Bệnh lý và triệu chứng bệnh thường gặp
Tai mũi họng là khu vực đặc thù trên cơ thể người, hỗ trợ con người thích ứng với môi trường xung quanh. Khi cơ thể người bệnh xuất hiện các triệu chứng như ngạt mũi, chảy mũi, đau họng, đau tai, ù tai, nghe kém, khàn tiếng, khó nuốt… có thể xác định ngay đó là dấu hiệu của các bệnh lý tai mũi họng. Các triệu chứng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân và bệnh lý khác nhau và gây ra những bệnh lý tai mũi họng thường gặp như các bệnh lý về họng thanh quản (viêm họng, viêm amidan…), mũi xoang và tai giữa.
Trong các bệnh lý thường gặp liên quan đến tai mũi họng, viêm mũi dị ứng là bệnh phổ biến nhất. Triệu chứng của bệnh lý này thường là chảy nước mũi, ngứa mũi, nghẹt mũi, mất ngủ… Nguyên nhân do sự thiếu thích ứng cũng như sự nhạy cảm của cơ thể đối với môi trường xung quanh. Viêm mũi dị ứng được chia làm 2 loại chính, gồm viêm mũi dị ứng từng đợt và viêm mũi dị ứng dai dẳng. Tùy theo mức độ bệnh mà cuộc sống của người bệnh sẽ có những ảnh hưởng khác nhau. Viêm mũi dị ứng ít khi gây biến chứng nguy hiểm nhưng ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống (ngứa mũi, nghẹt, sổ mũi và giảm/mất ngửi). Đặc biệt những bệnh nhân dị ứng dai dẳng và mức độ nặng ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt, công việc và giấc ngủ.
Viêm tai giữa cũng là một bệnh lý thường gặp, đặc biệt là ở trẻ dưới 15 tuổi. Nguyên nhân vì trẻ em ở độ tuổi này thường mắc các bệnh liên quan đến đường hô hấp trên nên dễ dẫn đến bệnh viêm tai giữa. Hơn nữa, trẻ vẫn đang phát triển về các chức năng vùng tai mũi họng, đặc biệt là vùng vòi nhĩ liên quan đến tai giữa và hoạt động của hầu họng. Ngoài ra cũng cần chú ý, trẻ nhỏ từ 2-6 tuổi cũng thường mắc một số bệnh lý khác là viêm VA (VA là tổ chức mô nằm sau mũi thuộc vùng mũi họng, tham gia tạo kháng thể cho cơ thể, hoạt động mạnh trước 6 tuổi). Khi VA hoạt động quá mức sẽ gây ra tình trạng viêm, tắc nghẽn ở mũi và tai giữa, khiến trẻ nghẹt mũi, khó thở và dẫn đến các bệnh lý khác như viêm mũi xoang, viêm tai giữa…
Phần lớn các bệnh lý tai mũi họng thường được chẩn đoán bằng việc thăm khám thông thường, khai thác bệnh sử hoặc nội soi mũi họng. Tuy nhiên, có một số trường hợp cần chẩn đoán chuyên sâu, sử dụng đến các phương tiện xét nghiệm máu, nước bọt; nội soi, siêu âm đầu cổ… để đánh giá mức độ bệnh và tìm ra phương pháp điều trị phù hợp.
Ngoài ra bác sĩ cũng có thể sử dụng nhiều phương tiện khác để đánh giá chức năng vùng tai mũi họng. Như chúng ta cũng biết tai mũi họng là vùng chức năng giúp con người thích ứng với môi trường bên ngoài nên khi suy yếu những chức năng này ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống. Các bác sĩ có thể thăm dò chức năng tai thần kinh: test thính lực, tiền đình, điện cơ đồ. Thăm dò chức năng mũi xoang bằng khí áp mũi, sóng âm mũi, test đánh giá ngửi mùi. Thăm dò chức năng họng, thanh quản: soi hoạt nghiệm thanh quản, soi họng - thực quản dưới màng huỳnh quang… Vì thế người bệnh nên dành thời gian đi thăm khám tránh việc tự ý điều trị gây ra những ảnh hưởng không đáng có cho sức khỏe về lâu dài.
Không tự ý dùng thuốc kháng viêm
Hiện nay, các nhóm thuốc kháng viêm thường được sử dụng trong điều trị các bệnh lý tai mũi họng gồm các loại như: nhóm thuốc Corticoid, nhóm NSAIDs, nhóm thuốc kháng viêm dạng men. Tác dụng chính của thuốc kháng viêm là làm giảm tính thấm thành của các mạch máu nơi viêm, hạn chế sự tập trung của các tế bào viêm và các chất gây viêm nơi tổn thương, và hạn chế sự hình thành các mô hạt viêm hay mô sẹo trong quá trình lành thương. Do đặc thù của tai mũi họng, ngoài sử dụng các loại thuốc uống hay tiêm, thì các loại thuốc tác dụng tại chỗ cũng được dùng phổ biến như thuốc xịt, xông, bôi… Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc trong điều trị nói chung đều phải tuân thủ theo nguyên tắc: đúng thuốc, đúng đường sử dụng, đúng liều lượng và đúng thời gian. Ngoài ra, vùng tai mũi họng là những vùng có niêm mạc rất nhạy cảm, vì vậy khi sử dụng các thuốc tại chỗ cần phải hết sức lưu ý.
Cụ thể, người bệnh cần lưu ý bên cạnh tác dụng chữa bệnh, thuốc có thể gây ra những tác dụng không mong muốn. Các bác sĩ đều phải cân nhắc lợi ích và nguy cơ của thuốc khi kê toa. Đối với người bệnh là trẻ em càng cần phải đặc biệt lưu ý về liều lượng sử dụng thuốc, phụ huynh không nên tự ý cho trẻ sử dụng thuốc khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ. Vì thế việc thăm khám bác sĩ chuyên khoa khi có dấu hiệu bệnh là hết sức cần thiết nhất là với trẻ em. Với trẻ nhỏ bệnh lý hô hấp dễ gặp nhất và để phòng tránh thì cần lưu ý: uống nhiều nước, tránh ô nhiễm, giữ ấm môi trường xung quanh, giữ thông thoáng nơi ở ánh sáng đầy đủ…
Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM đã tiếp nhận điều trị cho người bệnh Phạm Ngọc P. (45 tuổi, ngụ tại Cần Thơ) được chẩn đoán là viêm mũi do sử dụng thuốc không phù hợp. Trước đây, người bệnh thường xuyên bị nghẹt mũi và tự mua thuốc nhỏ mũi tại hiệu thuốc để về sử dụng. Nhưng do dùng lâu dài mà không chú ý đến liều lượng thuốc khiến các tổ chức niêm mạc bị phù nề và thoái hóa, làm bít tắc hốc mũi. Các bác sĩ đã thực hiện phẫu thuật để cắt đi khối niêm mạc thừa trong mũi, tái thông khí vùng hốc mũi. Quá trình điều trị và phục hồi mất nhiều thời gian, nhưng sức khỏe của người bệnh đã được cải thiện. Các bác sĩ cho biết, sử dụng thuốc kháng viêm trong thời gian dài mà không có hướng dẫn cụ thể của bác sĩ có thể để lại nhiều biến chứng về sau.
