Bí thư đề nghị: “Dân đề nghị sửa đường, chúng ta nói là còn thiếu vốn. Dân đề nghị giải quyết ngập nước, chúng ta cũng nói còn thiếu vốn. Điều đó đúng một phần, nhưng cũng một phần chưa đúng. Bởi nhiều sở, ngành, quận, huyện không sử dụng hết kinh phí đầu tư công được phân bổ năm nay”.
Không chỉ tại TPHCM, mà tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công đã thành một căn bệnh mãn tính, diễn ra năm này qua năm khác ở nhiều ngành, địa phương cả nước. Hiện khối lượng vốn đầu tư công chưa giải ngân còn rất lớn và vướng ở nhiều khâu. Do đó, một trong những nhiệm vụ trọng tâm đã được Chính phủ chỉ đạo là phải tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công theo đúng kế hoạch, để các công trình, dự án sớm đi vào hoạt động, phát huy tác dụng.
Nhìn chung, nguyên nhân chậm giải ngân vốn đầu tư công do cả chính sách và thực thi. Việc cho kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn kế hoạch đầu tư công hàng năm là một trong những lý do dẫn đến việc chậm giải ngân vốn đầu tư công hiện nay.
Thực sự các ngành, địa phương, đơn vị liên quan đã gặp rất nhiều khó khăn khách quan khiến chậm giải ngân vốn đầu tư công. Các dự án phải thông qua các khâu thẩm định thiết kế kỹ thuật, tổng dự toán… thời gian để hoàn thiện thủ tục đầu tư các dự án khởi công mới, tính từ khi được bố trí vốn đến khi ký hợp đồng thi công cần hơn 3 tháng chuẩn bị. Các dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật đô thị gặp rất nhiều vướng mắc ở khâu giải tỏa mặt bằng, và phải mất nhiều thời gian để tổ chức phối hợp với các ngành liên quan. Nhiều công trình đến quý 4 mới có giấy phép, hoặc mới được duyệt vốn để thực hiện.
Bên cạnh đó, nguyên nhân phổ biến của tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công ở nhiều ngành và địa phương còn xuất phát từ sự yếu kém về năng lực và ý thức trách nhiệm của lãnh đạo và chủ đầu tư trong việc quản lý điều hành dự án: không tận tâm, tận lực thực hiện chu đáo nhiệm vụ và tháo gỡ vướng mắc; chưa tích cực triển khai các thủ tục nghiệm thu khối lượng hoàn thành và thanh toán; không đôn đốc, kiểm tra, chấn chỉnh để đẩy nhanh tiến độ, đến những tháng cuối năm mới hối hả chạy theo chỉ tiêu, tranh thủ sử dụng cho hết vốn ngân sách được duyệt chi.
Chính sức ỳ quá lớn khiến căn bệnh chậm giải ngân vốn đầu tư công chưa được chữa trị có hiệu quả. Việc Thành ủy TPHCM nghiêm túc xem xét lại thực trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công trong lĩnh vực mình quản lý là rất cần thiết để TPHCM tăng tốc phát triển. Thành ủy TPHCM đã đề ra giải pháp: “Tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu trong việc giải ngân các công trình từ nguồn vốn ngân sách. Yêu cầu bí thư, chủ tịch UBND quận, huyện rà soát, báo cáo chuyên đề tại Hội nghị của Đảng bộ, HĐND quận, huyện; và giám đốc các sở, ngành báo cáo tại Hội nghị tổng kết năm 2018 của sở và Đảng bộ về tình hình thực hiện đầu tư công trong 3 năm qua, đề ra giải pháp thiết thực để giải ngân trong năm 2019 phải đạt từ 90% trở lên”. Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân chỉ đạo: “Phải sử dụng thật hiệu quả nguồn lực từ ngân sách. Năm 2019 dứt khoát không để tình trạng giải ngân chậm, nếu nơi nào nhắm làm không nổi thì xin giảm chỉ tiêu, để tiền đó ta làm việc khác”. Trong tình hình vốn ngân sách eo hẹp, không thể tiếp diễn tình trạng vốn đầu tư công bị tồn đọng, nơi cần không có vốn, nơi được cấp vốn lại không biết sử dụng có hiệu quả.
Cần có giải pháp mạnh nhất để tập trung giải ngân quyết liệt. Nếu năng lực nhà thầu thi công không đáp ứng được thì thay thế nhà thầu. Nếu năng lực cán bộ theo dõi không tốt hoặc có vướng mắc thì sắp xếp, thay thế cán bộ. Nếu do vướng trong việc giải tỏa mặt bằng thì phải rà soát quy trình, trách nhiệm cụ thể và tháo gỡ để đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Cần đi vào chiều sâu quản trị, không để tiếp diễn tình trạng chồng chéo, không rõ trách nhiệm và các khâu trung gian không cần thiết. Về quy trình, thủ tục đầu tư, cần xem xét đến tính chất đặc thù của các chương trình, dự án, các nguồn vốn đầu tư công; phân cấp thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn thành nhiều đợt trong năm để không ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân.
