Quá ít công viên cây xanh công cộng
TPHCM hiện có 369 công viên với khoảng 500ha (công viên công cộng và các công viên trong khu dân cư). Tính diện tích đất công viên trên số dân thường trực (khoảng 9 triệu người) rất thấp, chỉ bình quân 0,55m2/người.
Từ nhiều năm qua, TPHCM tìm mọi cách cải thiện tình hình, nhưng không mang lại kết quả nào đáng kể, thậm chí diện tích công viên bị giảm nhiều vì mở đường qua công viên (Gia Định, Tao Đàn), cho thuê mặt bằng để kinh doanh (Tao Đàn, Gia Định, Thảo Cầm Viên, 23-9, Phú Lâm, Lê Thị Riêng), hoặc lấy đất công viên làm bãi giữ xe…
Điều bất hợp lý là những khu dân cư mới sau này ở bên ngoài trung tâm cũng không có công viên. Chẳng hạn, các quận huyện 9, 12, Thủ Đức, Bình Tân, Nhà Bè, Hóc Môn, Củ Chi, Bình Chánh chưa có công viên công cộng nào.
Trước tình hình đó, UBND TPHCM quyết tâm nâng diện tích cây xanh lên 3-4m2/người. Ngày 6-5, UBND TP ban hành kế hoạch đầu tư xây dựng mới 10ha công viên công cộng và 2ha mảng xanh công cộng, trồng mới và cải tạo 6.000 cây xanh trong năm nay. Đó là tin vui cho người dân TP, nhưng rõ ràng đây là kế hoạch sẽ gặp nhiều khó khăn phải vượt qua.
Cái khó đầu tiên là 14 quận trung tâm TP đã hết đất để làm công viên, do vậy cần phát triển mảng xanh theo cách “tích tiểu thành đại”. Trước hết TP kiểm định lại các công viên, thu hồi mặt bằng cho thuê làm dịch vụ trả lại cho công viên. Hầu hết công viên đều có những hợp đồng cho thuê dài hạn các loại dịch vụ như nhà hàng tiệc cưới, quán cà phê, quán ăn, kios bán đồ thể thao, cây cảnh. Trong một số công viên còn có cả trường học, sân tập thể thao, sân bóng đá mini, sân bóng chuyền, cầu lông, rạp xiếc và cả những công trình xây dựng dở dang cần tháo bỏ.
Điển hình như Công viên Gia Định (quận Phú Nhuận và Gò Vấp) cắt đất cho thuê rạp xiếc, quán cà phê, sân thể thao, cửa hàng bán cây cảnh. Công viên Phú Lâm cũng bị “phân lô” hàng ngàn m² để mở khu tập yoga, quán cà phê giải khát và nhà hàng Sun Palace. Tương tự, Công viên văn hóa Lê Thị Riêng đang bị “phân lô” cho thuê mở dịch vụ từ ăn uống đến câu cá, trò chơi...
Án ngữ mặt tiền công viên, trên đường Cách Mạng Tháng Tám, là Nhà sách Nhân Văn, chiếm diện tích khoảng 900m², khu vui chơi Tuổi Thần Tiên với “quần thể” dịch vụ có diện tích trên 10.000m². Ngoài ra còn có nhiều nhà hàng, quán ăn, quán cà phê với tổng diện tích đã “phân lô”, chuyển công năng chiếm hơn 10% mặt bằng công viên. Nếu kiên quyết TP sẽ thu hồi được hàng chục ngàn m2 đất công viên, nhiều hơn chỉ tiêu TP đề ra cho 5 năm tới.
Phải phục hồi các dự án công viên bị treo
Hiện ở TPHCM có hàng trăm dự án không triển khai được vì nhiều lý do, trong đó có nhiều dự án nằm trong diện thu hồi. Vì thế, những dự án nào có diện tích rộng, ở địa điểm đẹp không nhất thiết phải làm trung tâm thương mại, cao ốc văn phòng, mà có thể chuyển chức năng sang làm công viên cây xanh. Tương tự, cơ quan chức năng TP và các quận huyện cần rà soát những khu đất cho thuê dài hạn, nhưng người thuê chỉ xí chỗ không triển khai được, cũng có thể thu hồi để phát triển thành công viên, mảng xanh.
Cần tận dụng những khoảng trống nhỏ ở nơi công cộng, khu dân cư, khuôn viên hộ gia đình để trồng cây xanh, thảm cỏ, vườn hoa mini, đặc biệt là đưa màu xanh lên cao theo chiều thẳng đứng. Gần đây nhiều công trình nhà cao tầng ở Hà Nội, TPHCM đã dành hẳn 1 tầng trên cao của cao ốc làm không gian xanh và sinh hoạt cộng đồng.
Việc xây dựng không gian xanh theo chiều thẳng đứng và trên cao nên khuyến khích ở các công trình xây dựng và nhà dân ở khu vực trung tâm TP. Tuy nhiên, để duy trì nó bền vững cần có những nghiên cứu và đầu tư bài bản, trong đó có việc trồng các loại cây trên cao chịu được hạn, không phá kết cấu công trình.
Cần đầu tư để hoàn thành dứt điểm các dự án công viên phổ thông hay công viên đa chức năng đã được phê duyệt nhưng chậm triền khai. Trong đó phải tính đến các công viên như Safari 456ha (Củ Chi), Phú Hữu (TP Thủ Đức), Cây Sộp (quận 12), Rạch Tra (huyện Hóc Môn), Cả Cấm (quận 7), công viên nằm dọc đường Trần Xuân Soạn (quận 7), công viên tại đường Bùi Thị Điệt (Củ Chi)…
Hiện nay, các quận đô thị hóa mới có nhiều công viên được quy hoạch, có diện tích vừa và nhỏ ở trong các khu dân cư, nhưng do không có kinh phí nên không triển khai được. Chẳng hạn, ở quận 12 có các công viên chuyên đề 150ha (phường Thạnh Xuân và Thới An), công viên 3,7ha (phường Thạnh Lộc), công viên 2,7ha (phường Tân Chánh Hiệp). Các quận không thể trông chờ vào vốn đầu tư công mà chủ yếu xã hội hóa từ các nhà đầu tư, mạnh thường quân.
Điều nữa không thể không nói tới, là có nhiều công viên cây xanh được quy hoạch trong các dự án khu dân cư, khu đô thị mới, nhưng bị treo do các chủ dự án không triển khai được, với lý do không đủ năng lực, không giải tỏa được, không qua đấu thầu, chưa hoàn thành các thủ tục pháp lý. Nhìn tổng thể, danh mục công viên sẽ triển khai khá nhiều, nhất là các dự án xây dựng chung cư, nhưng hiện thực hóa nó không dễ bởi phụ thuộc vào dự án.
Cuối cùng, cần cuộc vận động mỗi người, mỗi gia đình, mỗi căn hộ tham gia kế hoạch “xanh hóa TP” giống như Singapore đã thực hiện hàng chục năm qua. Singapore thực hiện thành công các chiến lược như “vườn trong phố”, “vườn tường”, “vườn mái”, “vườn ở bất cứ đâu”… Chính vì vậy, Singapore đang được che phủ mật độ cây xanh thuộc hạng cao nhất thế giới với 350 công viên, khu vườn. Diện tích cây xanh trung bình đầu người của họ thuộc nhóm cao nhất thế giới 39m2, trong khi diện tích của đảo quốc này chỉ bằng 1/4 TPHCM.
| Singapore đang được che phủ mật độ cây xanh thuộc hạng cao nhất thế giới với 350 công viên, khu vườn. Diện tích cây xanh trung bình đầu người của họ thuộc nhóm cao nhất thế giới 39m2, trong khi diện tích của đảo quốc này chỉ bằng 1/4 TPHCM. |
