(ĐTTCO) - Nhiều hãng tin lớn đã dự báo kịch bản Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) sẽ gây chấn động lớn đến thị trường tài chính toàn cầu. Trước khi cuộc trưng cầu dân ý diễn ra, tỷ giá giữa đồng bảng Anh GBP/USD đã tăng lên mức đỉnh điểm 1,5, nhưng xem ra cặp tỷ giá này vẫn chịu áp lực kéo dài và có thể giảm 15-20% từ mức cao 1,5.
Đồng bảng Anh nhanh chóng tụt dốc
Quyết định ra đi của Anh góp phần minh chứng tình trạng mất cân bằng cấu trúc ở quốc gia này: Thâm hụt tài khoản vãng lai ở mức 7% GDP trong quý IV-2015 và thâm hụt ngân sách hơn 4% GDP cả năm 2015. Sự bất ổn đáng chú ý nhất liên quan đến những hiệp định thương mại và đầu tư giữa Anh và đối tác kinh tế lớn nhất trong EU (chiếm đến hơn 50% tổng kim ngạch xuất khẩu của Anh và khoảng 50% tất cả nguồn FDI Anh nhận được) sẽ khiến vấn đề tài trợ những khoản thâm hụt của Anh gặp nhiều khó khăn hơn. Khi đó, đồng bảng Anh sẽ đóng vai trò cơ chế điều chỉnh.
Trong suốt chiến dịch vận động Brexit, tỷ giá GBP/USD giao dịch trung bình ở mức thấp hơn 6% so với mức chênh lệch lãi suất. Mức rủi ro chính trị 6% này có liên hệ đến tỷ lệ 30% khả năng “Rời EU”, nhưng không thể loại trừ khả năng đồng GBP trượt giá mạnh. Theo dự đoán của nhóm phân tích Ngân hàng HSBC, cặp tỷ giá GBP/USD sẽ giảm về 1,25 vào cuối quý III và còn 1,2 vào cuối năm 2016 vì tình trạng bất ổn sẽ vẫn kéo dài đến cuối năm. HSBC cũng cho rằng đồng EUR sẽ chịu tác động tiêu cực, HSBC dự báo tỷ giá EUR/USD vào cuối năm nay từ mức 1,2 xuống 1,1. Theo đó, cặp tỷ giá EUR/GBP được chúng tôi dự đoán sẽ ở mức 0,92 vào cuối năm 2016 so với mức dự kiến 0,75 trước đây.
Trong khi đó, chính phủ Nhật Bản vẫn đang lưỡng lự giữa việc can thiệp hay đẩy mạnh nới lỏng định lượng (QE). Động thái này sẽ đẩy tỷ giá USD/JPY vào ngưỡng 91-97 trong phạm vi đánh giá Little Mac của HSBC. HSBC dự báo tỷ giá USD/JPY vào cuối năm nay sẽ giảm từ 115 xuống mức 95.
Như vậy việc Anh quyết định rời khỏi EU đã gây ra 2 trở ngại cho đồng EUR. Thứ nhất, sự kiện này đã dẫn đến rủi ro ảnh hưởng chính trị. Thị trường có thể tiên lượng được những cuộc trưng cầu dân ý tương tự diễn ra ở EU hay tại các
quốc gia sử dụng đồng tiền chung EUR nhưng hiện đang bất mãn với EU. Những quốc gia đang có thái độ tiêu cực về EU bao gồm Cộng hòa Síp, Áo, Hy Lạp và Cộng hòa Séc.
Thứ hai, nguy cơ hoạt động kinh tế EU đi xuống. Bởi Anh có nhu cầu tiêu thụ hàng được sản xuất tại châu Âu rất lớn và là quốc gia đóng góp ròng vào ngân sách EU. Tốc độ tăng trưởng của EU vốn đã chậm lại, nay nếu nguy cơ kinh tế châu Âu suy yếu thêm nữa, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) buộc phải kéo dài thời gian thực hiện chính sách “bồ câu” (thúc đẩy các chính sách tiền tệ có liên quan đến việc duy trì lãi suất thấp với lòng tin lạm phát và tác động tiêu cực của nó sẽ có tác động tối thiểu đến xã hội). Nếu biến động lan sang thị trường trái phiếu của các quốc gia thứ yếu, ECB có thể phải đẩy nhanh quá trình mua vào trái phiếu nhằm kiểm soát lợi nhuận. Điều này đồng nghĩa với việc EUR sẽ trở thành dấu hiệu chính của tình hình căng thẳng trên thị trường.
Trong tương lai gần, tỷ giá EUR/USD sẽ có nhiều biến động và có thể dẫn đến tình trạng sụt giá quanh mức 1,08 như đầu năm nay. Hơn nữa, tình hình sẽ phụ thuộc rất nhiều vào những cuộc đàm phán trong vài tháng tới giữa Anh và cộng đồng EU cũng như hệ lụy chính trị từ những sự thay đổi này. Xem ra tình trạng bất ổn sẽ kéo giá đồng EUR xuống vài điểm phần trăm so với dự báo trước đây.
Do đó, HSBC hạ dự đoán tỷ giá EUR/USD từ 1,2 xuống 1,1 và tỷ giá EUR/GBP xuống mức 0,92 vào cuối năm nay.
“Đầu tư an toàn” sẽ thống lĩnh thị trường
Tình hình bất ổn hiện nay sau khi người dân Anh đưa ra quyết định rời EU sẽ khiến hành vi “đầu tư an toàn” (risk off) lan rộng khắp các thị trường. Chỉ số “Risk On – Risk Off” (RORO – đầu tư theo mức độ chấp nhận rủi ro) của HSBC đã tăng cao trong vài tháng gần đây, nhưng chỉ số này thậm chí có thể trở thành động lực mạnh hơn cho các biến động ngoại hối trong những tháng sắp tới. Những loại tiền tệ trong khối G10 nhạy cảm nhất đối với RORO là đô la Úc (AUD) và đô la Canada (CAD) so với USD và krone Na Uy (NOK) và krona Thụy Điển (SEK) so với EUR. Những đồng tiền này có thể sẽ chịu áp lực mất giá lớn nhất trong khối G10.
USD/JPY và EUR/CHF cũng khá nhạy cảm với mô hình RORO nhưng theo một cách riêng. Nói cách khác, JPY và CHF sẽ tăng giá trước tình hình bất ổn do Anh rời EU. Thực tế, những đồng tiền này từng hưởng lợi từ hệ quả của việc Anh rời cơ chế tỷ giá hối đoái ERM vào năm 1992. Điều này có thể gia tăng áp lực đối với ngân hàng trung ương tại Nhật và Thụy Sỹ, cả hai nước đều từng nỗ lực rất nhiều trong quá khứ nhằm ngăn chặn sức mạnh đồng tiền vượt ngoài vòng kiểm soát.
 |
| Biểu đồ Xếp hạng ngoại hối RORO |
Thị trường ngoại hối ở những nền kinh tế mới nổi: RORO sẽ thống trị
Chúng tôi tin rằng tác động của lá phiếu rời EU nhìn chung khá tiêu cực đối với thị trường ngoại hối của những nền kinh tế mới nổi. Tình hình thị trường toàn cầu bất ổn sẽ khiến hầu hết các loại tiền tệ ở những quốc gia mới nổi chịu áp lực nặng nề trong thời điểm hiện tại. Như đã từng nói, tiền tệ ở các nước Trung và Đông Âu CEE (zloty của Ba Lan-PLN và forint của Hungary-HUF) sẽ chịu tác động lớn nhất vì các nước này có quan hệ thương mại và đầu tư mạnh mẽ với Anh và các nước khác trong khối EU. Nếu đồng CHF tiếp tục được giá do trở thành lựa chọn an toàn của các nhà đầu tư, thì đồng PLN sẽ chịu áp lực lớn hơn do rủi ro về các khoản thế chấp của nước này được tính bằng đồng franc Thụy Sỹ.
Hơn nữa, các đơn vị tiền tệ có rủi ro danh mục đầu tư nước ngoài lớn và sự mất cân bằng trong hoạt động kinh tế đối ngoại trên diện rộng cũng sẽ chịunguy cơ sụt giá cao. Những đồng tiền này, bao gồm rupiah Indonesia (IDR), ringgit Malaysia (MYR), Lira Thổ Nhĩ Kỳ (TRY), rand Nam Phi (ZAR), real Brazil (BRL) và peso Mexico (MXN), cũng là những đơn vị tiền tệ “đầu tư ít rủi ro” nhất.
Những đơn vị tiền tệ có cân bằng trong hoạt động kinh tế đối ngoại mạnh mẽ hơn vẫn sẽ suy yếu so với đồng USD do tác động xấu tiếp tục lan rộng, nhưng những đồng tiền này sẽ được bù đắp nhờ vào nguồn thặng dư và tình trạng của các đồng tiền này có thể sẽ tốt hơn xét trong tương quan với những nền kinh tế mới nổi. Những đồng tiền này bao gồm những đơn vị tiền tệ ở Bắc Á như won Hàn Quốc (KRW), đô la Đài Loan (TWD) và đô la Singapore (SGD) hay bath Thái (THB). Tiền tệ ở các nước Bắc Á có thể được hỗ trợ bởi sự ổn định của đồng RMB.
Tình trạng suy yếu của GBP và EUR sẽ khiến RMB mạnh hơn so các đồng tiền khác trong rổ tiền tệ. Đồng RMB vì thế sẽ hạ giá so với USD nhằm cân bằng lại và duy trì trạng thái ổn định cho rổ tiền tệ. Cuối cùng, đồng GBP chiếm 3,86% và đồng EUR sẽ chiếm 21,39% trong rổ CFETS RMB (Biểu đồ 2). Do bản chất của cơ chế điều chỉnh, biến động giá của những đồng tiền trên có khả năng sẽ dẫn đến tình trạng RMB biến động cao hơn. Vì vậy, nếu đồng GBP và EUR giảm 10% so với USD, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) sẽ nâng tỷ giá điều chỉnh USD/CNY thêm 1.600 pip so với cùng kỳ, giả định tỷ giá của những đồng tiền khác trong rổ so với USD không đổi, và việc điều chỉnh bám sát hoàn toàn mô hình rổ CFETS (Biểu đồ).
 |
| GBP, EUR có tỷ trọng lớn trong rổ RMB (ảnh trái), CNY được điều chỉnh do chịu tác động từ thị trường (ảnh phải). |
Tuy nhiên, nhiều khả năng chính sách ngoại hối của Trung Quốc sẽ thay đổi khi gặp phải sự gián đoạn ở thị trường tiềm năng. Như đã đề cập trước đây, cơ chế sửa đổi mới sẽ “chọn lọc một cách hợp lý” những yếu tố biến động thị trường bên ngoài (Bloomberg, 27-4-2016). Nếu đồng GBP và EUR mất giá mạnh, PboC có thể sẽ can thiệp nhằm giúp ổn định tỷ giá và bơm thêm nguồn USD vào thị trường như đã từng thực hiện hồi tháng Một. Mặc dù có khoảng lặng trong liên kết giữa việc điều chỉnh tỷ giá với rổ RMB đánh dấu giai đoạn “thắt chặt” trong chính sách ngoại hối của Trung Quốc, thị trường cần nhận thức rằng đây là một “động thái cẩn trọng” cần thiết nhằm đảm bảo đạt được mục tiêu trung hạn về tự do hóa ngoại hối ở Trung Quốc.
