Cẩn trọng các dự án tỷ đô

Tuy nhiên, dư âm của những siêu dự án “trên giấy” hoặc có nguy cơ ô nhiễm môi trường vẫn đang là lời cảnh báo. 

Dồn dập các dự án khủng

Cuối tháng 7 vừa qua, UBND TPHCM và Tập đoàn Lotte (Hàn Quốc) đã ký kết hợp đồng thực hiện dự án khu phức hợp thông minh tại Khu chức năng 2a (trong Khu đô thị mới Thủ Thiêm, quận 2, TPHCM), với tổng mức đầu tư khoảng 20.100 tỷ đồng (tương đương 1 tỷ USD). Dự án được đầu tư xây dựng trên khu đất khoảng 7,45ha; trong đó diện tích đất phát triển dự án khoảng 5ha xây dựng các công trình thương mại - dịch vụ tổng hợp và dân cư đa chức năng, sẽ là công trình điểm nhấn của Khu chức năng số 2a. Theo kế hoạch, dự án sẽ khởi công xây dựng vào quý III và hoàn thành sau 72 tháng thi công. 

Trước đó, vào tháng 6 Việt Nam đón nhận 2 dự án khủng từ các nhà đầu tư châu Á. Đó là dự án đầu tư xây dựng Nhà máy Nhiệt điện BOT Nghi Sơn 2 của nhà đầu tư Nhật Bản tại tỉnh Thanh Hóa, tổng vốn đầu tư gần 2,8 tỷ USD; dự án Nhiệt điện BOT Nam Định 1 của nhà đầu tư Singapore, tổng vốn đầu tư 2,07 tỷ USD.

Trong quý I, Công ty Samsung Display (Hàn Quốc) cũng đã chính thức đón nhận giấy chứng nhận đăng ký đầu tư  dự án mở rộng tại Khu công nghiệp Yên Phong (tỉnh Bắc Ninh). Dự án có tổng vốn đầu tư 2,5 tỷ USD này đã được nhắc đến nhiều trong thời gian qua, được Chính phủ chấp thuận hưởng ưu đãi đầu tư đối với một dự án quy mô lớn. Với dự án này, Samsung Display nâng tổng vốn đầu tư tại Việt Nam lên 6,5 tỷ USD. Và trong thời gian này, Bộ KH-ĐT cũng đã cấp phép đầu tư cho dự án đường ống dẫn khí lô B - Ô Môn (triển khai ở khu vực ĐBSCL), tổng vốn đầu tư 1,27 tỷ USD của nhà đầu tư Nhật Bản liên doanh với PVN và PVGAS Việt Nam.

Không nên lặp lại sai lầm

Theo các chuyên gia kinh tế, trong 7 tháng qua nước ta đón nhận nhiều dự án FDI có quy mô vốn lớn là tín hiệu đáng mừng, chứng tỏ sức hấp dẫn của môi trường đầu tư, kinh doanh đã được cải thiện tích cực.

Nhưng khi dự án tỷ USD vào nhiều, cũng là lúc chúng ta phải đối đầu với thực trạng những dự án khủng dang dở hoặc chỉ nằm trên giấy (như dự án Lọc hóa dầu Nhơn Hội ở Bình Định, hoặc dự án thép Guang Lian Dung Quất ở Quảng Ngãi), hay dự án đã hoặc sắp hoàn thành với những nghi ngại về tình trạng ô nhiễm môi trường (như Nhà máy Thép Formosa ở Hà Tĩnh, dự án Nhà máy Bột giấy Lee & Man ở Hậu Giang). Đó là căn bệnh thành tích khiến nhiều địa phương lao vào thu hút vốn FDI bằng mọi giá, để lại hậu quả ô nhiễm môi trường hoặc những siêu dự án dở dang.

Với 2 dự án nhiệt điện BOT Nghi Sơn 2 và Nhiệt điện BOT Nam Định 1 phải hết sức cẩn trọng, dù đã được cấp chứng nhận đầu tư. Bởi lẽ, thực tế triển khai các dự án điện BOT ở Việt Nam đã cho thấy nhiều dự án lĩnh vực này khi đi vào hoạt động đã gây ô nhiễm nặng cho môi trường.

Số liệu tại Hội thảo “Ảnh hưởng của ô nhiễm không khí tới sức khỏe cộng đồng” diễn ra ngày 28-7 tại Hà Nội, cho thấy xếp thứ 10 trong các yếu tố gây nguy cơ tử vong, ô nhiễm không khí “đóng góp” khoảng 2,85 triệu người chết trong năm 2015 do các bệnh nghẽn phổi và ung thư.

Và trong khi các ngành công nghiệp đốt than, nhà máy nhiệt điện được chỉ ra là nguyên nhân chính gây nên tình trạng ô nhiễm không khí, thì Quy hoạch điện VII điều chỉnh, đến năm 2030 Việt Nam sẽ có thêm 41 nhà máy nhiệt điện than. Báo cáo của nhóm nghiên cứu Đại học Harvard về gánh nặng bệnh tật do nhiệt điện than tại Đông Nam Á, đã ước tính số ca tử vong sớm ở Việt Nam do ô nhiễm nhiệt điện than sẽ tăng từ 4.300 ca (năm 2011) đến 15.700 ca (năm 2030). 

Chúng ta đang rất cần vốn, cần dự án lớn để phát triển kinh tế. Chính phủ cũng sẵn sàng trải thảm đỏ thu hút các dòng vốn đầu tư. Nhưng trong bối cảnh nhiều cảnh báo liên quan đến vấn đề ô nhiễm môi trường do các dự án nhiệt điện than, các bộ, ngành hữu quan cũng như chính quyền địa phương vùng dự án không thể không cẩn trọng trong kiểm tra, giám sát việc triển khai các dự án để tránh những hệ lụy đáng tiếc cho nền kinh tế.