Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt
Trước khi tìm hiểu về triệu chứng đường tiểu dưới do tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt cũng như cách thức chuẩn đoán, điều trị thì cần hiểu thêm về bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt. Tuyến tiền liệt là một cơ quan hình hạt đậu nằm bên dưới cổ bàng quang và bao bọc đoạn đầu niệu đạo hay đường tiểu của nam giới.
Tuyến tiền liệt thường sẽ tăng kích thước khi nam giới bước qua tuổi 40 và đa phần là tăng sinh lành tính (trước đây còn được gọi là phì đại tuyến tiền liệt, u xơ tuyến tiền liệt). Tuy nhiên, tình trạng tăng sinh này có thể gây tắc nghẽn đường tiểu dưới của người bệnh.
Một số yếu tố nguy cơ tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt như: tuổi càng cao thì khả năng mắc bệnh càng nhiều, tiền căn gia đình có cha hoặc anh trai bị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt hoặc người bị béo phì, đái tháo đường, ít vận động thể lực… cũng là những đối tượng có khả năng cao mắc bệnh.
Các triệu chứng bệnh có thể gồm nhóm triệu chứng bế tắc (tiểu khó, tia nước tiểu yếu, rặn khởi động, tiểu ngắt quãng) hoặc các triệu chứng kích thích (tiểu nhiều lần, tiểu gấp, tiểu đêm hoặc nước tiểu nhỏ giọt khi tiểu xong). Tuy nhiên, không phải trường hợp nào có tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt đều biểu hiện triệu chứng.
BS.CKI Phó Minh Tín, Khoa tiết niệu Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM Cũng cần lưu ý thêm, bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt gây ra tình trạng rối loạn đi tiểu, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu nặng có thể gây bí tiểu cấp, nhiễm khuẩn niệu, tiểu máu đại thể, sỏi bàng quang thậm chí suy thận do ngược dòng.
Chuẩn đoán và điều trị triệu chứng
Theo thống kê, triệu chứng đường tiểu dưới do tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt là một vấn đề thường gặp ở phòng khám tiết niệu Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM. Mỗi năm phòng khám tiếp nhận khoảng 8.000 người bệnh đến khám vì tình trạng này.
Thực tế cho thấy, có rất nhiều bệnh có thể gây ra triệu chứng đường tiểu dưới như: viêm bàng quang, sỏi bàng quang, hẹp niệu đạo, ung thư tuyến tiền liệt… do đó người bệnh cần được bác sĩ chẩn đoán chính xác bệnh dựa trên tình trạng khởi phát bệnh, các triệu chứng khác đi kèm, thăm khám tuyến tiền liệt qua ngả trực tràng, thực hiện một số xét nghiệm, siêu âm bụng… để chẩn đoán đúng triệu chứng đường tiểu dưới có phải do tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt gây ra hay không. Từ đó bác sĩ mới có thể đưa ra phương án điều trị thích hợp.
Trường hợp phát hiện bệnh do tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt, mục tiêu điều trị là làm giảm nhanh triệu chứng lâm sàng, tránh các biến chứng cần phải phẫu thuật và cải thiện chất lượng cuộc sống người bệnh bằng cách sử dụng thuốc điều trị ít gây ra các tác dụng phụ đến chức năng tim mạch, tình dục của người bệnh.
Đối với người bệnh có triệu chứng đường tiểu dưới mức độ nhẹ, người bệnh không cần dùng thuốc mà chỉ cần điều chỉnh lối sống và đánh giá lại sự thay đổi của triệu chứng mỗi 3-6 tháng. Nếu người bệnh có triệu chứng đường tiểu mức độ trung bình trở lên, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống thì nên điều trị bằng thuốc.
Trường hợp điều trị thuốc không hiệu quả hoặc người bệnh đã có các biến chứng của tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt (bí tiểu cấp tái đi tái lại, tiểu máu, nhiễm khuẩn niệu, sỏi bàng quang, túi thừa bàng quang, suy thận ngược dòng) thì cần được phẫu thuật ngay. Người bệnh có thể được chỉ định cắt tuyến tiền liệt nội soi qua ngả niệu đạo bằng điện đơn cực, lưỡng cực hoặc laser… Dựa trên tình trạng của từng người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.
Người bệnh cần hết sức lưu ý, ngoài việc dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh nên áp dụng bài tập tăng cường cơ vùng chậu giúp cải thiện triệu chứng tiểu rỉ. Các bài tập liên tục co và thả lỏng các cơ vùng chậu làm cơ vùng chậu khỏe hơn, giúp cho việc nâng đỡ bàng quang và đóng cơ thắt tốt hơn.
Ngoài ra, người bệnh có thể cải thiện triệu chứng bằng các biện pháp thay đổi lối sống như hạn chế sử dụng các chất kích thích, hạn chế uống nước trước khi ngủ, chỉ uống một lượng nhỏ nước nhiều lần trong ngày thay vì uống nhiều nước để tránh làm tăng đột ngột dung tích nước tiểu trong bàng quang…
Cho đến nay đã có khá nhiều bệnh nhân đến thăm khám và được điều trị kịp thời tại Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM. Cụ thể là trường hợp của người bệnh T.V.Q (62 tuổi, ngụ tại Tiền Giang). Ông Q. bị tiểu khó, tiểu nhiều lần về đêm đã hơn 1 năm nay. Trước đó ông thăm khám tại bệnh viện địa phương, phát hiện bị triệu chứng đường tiểu dưới và được điều trị bằng thuốc.
Tuy nhiên vì đang dùng thuốc điều trị đái tháo đường và tăng huyết áp, ông thường bỏ qua thuốc điều trị triệu chứng đường tiểu dưới. Khoảng 2 tháng nay ông thường xuyên đi tiểu nhiều lần về đêm, tiểu khó.
Tình trạng tiểu đêm nhiều lần ảnh hưởng đến giấc ngủ khiến ông rất mệt mỏi. Tại phòng khám tiết niệu Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, bác sĩ đã chỉ định ông Q. sử dụng đều đặn thuốc điều trị, đồng thời hướng dẫn ông điều chỉnh cách uống nước trong ngày, hạn chế các chất kích thích và duy trì các bài tập cơ vùng chậu. Kết quả tái khám sau 2 tuần, các triệu chứng của ông Q. được cải thiện rõ rệt.
