Tháo gỡ điểm nghẽn, khai thông dòng vốn

Nền kinh tế đã bước đầu phục hồi, nhưng vẫn chưa bền vững, thậm chí còn rất mong manh bởi các “điểm nghẽn” chưa có nhiều cải thiện. Vì thế, thời gian tới cần phải có những giải pháp mạnh hơn tháo gỡ các điểm nút như nợ xấu và nợ công, khơi thông dòng vốn cho nền kinh tế. Đó là ý kiến được nhiều chuyên gia kinh tế nêu ra tại Diễn đàn kinh tế mùa xuân do Ủy ban Kinh tế của Quốc hội và Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam tổ chức ngày 28-4 tại Quảng Ninh.

Trả giá để phục hồi, ổn định vĩ mô

Theo PGS-TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, trong quý 1 năm 2014, xu hướng chính của năm 2013 vẫn tiếp tục diễn ra: GDP tiếp tục cao hơn, CPI tiếp tục thấp hơn. Bên cạnh đó, xuất nhập khẩu tiếp tục tăng, có xuất siêu nhưng đóng góp chủ yếu là khu vực FDI. Nền kinh tế đã phải trả giá rất nhiều để đạt được những kết quả như vậy. Đó là lưu thông kinh tế hiện đang có vấn đề, sức mua yếu, sức khỏe doanh nghiệp (DN) yếu. Đến nay xu hướng trả giá vẫn tiếp tục.

Đưa ra đánh giá chung nhất, TS Trần Đình Thiên nói: “Nền kinh tế có khơi thông, nhưng nghẽn mạch vẫn nghiêm trọng. Thu ngân sách còn khó khăn, nợ công lớn, ngân hàng đối mặt với thách thức như nợ xấu, sở hữu chéo. Hai khó khăn của ngân sách và ngân hàng đã ảnh hưởng mạnh đến lưu thông vốn”.

Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế này cũng ghi nhận một số điểm sáng. Đó là việc chúng ta chấp nhận trả giá để phục hồi và duy trì ổn định vĩ mô. Bên cạnh đó là cách tiếp cận mới đến tái cơ cấu kinh tế: thực hiện logic thị trường trong phát triển; sửa đổi hệ thống chính sách một cách đồng bộ, làm cả một dải luật một lúc; đẩy mạnh cổ phần hóa DNNN với quyết tâm chính trị cao. Đáng chú ý là chúng ta đã bắt đầu thoát khỏi “chủ nghĩa thành tích”, mà biểu hiện là định hướng thực tiễn cho tăng trưởng năm 2014.

Cần có giải pháp, giúp doanh nghiệp kết nối thị trường, hỗ trợ sau sản xuất. Trong ảnh: Công nhân Việt Nam làm việc tại khu chế xuất Tân Thuận (TPHCM). Ảnh: Cao Thăng

Đồng tình với nhận định trên, PGS-TS Nguyễn Hồng Sơn, Hiệu trưởng Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng nền kinh tế đến nay “được coi là ổn định nhưng chưa vững chắc”. Theo ông Sơn, từ nay đến năm 2015 nền kinh tế khó có thể có sự đột biến. Trong bối cảnh đó nên duy trì sự ổn định, tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển mới.

Trong khi đó, TS Cao Sỹ Kiêm, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhận xét: “Có người nói sự phục hồi của nền kinh tế chưa vững chắc, còn tôi nói là quá mỏng manh. Chỉ cần một sơ suất nhỏ là DN lao đao ngay. Nền kinh tế chưa đủ vững để chúng ta thoát ra”.

Nợ công: Nguy cơ không nằm ở con số

Trong bối cảnh như vậy, TS Trần Đình Thiên cho rằng thời gian tới cần tập trung xử lý nợ xấu và nợ công - là 2 điểm nút gắn với lưu thông vốn cho nền kinh tế. Cả 2 điểm nút này đều có chung vấn đề là chưa rõ ràng, nhiều điểm khác với thông lệ quốc tế; số liệu về nợ còn khác nhau, sai số lớn; quy mô lớn và gia tăng nhanh; có xu hướng đánh giá nguy cơ của nợ thấp hơn thực tế.

Hiện nay tỷ lệ nợ xấu chính thức (gồm cả nợ đã cơ cấu) là 9,71% - đây là thông tin đáng tin cậy, nhưng nhìn vào hoạt động của Công ty Quản lý tài sản VAMC cho thấy công ty này khó có thể “gánh” được việc xử lý nợ xấu.

Bên cạnh đó, tồn kho bất động sản tuy giảm đi nhưng tổng giá trị tồn kho vẫn lớn trong tương quan sức khỏe nền kinh tế. TS Trần Đình Thiên cũng đặc biệt lưu ý về nguy cơ đối với nợ công: Nguy cơ ở đây không nằm ở con số, ở tỷ lệ an toàn theo quy định. Nói nợ công hiện nay ở mức 55,7% GDP thấp hơn ngưỡng 65% theo quy định là ảo tưởng về tính an toàn. Hiện nay Việt Nam phải vay rất nhiều để trả nợ. Nguy cơ cũng nằm ở cơ cấu nợ: tỷ lệ nợ ngắn hạn quá lớn làm tăng áp lực trả nợ. Năm nay chúng ta sẽ phải trả nợ 208.000 tỷ đồng, bằng 26,7% số thu ngân sách.

GS-TS Nguyễn Quang Thái, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội khoa học kinh tế Việt Nam, lo ngại: “Nợ công ở dưới ngưỡng nhưng trong 5 năm gần đây tăng gấp đôi, chưa nói chúng ta đánh giá không theo chuẩn mực quốc tế”.