Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan hôm thứ Bảy 23/10 cho biết ông đã ra lệnh cho Bộ trưởng Ngoại giao Mevlut Cavusoglu trục xuất 10 đại sứ phương Tây khỏi đất nước, bao gồm các đặc phái viên từ Hoa Kỳ, Đức và Pháp vì “dám” lên tiếng kêu gọi trả tự do cho một lãnh đạo xã hội dân sự.
"Tôi đã ra lệnh cho bộ trưởng ngoại giao của chúng tôi và nói những gì phải làm: 10 đại sứ này phải được tuyên bố là persona non grata (PNG). Cần làm ngay lập tức. Họ nên biết và hiểu Thổ Nhĩ Kỳ. Ngày họ không biết và hiểu Thổ Nhĩ Kỳ, họ sẽ rời đi", ông Erdogan nói trong một bài phát biểu trên truyền hình.
Tuyên bố một nhà ngoại giao PNG (không có tư cách ngoại giao) thường có nghĩa là họ không được chào đón và sẽ bị trục xuất.
Các đại sứ tại Ankara từ Mỹ, Đức, Pháp, Hà Lan, Canada, Đan Mạch, Na Uy, Thụy Điển, Phần Lan, New Zealand đã đưa ra một tuyên bố chung vào ngày 18 tháng 10, kêu gọi thả nhà từ thiện Thổ Nhĩ Kỳ và lãnh đạo xã hội dân sự Osman Kavala, người đã bị giam giữ trong 4 năm không kết án.
Năm ngoái, ông được tha bổng vì các cáo buộc liên quan đến các cuộc biểu tình chống chính phủ năm 2013, nhưng bị bắt lại trước khi được thả vì cáo buộc có liên quan đến âm mưu đảo chính năm 2016.
Hiện vẫn chưa rõ liệu quyết định loại bỏ các nhà ngoại giao của Erdogan có phải là quyết định cuối cùng hay không. Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang ở Hàn Quốc cho đến ngày 24 tháng 10. Chưa có ai trong Bộ Ngoại giao đưa ra bình luận về vấn đề này.
Thổ Nhĩ Kỳ cũng là một thành viên NATO lâu năm, và đã nộp đơn xin gia nhập EU. Tuy nhiên, nước này đã chứng kiến căng thẳng gia tăng gần đây với nhiều đồng minh phương Tây.
Ankara đã bị trừng phạt bởi các lệnh trừng phạt của Mỹ vì mua thiết bị quân sự công nghệ cao từ Nga, trong khi phải đối mặt với các cuộc đọ sức hải quân ở Địa Trung Hải với các đồng minh NATO là Pháp và Hy Lạp.
Nếu các đại sứ bị trục xuất, đó có thể là một đòn giáng mạnh hơn nữa vào một nền kinh tế vốn đang phải đối mặt với những khó khăn. Đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ, vốn đã mất hơn 20% giá trị so với đồng đô la trong năm nay trong bối cảnh mức thấp kỷ lục gần như hàng ngày, có thể phải đối mặt với tình trạng bán tháo hơn nữa khi thị trường mở cửa vào thứ Hai.
Trong khi đó, Lực lượng Đặc nhiệm Hành động Tài chính (FATF), được thành lập bởi Nhóm Bảy quốc gia giàu có, đã hạ cấp Thổ Nhĩ Kỳ vào danh sách xám hôm thứ Năm 21/10 vì thiếu các biện pháp để hạn chế rửa tiền và tài trợ khủng bố.
Với lạm phát gần như ở mức 20% trong bối cảnh tỷ lệ thất nghiệp cao, các cuộc thăm dò dư luận cho thấy sự ủng hộ đối với liên minh cầm quyền của ông Erdogan lần đầu tiên giảm xuống dưới liên minh đối lập vào tháng 9, gây ra cảnh báo cho ông Erdogan trước cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội dự kiến vào năm 2023.
Nhiều người tin rằng việc ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ bất ngờ cắt giảm 200 điểm lãi suất cơ bản vào thứ Năm là kết quả của áp lực trực tiếp từ Erdogan. Tổng thống tin rằng lãi suất cao dẫn đến lạm phát, trái với suy nghĩ kinh tế thông thường và sẵn sàng theo đuổi tăng trưởng ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với việc hy sinh giá trị của đồng lira.
Ông đã sa thải ba thành viên ủy ban chính sách tiền tệ thiết lập lãi suất vào đầu tháng này.
Tổng thống đang cố gắng sử dụng "những lời biện minh nhân tạo cho nền kinh tế mà ông ấy đã phá hủy", Kemal Kilicdaroglu, Chủ tịch Đảng Nhân dân Cộng hòa đối lập chính, đã tweet sau lệnh cá nhân của Erdogan hôm thứ Bảy. "Hãy quay lại và nhìn vào bàn ăn của mọi người," ông nói, đề cập đến tác động của lạm phát lương thực 29%.
