng nghiệp của họ trong một cuộc bỏ phiếu và càng làm tăng thêm tình trạng hỗn loạn rõ ràng trong chính phủ của bà.

Bà Truss, 47 tuổi, thay thế Boris Johnson làm thủ tướng vào 6-9, sau cuộc đua giành vị trí lãnh đạo gay gắt vào mùa hè năm nay giữa bà và Rishi Sunak.

Bà là thủ tướng tại vị ngắn nhất trong lịch sử nước Anh hiện đại. Trước đó, George Canning tại vị 119 ngày trước khi chết vì bạo bệnh.

Việc từ chức của bà được đưa ra một ngày sau khi bà nói rằng bà là một "người chiến đấu không phải là kẻ bỏ cuộc", giữa những lời chế nhạo từ các thành viên trong đảng của bà trong các câu hỏi của thủ tướng tại Hạ viện.

Bà Truss cho biết bà sẽ tiếp tục giữ chức thủ tướng trong khi một cuộc tranh cử lãnh đạo cấp tốc để thay thế bà diễn ra trong tuần tới.

Người kế nhiệm của bà sẽ trở thành thủ tướng thứ năm của Anh trong sáu năm, nhưng sẽ đối mặt với thách thức thống nhất một số phe phái trong Đảng Bảo thủ trước cuộc tổng tuyển cử dự kiến tiếp theo vào 1-2025.

Đảng Lao động đối lập đã kêu gọi một cuộc tổng tuyển cử sớm hơn nhiều sau khi dẫn trước Tories 36 điểm trong một cuộc thăm dò mới trong tuần này.

Ông Sunak là một trong số những ứng cử viên có thể xuất hiện trong cuộc tranh tài lãnh đạo mới nhất. Các ứng cử viên tiềm năng khác bao gồm bà Braverman, Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace và Penny Mordaunt, cựu bộ trưởng thương mại quốc tế và lãnh đạo Hạ viện.

Jeremy Hunt, người được bổ nhiệm làm thủ tướng vào 14-10 để giúp ổn định thị trường, cho biết ông sẽ không trở thành ứng cử viên lãnh đạo sau hai lần “chạy đua” không thành công cho vị trí cao nhất. Ông Hunt kể từ đó đã rút lại phần lớn kế hoạch thuế của bà Truss.

Ông Johnson được cho là sẽ ứng cử vào vị trí lãnh đạo Đảng Bảo thủ, khi một số nghị sĩ kêu gọi ông trở lại làm Thủ tướng.

Biên tập viên Steven Swinford của Times Chính trị cho biết trên Twitter: “Ông (Johnson) đang nghe những lời bình luận nhưng được cho là tin rằng đó là vấn đề lợi ích quốc gia”.

Đối với bà Truss, việc từ chức của bà thể hiện sự sa sút lịch sử đối với một thủ tướng và một thất bại cá nhân bẽ mặt trong một giai đoạn gay gắt trong chính trường Anh, nơi sẽ chứng kiến ba thủ tướng khác nhau ở Phố Downing kể từ tháng 7.

Bà Truss từng được coi là người sống sót, phục vụ trong chính phủ của ba thủ tướng trong thập kỷ trước. Bà đã phục vụ trong các vai trò khác nhau, từ thư ký giáo dục đến thư ký tư pháp trong chính phủ của Boris Johnson, Theresa May và David Cameron.

Với tư cách là một ứng cử viên lãnh đạo, bà Truss thề sẽ thu nhỏ quy mô của chính phủ Anh, giảm thuế và xác định lại mối quan hệ của đất nước với các nước như Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc. Bà được nhiều người coi là một trong những thành viên hiếu chiến nhất trong nội các của ông Johnson về Trung Quốc.

Nữ hoàng Elizabeth, quốc vương tại vị lâu nhất của Anh, qua đời ở tuổi 96, hai ngày sau khi bà Truss trở thành thủ tướng và các lễ tưởng niệm xung quanh nỗi mất mát của toàn người dân Anh đã trì hoãn các hành động chính thức của chính phủ trong gần hai tuần.

Chương trình nghị sự sau đó bị kiềm chế bởi cách giải quyết cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt do giá năng lượng tăng cao và lạm phát cao.

Theo số liệu mới nhất của chính phủ trong tuần này, lạm phát đạt mức 10,1% vào tháng 9. Một trong bảy người Anh cũng bỏ bữa hoặc không có thức ăn vì giá cả tăng cao, theo cuộc thăm dò của Trades Union Congress.

Một ngân sách nhỏ được công bố vào 23-9 để giải quyết cuộc khủng hoảng cũng bao gồm hàng chục tỷ bảng cắt giảm thuế, trong đó nhiều khoản giúp những người giàu nhất ở Anh.

Bà Truss khẳng định đây là một phần trong kế hoạch thúc đẩy tăng trưởng của bà, nhưng các thị trường tài chính đã phản ứng tiêu cực vì lo ngại về việc nó sẽ được thanh toán như thế nào. Ngân hàng Trung ương Anh cũng buộc phải can thiệp và mua hàng tỷ bảng Anh trái phiếu chính phủ khi sự hỗn loạn của thị trường đe dọa ngành công nghiệp hưu trí của quốc gia.

Đồng bảng Anh đã tăng so với USD vào 20-10 sau khi bà Truss từ chức. Đồng bảng Anh tăng 0,5% lên 1,13 USD trong phiên giao dịch đầu giờ chiều tại London.

Bà Truss, cựu ngoại trưởng, cũng đã cam kết sẽ cứng rắn với các chế độ độc tài..

Bộ Ngoại giao Nga cho biết hôm 20-10 rằng bà Truss sẽ được nhớ đến vì "nạn mù chữ thảm khốc" của bà và gọi bà là một nỗi ô nhục với tư cách là một thủ tướng, theo Reuters.

Các tin khác