Năm 2019, TTCK PS có thêm sản phẩm HĐTL trái phiếu Chính phủ (TPCP) kỳ hạn 5 năm, và năm 2021 tiếp tục đưa vào giao dịch sản phẩm HĐTL TPCP kỳ hạn 10 năm.
Đến nay, sau 5 năm đi vào hoạt động, TTCK PS đã hoạt động một cách an toàn, hiệu quả và thông suốt, từng bước tăng trưởng ổn định, quy mô và thanh khoản có sự tăng trưởng mạnh mẽ, thu hút sự tham gia ngày càng tích cực của các nhà đầu tư (NĐT) trong nước và nước ngoài. Hệ thống các thành viên giao dịch trên TTCK PS cũng phát triển nhanh chóng, từ 7 công ty chứng khoán (CTCK) thành viên khi mới khai trương đến nay đã có 23 CTCK đáp ứng các điều kiện về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, có vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu tối thiểu từ 900 tỷ đồng trở lên.
Thị trường phái sinh từng bước phát triển
Theo thống kê, giao dịch sản phẩm HĐTL VN30 có sự tăng trưởng liên tục qua các năm. Nếu như năm 2017, khi sản phẩm HĐTL VN30 mới được đưa vào giao dịch, khối lượng giao dịch bình quân chỉ ở mức 10.954 hợp đồng/phiên, thì trong 7 tháng đầu năm 2022, khối lượng giao dịch HĐTL VN30 đã tăng gấp 21,3 lần, đạt 213.041 hợp đồng/phiên.
Khối lượng giao dịch HĐTL VN30 cao nhất lên tới 506.025 hợp đồng vào ngày 21-6-2022, tương ứng giá trị giao dịch theo danh nghĩa đạt hơn 62.000 tỷ đồng. Khối lượng hợp đồng mở (OI) của sản phẩm HĐTL VN30 cũng liên tục tăng. Tại thời điểm cuối tháng 7-2022, khối lượng OI đạt 40.232 hợp đồng, tăng gấp 5 lần so với thời điểm cuối năm 2017. Mức OI cao nhất lên tới 61.090 hợp đồng vào ngày 14-1-2021.
Thanh khoản của sản phẩm HĐTL trên chỉ số VN30 đặc biệt tăng mạnh tại những thời điểm chỉ số VN30 giảm mạnh, do ảnh hưởng bởi những thông tin tiêu cực của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung Quốc, ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, hay sự sụt giảm của chứng khoán toàn cầu.
Đối với sản phẩm HĐTL TPCP kỳ hạn 5 năm và 10 năm, khối lượng giao dịch còn ở mức khiêm tốn do các yếu tố đặc thù của sản phẩm. Trong 7 tháng đầu năm 2022, khối lượng giao dịch bình quân đạt 680 hợp đồng/phiên, còn khối lượng hợp đồng mở OI của HĐTL TPCP là 0 hợp đồng.
Giao dịch của NĐT nước ngoài trên TTCK PS tăng lên hàng năm, năm sau thường tăng gấp 2 - 3 lần năm trước. Năm 2017, giao dịch của NĐT nước ngoài chỉ chiếm tỷ trọng giao dịch 0,1%, nhưng 7 tháng đầu năm 2022, số liệu TTCK PS giao dịch của NĐT nước ngoài chiếm 2,2% tổng khối lượng giao dịch trên toàn thị trường.
Khẳng định là kênh đầu tư hiệu quả và công cụ phòng ngừa rủi ro
Sau 5 năm hoạt động, TTCK PS đã có sự tăng trưởng vượt các kỳ vọng đặt ra, và trở thành một kênh đầu tư hấp dẫn thu hút các NĐT trong bối cảnh TTCK cơ sở nhiều biến động. Đặc biệt, khi TTCK cơ sở sụt giảm, cơ hội kiếm lời trên thị trường này không còn, thì NĐT sẽ tìm kiếm lợi nhuận trên TTCK PS, vì thị trường này cho phép họ kiếm lợi ngay cả khi thị trường cơ sở sụt giảm.
Bên cạnh vai trò là một kênh đầu tư, TTCK PS còn thể hiện vai trò phòng vệ rủi ro cho TTCK cơ sở. Đặc biệt, khi TTCK cơ sở giảm điểm mạnh, TTCK PS góp phần làm giảm áp lực bán tháo trên TTCK cơ sở, giúp ổn định tâm lý NĐT, giảm quy mô và mức độ sụt giảm trên thị trường cơ sở.
Có thể nói, TTCK PS là giải pháp hữu hiệu để giữ chân NĐT, tránh tình trạng tháo chạy khỏi TTCK cơ sở khi sụt giảm. Dữ liệu thực tế cho thấy, thanh khoản của TTCK PS thường tăng lên trong các giai đoạn TTCK cơ sở có biến động mạnh, điều này có thể thấy rõ trong thời kỳ ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Đây cũng chính là phản ứng tự điều chỉnh của thị trường, giúp trấn an và ổn định tâm lý NĐT.
Tiếp tục phát triển theo lộ trình
TTCK PS Việt Nam ngày càng nhận được sự quan tâm mạnh mẽ của công chúng đầu tư trong nước và quốc tế, số lượng tài khoản giao dịch phái sinh liên tục gia tăng. Tính đến cuối tháng 7-2022, đã có 1.054.683 tài khoản giao dịch phái sinh của các NĐT được mở, tăng gấp 423 lần so với năm 2017.
Hoạt động giao dịch vẫn tập trung chủ yếu ở các NĐT cá nhân trong nước, tuy nhiên cơ cấu NĐT đã có sự dịch chuyển theo hướng giảm tỷ trọng giao dịch của NĐT cá nhân, tăng tỷ trọng giao dịch của NĐT tổ chức. Nếu như năm 2018, gần 99% giao dịch được thực hiện bởi các NĐT cá nhân thì tỷ trọng này giảm xuống còn khoảng 86% trong những tháng cuối năm 2019 và còn 72,4% trong 7 tháng đầu năm 2022.
Sự quan tâm của công chúng đầu tư với những sản phẩm đầu tiên trên TTCK PS là tiền đề để tiếp tục triển khai các sản phẩm chứng khoán phái sinh tiếp theo như hợp đồng quyền chọn chỉ số cổ phiếu, HĐTL và hợp đồng quyền chọn trên cổ phiếu, từng bước đa dạng hóa sản phẩm trên thị trường. HNX sẽ tiếp tục nghiên cứu phát triển các sản phẩm mới theo sự phân công của Sở GDCK Việt Nam theo lộ trình đã được các cơ quan quản lý phê duyệt.
Có thể nói, TTCK PS ngày càng thể hiện vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển, trở thành một cấu phần không thể thiếu của TTCK Việt Nam, góp phần hoàn thiện cấu trúc TTCK; hỗ trợ sự phát triển bền vững các TTCK cơ sở; tăng cường vai trò của TTCK trong thị trường tài chính nói riêng và nền kinh tế nói chung, đưa TTCK trở thành kênh huy động vốn an toàn, dài hạn phục vụ cho tăng trưởng kinh tế.
