Giải pháp “3 trong 1”
Mở đầu tọa đàm, PGS-TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế, khẳng định, xăng sinh học E10 (xăng E10) là giải pháp “3 trong 1” khi giải quyết được cùng lúc 3 bài toán: gia cố an ninh năng lượng thông qua thay thế nhập khẩu; tạo giá trị kinh tế tuần hoàn nhờ kết nối nông nghiệp - công nghiệp chế biến và giảm phát thải phù hợp các cam kết về khí hậu.
Theo đó, xăng E10 giúp cắt giảm khoảng 3-7% CO2, góp phần thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Nếu sử dụng rộng rãi, xăng E10 ước tính có thể thay thế tương đương khoảng 1 triệu tấn xăng dầu/năm, tăng chủ động về an ninh năng lượng.
Mặt khác, xăng E10 góp phần kích hoạt kinh tế tuần hoàn nông nghiệp khi tận dụng sắn, bắp, mía làm nguyên liệu ethanol, gia tăng giá trị nông sản, tạo đầu ra ổn định cho nông dân và doanh nghiệp chế biến.
Theo PGS-TS Ngô Trí Long, thời điểm này, xăng E10 đang có nhiều cơ hội trở thành loại xăng phổ biến nhất Việt Nam bởi đã có khung pháp lý rõ ràng. Trong đó, Thông tư 50 của Bộ Công Thương quy định lộ trình áp dụng tỷ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống tại Việt Nam, nêu rõ từ ngày 1-6-2026, xăng không chì (theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hiện hành) phải phối trộn, pha chế thành xăng E10 để sử dụng cho động cơ xăng trên toàn quốc.
Đây là bước chuyển có ý nghĩa chiến lược từ chính sách “khuyến khích” sang “chuẩn hóa bắt buộc”.
Dưới góc nhìn của một nhà nghiên cứu khoa học, PGS-TS Văn Đình Sơn Thọ, Đại học Bách khoa Hà Nội, nhìn nhận, Việt Nam là quốc gia đang phát triển nên nhu cầu sử dụng năng lượng luôn gia tăng, kèm với đó là phát thải khí nhà kính và các khí ô nhiễm.
Riêng tại TPHCM, mức tiêu thụ khoảng 7.000m3 xăng dầu/ngày (2,5 triệu tấn xăng dầu/năm) để cung cấp nhiên liệu cho 8,5 triệu xe máy, 1 triệu ô tô các loại, 2.200 xe buýt, 13.300 taxi... đang tạo ra nhiều khí thải ô nhiễm.
Vì vậy, nếu áp dụng Thông tư 50 từ năm 2026, lượng khí nhà kính sẽ giảm và đóng góp hiện thực hóa cam kết của Chính phủ về phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Đổ xăng E10 tại một cây xăng của PVOIL Ảnh: HÂN GIA
Phát biểu tại tọa đàm, các chuyên gia chỉ ra rằng, giao thông đường bộ được đánh giá là nguồn phát thải lớn, tới 10,8 triệu tấn CO2 mỗi năm và là nguyên nhân trực tiếp gây ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn như TPHCM và Hà Nội.
Do đó, vấn đề nâng chuẩn khí thải phương tiện giao thông, cải thiện chất lượng nhiên liệu và thúc đẩy sử dụng nhiên liệu sinh học đang trở nên cấp thiết.
Để giảm lượng phát thải, tiêu chuẩn khí thải của động cơ và chuẩn kỹ thuật của nhiên liệu phải được triển khai đồng bộ. Bởi thực tế cho thấy, một động cơ đạt chuẩn khí thải EURO 5 sẽ không thể phát huy hiệu quả nếu vẫn sử dụng nhiên liệu Mức 2 hoặc Mức 3 đang còn lưu hành trên thị trường.
Chính vì vậy, việc chuyển dịch sang nhiên liệu Mức 5, với hàm lượng lưu huỳnh chỉ 10ppm, là điều kiện tiên quyết để các hệ thống xử lý khí thải trên xe hoạt động đúng với thiết kế, giúp giảm mạnh SO2, CO, NOx và bụi mịn PM2.5.
Về vấn đề này, PGS-TS Văn Đình Sơn Thọ nhấn mạnh, chỉ cần thay thế 1 triệu tấn nhiên liệu từ Mức 3 sang Mức 5, lượng SO2 có thể giảm tới 280 tấn mỗi năm và khi động cơ được nâng chuẩn khí thải lên EURO 5, mức giảm CO, HC, PM là rất đáng kể.
Hiện nay, trên thế giới đã có khoảng 60 quốc gia sử dụng xăng E10. Như tại Hoa Kỳ, xăng E10 đã trở thành chuẩn phổ thông, gần như toàn bộ xe bán ra đều sử dụng được xăng E10. Đây là dữ kiện quan trọng để Việt Nam tổ chức truyền thông nhằm chuyển đổi hành vi tiêu dùng một cách an toàn, tự tin
PGS-TS Ngô Trí Long
Xem xét chính sách khuyến khích
Mặc dù xăng E10 có rất nhiều ưu điểm, song theo phân tích của TS Giang Chấn Tây, Giám đốc Công ty TNHH MTV Bội Ngọc, tỷ lệ hao hụt trong điều kiện nhiệt đới ẩm của Việt Nam rất cao. Ethanol có tính hút ẩm mạnh, dễ bay hơi, đặc biệt tại các cửa hàng bán lẻ ở vùng nắng nóng. Khi nhiệt độ môi trường tăng, xăng E10 dễ tách lớp, gây hao hụt thể tích, có khi từ 0,25%-0,4% mỗi m3/tháng.
Trong khi đó, định mức hao hụt cho phép hiện hành chưa cập nhật phù hợp với xăng E10, dẫn đến khi áp dụng, doanh nghiệp chắc chắn chịu lỗ trực tiếp trong quá trình kinh doanh. Điều này giải thích vì sao nhiều cửa hàng ngại nhập xăng E5, xăng E10 vì mỗi lít bán ra có thể phải “chịu hao” từ vốn của chính họ.
Từ những yếu tố trên, TS Giang Chấn Tây đề xuất một số giải pháp như: điều chỉnh định mức hao hụt riêng cho xăng E10 phù hợp với tính chất bay hơi và điều kiện khí hậu Việt Nam; xây dựng lại giá cơ sở, có cơ chế tính đến bù chi phí hao hụt cho doanh nghiệp bán lẻ, chi thông qua chiết khấu hoặc hoa hồng tương tự như cách tính lợi nhuận định mức...
“Chỉ khi người bán lẻ yên tâm về chi phí hao hụt, họ mới dám nhận xăng E10 về bán”, TS Giang Chấn Tây chia sẻ.
Các đại biểu trao đổi tại buổi tọa đàm. Ảnh: DŨNG PHƯƠNG
Song song với những giải pháp để doanh nghiệp an tâm kinh doanh xăng E10, các đại biểu cũng đồng tình ý kiến đề xuất một số giải pháp, chính sách “ưu tiên người tiêu dùng”.
Trong đó, cần giữ chênh lệch đủ hấp dẫn để người tiêu dùng chọn xăng E10 thay vì xăng khoáng. Cụ thể, trong 6 tháng đầu năm 2026, cùng với sử dụng xăng khoáng A95 và E10, luôn duy trì “khoảng chênh mục tiêu” là 1.000-1.500 đồng/lít so với xăng khoáng tương đương.
Ông TĂNG HỮU PHONG, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM:
Lan tỏa thông tin sử dụng nhiên liệu vì môi trường
TPHCM là đô thị đặc biệt với mật độ phương tiện giao thông dày đặc, tạo áp lực lớn lên môi trường và sức khỏe cộng đồng. Trong bối cảnh đó, việc đẩy mạnh tuyên truyền sử dụng nhiên liệu sạch mang ý nghĩa thiết thực, góp phần giảm phát thải, cải thiện chất lượng không khí và nâng cao chất lượng sống đô thị.
Với vai trò là cơ quan định hướng truyền thông của thành phố, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM luôn xác định công tác thông tin, vận động người dân thay đổi thói quen tiêu dùng là nhiệm vụ trọng tâm, cần được triển khai liên tục.
Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục đẩy mạnh truyền thông về sử dụng các loại nhiên liệu sạch, an toàn cho sức khỏe cộng đồng và môi trường, trong đó có nhiên liệu sinh học như xăng E10. Đây là bước chuyển quan trọng, không chỉ góp phần giảm phát thải mà còn phù hợp với định hướng phát triển bền vững.
Từ nguồn thông tin rõ ràng, minh bạch và dễ tiếp cận, người dân sẽ có thêm cơ sở để lựa chọn những sản phẩm thân thiện môi trường, cùng chung tay xây dựng TPHCM văn minh, hiện đại và phát triển bền vững.
Bà NGUYỄN THÚY HIỀN, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công thương:
Hoàn thiện chính sách, đảm bảo vận hành hiệu quả
Theo Thông tư 50, đối với các doanh nghiệp có cơ sở vật chất, hạ tầng hoàn thiện có thể chuyển xăng E10 thay thế cho xăng khoáng trên toàn quốc từ ngày 1-6-2026. Để thực hiện thành công, cần có sự chỉ đạo của Chính phủ và sự vào cuộc quyết liệt của các đơn vị liên quan.
Bộ Công thương đã trình Chính phủ ban hành thông tư hướng dẫn kỹ thuật phối trộn. Trong đó, Bộ Công thương đóng vai trò chủ trì trong việc hướng dẫn doanh nghiệp bảo đảm nguồn cung xăng dầu khi triển khai, hỗ trợ doanh nghiệp tính giá, các dự án đầu tư phát triển năng lượng.
Ngoài ra, Bộ Công thương cũng đã đề xuất các bộ, ngành có liên quan như Bộ KH-CN, Bộ NN-MT hoàn thiện bộ quy chuẩn xăng E5 và E10 để các doanh nghiệp làm đúng; hướng dẫn nông dân xây dựng vùng trồng; tuyên truyền để người dân sử dụng xăng E10…
Sau khi lắng nghe ý kiến của các đại biểu tại tọa đàm, bức tranh chung về những thách thức và tiềm năng của xăng E10 khi triển khai đã dần rõ nét hơn. Chúng tôi sẽ tiếp thu ý kiến trao đổi trong buổi tọa đàm để tham mưu Bộ Công thương. Đồng thời phối hợp tích cực các bộ ngành để có các chính sách phù hợp hơn cho doanh nghiệp khi triển khai trong thực tế.
Ông LÊ THANH MINH, Phó Giám đốc Sở KH-CN TPHCM:
Kiểm soát chất lượng, minh bạch thông tin
TPHCM là địa bàn đông dân nhất cả nước tới thời điểm này với khoảng 10 triệu phương tiện giao thông nên việc sử dụng xăng E10 sẽ là giải pháp mang lại nhiều lợi ích. Sở KH-CN TPHCM sẽ phối hợp các sở ngành như Sở Công thương để kiểm soát chất lượng xăng sinh học nhằm đảm bảo an toàn và chất lượng tốt nhất đến tay người tiêu dùng.
Ngoài ra, sở cũng tích cực đóng góp ý kiến kỹ thuật, phối hợp các trung tâm nghiên cứu như các trường đại học, các viện nghiên cứu để nghiên cứu công nghệ mới trong quá trình sản xuất ethanol nhằm đảm bảo nguyên liệu cho xăng sinh học. Đáng chú ý, sở sẽ phối hợp các nhà khoa học, các đơn vị truyền thông để đẩy mạnh tuyên truyền đến người tiêu dùng hiểu đúng và an tâm sử dụng xăng E10.
Bà NGUYỄN THỊ KIM NGỌC, Phó Giám đốc Sở Công Thương TPHCM:
Thời điểm “chín muồi” chuyển đổi năng lượng xanh
Thời điểm này được đánh giá là “chín muồi” để triển khai xăng E10 bởi cả nước đang bước vào quá trình chuyển đổi xanh mạnh mẽ. Việc sử dụng xăng sinh học nhằm giảm phát thải là rất cần thiết.
Ngoài ra, cơ sở pháp lý cũng đã đầy đủ cho triển khai xăng E10 ra thị trường. Về phía TPHCM, các sở ngành, các doanh nghiệp đã có sự chuẩn bị sẵn sàng cho việc triển khai đồng loạt sản phẩm xăng E10. Công việc sắp tới sẽ là đẩy mạnh truyền thông để người tiêu dùng hiểu và sử dụng.
Bà NGÔ NGUYỄN NGỌC THANH, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường (Sở NN-MT TPHCM):
Triển khai kế hoạch hành động khắc phục ô nhiễm không khí
Theo kết quả quan trắc chất lượng môi trường không khí cho thấy, ô nhiễm không khí tại TPHCM chủ yếu liên quan đến bụi. Một số thời điểm nồng độ bụi tổng (TSP) và bụi mịn tại các vị trí có mật độ giao thông cao vượt ngưỡng cho phép từ 1,5-2 lần và tỷ lệ vượt chuẩn nhỏ hơn 10%.
Các thông số ô nhiễm khác đều trong ngưỡng cho phép. Theo đánh giá, các nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí chính tại TPHCM được xác định do hoạt động giao thông vận tải; hoạt động sản xuất công nghiệp, xây dựng…
Hiện nay, Sở NN-MT TPHCM đã xây dựng kế hoạch hành động về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Kế hoạch này không chỉ tập trung lĩnh vực giao thông mà tất cả các lĩnh vực liên quan nhằm giảm ô nhiễm môi trường, đảm bảo chất lượng không khí an toàn cho sức khỏe người dân.
Chia sẻ tại buổi tọa đàm, nhà báo Phạm Văn Trường, Phó Tổng Biên tập Báo SGGP, nhấn mạnh, việc chuyển đổi xanh, giảm phát thải hướng đến nền kinh tế xanh là một xu hướng không thể đảo ngược trên phạm vi toàn cầu.
Với những ý kiến góp ý tại buổi tọa đàm hôm nay, kiến nghị các bộ, ngành liên quan tiếp tục hoàn thiện để có những tham vấn, đề xuất với Chính phủ để từ ngày 1-6-2026 chủ trương sử dụng xăng E10 được thực hiện một cách toàn diện, đồng bộ. Và đây sẽ là bước tiến trong việc chuyển đổi xanh, bảo vệ môi trường, thúc đẩy sản xuất tiêu dùng.
Ông NGUYỄN KHẮC VĂN, Quyền Tổng Biên tập Báo SGGP:
Cầu nối chính sách và thực tiễn
Để thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Chính phủ đã ban hành và triển khai hàng loạt quyết sách: Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu, Quy hoạch điện VIII, lộ trình thị trường carbon, các chương trình tiết kiệm năng lượng và những chính sách giảm dần nhiên liệu truyền thống trong giao thông vận tải.
Một bước đi quan trọng là chủ trương phát triển và sử dụng xăng sinh học E10. Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư 50, quy định từ ngày 1-6-2026, toàn bộ xăng không chì trên thị trường phải được phối trộn thành xăng E10.
Song song đó, Bộ Xây dựng đang hoàn thiện Tiêu chuẩn Việt Nam CAFC, đặt mục tiêu mức tiêu thụ nhiên liệu tối đa 4,83 lít/100km cho ô tô con từ năm 2030.
Chúng ta không thể chờ đợi hoàn hảo mới hành động; nhưng hành động phải có trách nhiệm, minh bạch trong thông tin, khoa học trong đánh giá và công bằng trong chia sẻ lợi ích. Báo SGGP sẽ tiếp tục đồng hành, phản biện và góp tiếng nói để quá trình chuyển đổi năng lượng xanh diễn ra nhanh, bền vững.
