Hiện nay Botulinum toxin được ứng dụng để điều trị các bệnh co thắt nửa mặt, loạn trương lực, co cứng cơ, tăng tiết mồ hôi nách và lòng bàn tay, tăng tiết nước miếng, run đầu run tay hoặc run giọng nói, bàng quang tăng hoạt, đau đầu migraine mạn.
Ứng dụng trong điều trị một số bệnh thần kinh
Câu hỏi được nhiều bệnh nhân quan tâm là Botulinum toxin là gì và có tác dụng như thế nào trong việc điều trị một số bệnh lý thần kinh. Botulinum toxin là một protein được sản xuất tự nhiên bởi vi khuẩn Clostridium botulinum, vi khuẩn này thường được phát triển mạnh trong thức ăn ôi thiu, đồ hộp để lâu ngày. Độc tố botulium có thể gây ngộ độc thực phẩm nhưng các nhà khoa học đã biến đổi chất độc này thành một thuốc an toàn và hiệu quả để điều trị nhiều bệnh khác nhau, khi sử dụng với liều thích hợp.
Độc tố Botulinum toxin được tiêm vào cơ hoặc tuyến. Các đầu tận thần kinh sẽ nhận Botulinum toxin và chất này sẽ ngăn chặn sự kết nối giữa thần kinh và cơ hoặc giữa thần kinh và tuyến. Điều này sẽ làm cho cơ yếu đi hoặc làm cho tuyến giảm tiết nước bọt và giảm tiết mồ hôi. Thuốc tiêm tại cơ với liều nhỏ giúp giảm hoạt động co cơ.
Hiện nay Botulinum toxin được ứng dụng để điều trị các bệnh co thắt nửa mặt, loạn trương lực, co cứng cơ, tăng tiết mồ hôi nách và lòng bàn tay, tăng tiết nước miếng, run đầu run tay hoặc run giọng nói, bàng quang tăng hoạt, đau đầu migraine mạn.
 |
Vậy đối tượng nào không nên tiêm Botulinum toxin: phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú; tiền sử dị ứng hoặc phản ứng quá mẫn với thuốc Botulinum toxin, bệnh nhân nhược cơ, bệnh nhân nhiễm trùng tại vị trí tiêm. Những lưu ý khi tiêm để người bệnh có kết quả điều trị hiệu quả nhất: thăm khám và đánh giá người bệnh đầy đủ.
Đánh giá chỉ định, chống chỉ định tiêm Botulinum toxin. Chọn cơ tiêm. Chọn liều thuốc tiêm. Người thực hiện tiêm được huấn luyện tốt. Hậu quả của việc tiêm không đúng kỹ thuật và liều lượng: không cải thiện được triệu chứng bệnh; xuất hiện tai biến kỹ thuật; xuất hiện tác dụng phụ nặng liên quan thuốc.
Sau khi tiêm, thuốc bắt đầu có hiệu quả sau 2 - 7 ngày. Người bệnh sẽ cảm nhận được hiệu quả đầy đủ nhất sau khoảng 2 tuần. Tuy nhiên vì Botulinum toxin chỉ có hiệu quả tạm thời nên người bệnh cần được tiêm lặp lại mỗi 3-6 tháng. Đặc biệt, người bệnh không được tiêm lại khi chưa đủ 3 tháng để ngăn ngừa tình trạng kháng thuốc.
Tiêm Botulinum toxin là một phương pháp điều trị an toàn. Tuy vậy, hoạt chất này vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ. Tác dụng phụ phổ biến nhất là yếu cơ gần vị trí tiêm. Tác dụng phụ khác có thể xảy ra là đau, bầm hoặc chảy máu tại chỗ tiêm. Rất hiếm khi tiêm Botulinum toxin gây ra yếu cơ toàn thân hoặc hội chứng giống cúm. Tác dụng phụ thường chỉ xuất hiện tạm thời và sẽ tự thuyên giảm theo thời gian.
Trong những trường hợp tiêm liều cao, chọn cơ không đúng hoặc trường hợp người bệnh nhạy cảm thì biến chứng có thể nặng như nuốt khó nhiều hơn cần đặt ống ăn hoặc bệnh nhân yếu tay nhiều hơn không sử dụng được cần thời gian phục hồi. Tuy nhiên các biến chứng nặng đó sau một thời gian cũng sẽ phục hồi mà không để lại di chứng gì đặc biệt. Cho đến nay các nghiên cứu đều cho thấy chưa ghi nhận hậu quả lâu dài khi tiêm Botulinum toxin điều trị cho các bệnh nhân có các bệnh lý thần kinh.
Lưu ý khi tiêm khi điều trị một số bệnh lý thần kinh
Botulinum toxin thường được tiêm tại cơ đích với liều lượng rất nhỏ làm giảm tình trạng co cơ tự ý và cải thiện triệu chứng của người bệnh. Hiện nay, các kỹ thuật tiêm thuốc vào cơ gồm: tiêm dựa vào các mốc giải phẫu, tiêm dưới hướng dẫn của máy điện cơ và tiêm dưới hướng dẫn của siêu âm. Kỹ thuật tiêm và liều lượng phù hợp cho mỗi người bệnh sẽ được bác sĩ đánh giá dựa theo tình trạng thực tế.
Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, người bệnh cần lựa chọn đơn vị y tế tin cậy, có năng lực thăm khám cũng như điều trị chính xác bởi hậu quả của việc tiêm không đúng kỹ thuật không những không giúp cải thiện triệu chứng bệnh mà còn làm xuất hiện thêm các tai biến kỹ thuật, tác dụng phụ nghiêm trọng liên quan đến thuốc.
Tại Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, chúng tôi luôn có quy trình kỹ thuật tiêm chi tiết, trang thiết bị hỗ trợ tiêm đầy đủ (máy siêu âm, máy điện cơ, kích thích điện) và quan trọng nhất là đội ngũ nhân viên y tế được huấn luyện tốt, thuần thục trong từng thao tác. Do đó người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm về mức độ an toàn và hiệu quả trong điều trị các bệnh lý thần kinh bằng Botulinum toxin khi có chỉ định của bác sĩ.
Hiện nay, mỗi ngày Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM tiếp nhận điều trị tiêm Botulinum toxin cho nhiều người bệnh có bệnh thần kinh như co cứng cơ, loạn trương lực, co thắt nửa mặt… trong đó, đáng kể là trường hợp người bệnh L.Đ.A. (51 tuổi, ngụ tại Tây Ninh) trong tình trạng co cứng cơ sau chấn thương sọ não. Tay và chân người bệnh bị co cứng khiến việc vệ sinh cá nhân gặp nhiều khó khăn. Sau khi được tiêm Botulinum toxin tại khoa Thần kinh Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, cơ người bệnh mềm ra, tầm vận động của khớp được cải thiện, vệ sinh cá nhân và tập luyện cho người bệnh trở nên dễ dàng hơn.
