Theo tờ trình “Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến bắc - nam phía đông giai đoạn 2017 - 2020”, do Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trương Quang Nghĩa thừa ủy quyền Chính phủ báo cáo Quốc hội trong kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa 14, nếu không đầu tư đường bộ cao tốc, đến năm 2020, nhu cầu vận tải trên nhiều đoạn tuyến sẽ vượt quá năng lực của quốc lộ 1.
Vì vậy, Chính phủ đưa ra lộ trình dự kiến các đoạn tuyến được đầu tư trong giai đoạn 2017 - 2020 có tổng chiều dài 654 km (bổ sung thêm dự án cầu Mỹ Thuận 2 và chưa tiến hành mở rộng từ 2 làn lên 4 làn xe đối với đoạn La Sơn - Túy Loan), giảm 59 km so với phương án cũ (713 km).
Cụ thể, giai đoạn từ năm 2017 - 2020: Đầu tư và đưa vào khai thác các đoạn Cao Bồ (Nam Định) - Bãi Vọt (Hà Tĩnh), Cam Lộ (Quảng Trị) - La Sơn (Thừa Thiên - Huế), Nha Trang (Khánh Hòa) - Dầu Giây (Đồng Nai) và cầu Mỹ Thuận 2.
Giai đoạn từ 2021 - 2025: Đầu tư và đưa vào khai thác các đoạn Bãi Vọt - Cam Lộ, Quảng Ngãi - Nha Trang và mở rộng đoạn La Sơn - Túy Loan lên thành quy mô 4 làn xe. Giai đoạn sau 2025 sẽ đầu tư và đưa vào khai thác đoạn Cần Thơ - thành phố Cà Mau.
Cụ thể, dự án sẽ chia thành 11 dự án thành phần, đi qua 13 tỉnh, thành (gồm: Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, Tiền Giang và Vĩnh Long). Trong đó, 8 dự án thuộc các đoạn Mai Sơn (Ninh Bình) - Bãi Vọt (Hà Tĩnh) và Nha Trang (Khánh Hòa) - Dầu Giây (Đồng Nai) đầu tư theo hình thức PPP, loại hợp đồng BOT; 3 dự án thành phần còn lại gồm đoạn Cao Bồ - Mai Sơn, Cam Lộ - La Sơn, cầu Mỹ Thuận 2 sẽ được đầu tư theo hình thức đầu tư công, sau khi hoàn thành sẽ nhượng quyền thu giá dịch vụ, nguồn vốn thu được sẽ nộp ngân sánh Nhà nước và đầu tư các đoạn tiếp theo.
Mức thu 1.500 đồng/km/xe con
Theo tính toán sơ bộ, tổng mức đầu tư giai đoạn 2017 - 2020 khoảng 118.716 tỉ đồng (phương án cũ là 130.216 tỉ đồng), trong đó nguồn vốn Nhà nước hỗ trợ khoảng 55.000 tỉ đồng, bao gồm 14.155 tỉ đồng thực hiện giải phóng mặt bằng, 27.694 tỉ đồng hỗ trợ xây dựng các dự án đầu tư theo hình thức PPP, 13.151 tỉ đồng cho các đoạn đầu tư công. Nguồn vốn nhà đầu tư khoảng 63.716 tỉ đồng, bao gồm vốn chủ sở hữu khoảng 12.743 tỉ đồng, vốn vay khoảng 50.973 tỉ đồng.
Về mức thu phí hoàn vốn, theo quy định của luật Giá, mức thu khoảng 2.500 đồng/xe con tiêu chuẩn/km (tương ứng với thời gian kinh doanh khoảng 24 năm và phần vốn góp Nhà nước giai đoạn 2017 - 2020 khoảng 55.000 tỉ đồng).
Tuy nhiên, theo đánh giá, mức giá này tại thời điểm bắt đầu khai thác là khá cao, vượt quá sức chi trả của người dân, không thu hút các phương tiện, nên không hiệu quả. Tờ trình đề nghị mức giá cố định khoảng 1.500 đồng/xe con tiêu chuẩn/km.
Trường hợp một số đoạn đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư không thành công, Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép thực hiện giải phóng mặt bằng các đoạn đầu tư giai đoạn 2017 - 2020 (khoảng 14.155 tỉ đồng/654 km). Báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định phương án sử dụng phần vốn còn lại để tiếp tục đầu tư một số đoạn có nhu cầu cấp bách.
