1. Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn từng viết “Sài Gòn mùa xuân còn thoáng lá vàng bay, có mùa thu nào đang ở lại”. Còn tôi thầm hỏi, có niềm riêng nào đang ở lại? Dĩ nhiên, không phải dấu vết những dây giăng cách ly, những hàng rào phong tỏa, mà là những câu chuyện tình người. Hay nói đúng hơn, đó là thái độ ứng xử của những F0 giữa tháng ngày ngổn ngang âu lo và nhân ái.
Tôi có nhiều người quen mắc Covid-19, có người đã âm thầm ra đi và cũng có người vượt thoát ngoạn mục. Thế nhưng, khi nghe tin bác sĩ Trịnh Hữu Nhẫn qua đời ngày 4-8, tôi xao xác khôn nguôi.
Bác sĩ Trịnh Hữu Nhẫn là Trạm trưởng Trạm y tế xã Phước Lộc, huyện Nhà Bè, TPHCM. Chỉ mấy tháng nữa chính thức nghỉ hưu nhưng ông vẫn bám trụ nơi tuyến đầu chống dịch. Điều đáng khâm phục nhất là lúc được đưa vào khu điều trị, bác sĩ Trịnh Hữu Nhẫn đã nén những cơn ho để gọi điện an ủi bệnh nhân khác. Đó là y đức, đó là văn hóa đích thực của người thầy thuốc.
Tranh Le Sa Long Vĩnh biệt bác sĩ Trịnh Hữu Nhẫn, đồng nghiệp của ông là bác sĩ Tự Hàn ở Long Khánh, Đồng Nai đã có bài thơ “Tưởng niệm” đầy day dứt: “Tim tôi như vỡ tan/ nỗi đau thấm từng phế nang/ từng thớ cơ/ từng hồng cầu/ từng nơ-ron/ từng mao quản/ ai chỉ cho tôi ụ đất nào ghi bia mộ tên anh/ Tôi muốn ôm mưa pha hoàng hôn Bến Thành thật xanh/ tôi muốn ôm mưa hòa tiếng chuông Nhà thờ Đức Bà thở dài ngằn ngặn/ tôi muốn ôm mưa ngồi nghe đất khóc/ Anh ơi”.
Bài thơ “Tưởng niệm” được bác sĩ Tự Hàn gửi tham dự cuộc thi thơ “Nhân nghĩa đất phương Nam” do Hội Nhà văn TPHCM tổ chức. Các thành viên Ban giám khảo gần như không cần trao đổi, đã thống nhất tuyệt đối để trao tặng giải nhất cho bác sĩ Tự Hàn.
Vì bài thơ “Tưởng niệm” không chỉ đơn thuần là tác phẩm thi ca. Ở đó, có hai văn bản được thiết lập song song, một từ trái tim bác sĩ Trịnh Hữu Nhẫn và một từ trái tim bác sĩ Tự Hàn. Hai văn bản ấy hòa vào nhau, trong câu chữ người nọ thấy tấm lòng người kia, như tấm khiên mong manh mà kiên định trước cơn tàn phá của virus corona.
2 Covid-19 dần bớt đáng sợ hơn nhờ sự tự tin đối diện của những F0. Nhà thơ Đặng Nguyệt Anh tuổi ngoài 70 và người chồng tuổi ngoài 80 cùng bị phát hiện dương tính, phải cấp cứu. Cao niên lại nhiều bệnh nền, cả hai phải thở máy hơn 10 ngày.
Vậy mà, kỳ diệu thay nhà thơ Đặng Nguyệt Anh và chồng đã khỏi bệnh một cách ngoạn mục. Bí quyết gì chăng? Nhà thơ Đặng Nguyệt Anh thổ lộ: “Tôi luôn nhắc mình không được buông xuôi. Và chúng tôi động viên nhau cố gắng".
Vợ chồng nhà thơ Huệ Triệu trở thành F0. Đáng tiếc, người chồng đã không qua khỏi. Nhà thơ bơ vơ trở về mái ấm. Ngày chị nhận danh hiệu Nhà giáo Ưu tú, di ảnh người chồng chập chờn hương khói trên bàn thờ.
Nhà thơ viết về TPHCM đương đầu Covid-19 bằng những gửi gắm lạc quan: “Không phải lúc những xa xôi hoa mỹ/ Thành phố của tôi, những san sẻ rất gần/ Hạt gạo thơm lành, bó rau xanh mát/ Lại rưng rưng... thương lắm, nụ cười trong/ Lại rưng rưng… giữa phố xá vắng người/ Những thiên thần áo xanh, áo trắng/ Mệt lả, căng mình trong cơn bão không ngơi/ Biết nói gì trước - sau, nước mắt - nụ cười/ Chỉ nghĩa nhân lấp lánh ánh mắt người”.
3 Khi bắt đầu áp dụng biện pháp điều trị F0 tại nhà, tôi nhớ mãi ấn tượng về anh hàng xóm. Cô nhân viên y tế đến nhà tư vấn sức khỏe, anh hàng xóm là F0 đứng phía trong cửa kính dùng điện thoại trò chuyện. Từ cửa sổ nhìn sang, bất ngờ tôi trông thấy cô nhân viên y tế nhẹ nhàng và khéo léo gỡ cái khẩu trang ra khỏi khuôn mặt khoảng 30 giây.
Chuyện gì lạ vậy? Chờ cô nhân viên y tế rời đi, tôi tò mò dò hỏi. Anh hàng xóm cười: “Mình nói mấy tháng phong tỏa chưa được nhìn thấy khuôn mặt người phụ nữ thứ hai, ngoài vợ. Dù chỉ là F0 triệu chứng nhẹ, nhưng rất nguy cơ không còn khả năng nhận biết nhan sắc phái đẹp. Mình đề nghị cô nhân viên y tế tháo khẩu trang cho mình ngắm chút. Và cô ấy đã thực hiện, với nụ cười rất tươi. Mình đoán cô ấy chỉ ngoài hai mươi, khuôn mặt rất xinh xắn và phúc hậu”.
Mùa xuân mới, bình thường mới, văn hóa F0 chính là nền tảng để thúc đẩy quá trình thích ứng linh hoạt, hiệu quả và an toàn với Covid-19. Không còn phong tỏa căng thẳng, không còn cách ly ngột ngạt. Trên đường phố, ai cũng có thể là F0 tiềm ẩn, nhưng không vì thế con người xa lánh nhau.
Bởi lẽ, F0 có thể là người tình cờ gặp nhau trong thang máy, ở siêu thị, ở công sở. F0 có thể là bạn, mà F0 cũng có thể là tôi. Vì vậy, văn hóa F0 là khái niệm cần vun đắp. Không kỳ thị F0 và cũng không xem nhẹ F0. Một lời chào thân thiện, một cuộc điện thoại ân cần, đều là bước khởi đầu để chúng ta cùng F0 sớm có kết quả âm tính.
Mùa xuân mới, bình thường mới, đôi khi phải thay đổi những phong cách đón Tết. Hạn chế tụ tập, hạn chế cụng ly, hạn chế say sưa... nhưng vẫn hướng về nhau chân thành và ấm áp. Không có gì khủng khiếp nếu trên phố xá hôm nay chúng ta lướt qua một F0 mà chẳng hề hay biết. Và nếu chúng ta là F0 thì sao.
Rất đơn giản, tự chăm sóc bản thân theo hướng dẫn của ngành y tế và kiểm soát hành vi bản thân để không lây nhiễm cho người khác. Mỗi F0 đều có ý thức như vậy, lộ trình bình thường mới của xã hội lại ngân rung như lời hát của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn: “Mùa xuân thay lá mùa đông, để cho chim hót chuyện tình”.
