Với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, sự đồng hành của doanh nghiệp và nỗ lực của người dân, sau hơn một năm triển khai với tinh thần “chỉ bàn làm, không bàn lùi” và cao điểm “450 ngày đêm”, chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước đã cơ bản hoàn thành mục tiêu đề ra, về đích sớm hơn 5 năm 4 tháng so với lộ trình tại Nghị quyết số 42-NQ/TW, hiện thực hóa mục tiêu bảo đảm “mái ấm cho đồng bào tôi”.
Đến nay, 334.234 căn nhà tạm, nhà dột nát đã được xóa bỏ, thay thế bằng những ngôi nhà kiên cố, an toàn cho hộ nghèo, hộ cận nghèo và gia đình chính sách, góp phần cải thiện điều kiện sống, giúp người dân ổn định cuộc sống, yên tâm lao động sản xuất.
Chính sách nhà ở nhân văn, tạo nền tảng bền vững chống tái nghèo
GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nhấn mạnh, chương trình xóa nhà dột, nhà tạm không chỉ là một giải pháp về nhà ở, mà còn là chính sách an sinh xã hội mang đậm giá trị nhân văn.
Theo ông, việc bảo đảm cho người dân có nơi ở tối thiểu nhưng bền vững đã giúp hàng triệu hộ gia đình thoát khỏi cảnh sống trong những căn nhà tranh tre, nứa lá tạm bợ, vốn dễ bị tàn phá mỗi khi bão lũ, thiên tai xảy ra. Đây là sự quan tâm thiết thực đến an toàn, sinh kế của người dân, nhất là tại các vùng nông thôn, miền núi, ven biển - những khu vực thường xuyên chịu tác động nặng nề của thiên tai.
Một điểm đặc biệt được GS. Đặng Hùng Võ nhấn mạnh là Việt Nam không hình thành các khu ổ chuột, điều hiếm thấy ở một quốc gia có mức thu nhập trung bình. Theo ông, nhiều chuyên gia quốc tế từng bày tỏ sự quan tâm và đặt câu hỏi về thực tế này.
Lý giải nguyên nhân, GS. Đặng Hùng Võ cho rằng, đó là kết quả của một chính sách an sinh xã hội về nhà ở được Nhà nước kiên trì theo đuổi, với mục tiêu không để người dân bị bỏ rơi trong những điều kiện sống bấp bênh. Trong chính sách ấy, chính quyền cơ sở - cấp gần dân nhất, giữ vai trò then chốt trong việc kịp thời chăm lo, hỗ trợ chỗ ở cho người dân, qua đó thể hiện rõ tính nhân văn, bao trùm và ưu việt của chính sách nhà ở ở Việt Nam.
Theo GS. Đặng Hùng Võ, dù mức thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam chưa cao, song việc bảo đảm an sinh xã hội về nhà ở được thực hiện tốt hơn nhiều quốc gia khác. Ở nhiều nước vẫn tồn tại các khu ổ chuột, trong khi tại Việt Nam, dù còn những xóm nghèo, nhà ở xuống cấp, dột nát, song Nhà nước đã và đang có các chương trình can thiệp mạnh mẽ để cải thiện điều kiện sống cho người dân. Đây chính là ưu thế nổi bật, thể hiện tính ưu việt của chính sách an sinh xã hội về nhà ở tại Việt Nam.
“Trong trường hợp nguồn lực địa phương không đáp ứng, chính quyền cấp xã cần chủ động báo cáo lên cấp tỉnh để có phương án hỗ trợ phù hợp. Những thành quả đạt được trong lĩnh vực an sinh xã hội về nhà ở, đặc biệt tại khu vực nông thôn, miền núi và ven biển, là kết quả của quá trình nỗ lực kéo dài nhiều năm. Vì vậy, việc duy trì và phát huy những kết quả này là yêu cầu cấp thiết, tránh để “ngọn đèn” an sinh xã hội về nhà ở bị lu mờ do sự thiếu quan tâm trong công tác quản lý”, GS. Đặng Hùng Võ nhấn mạnh.
Thái Nguyên hoàn thành vượt tiến độ xóa nhà tạm, nhà dột nát
An cư vững chắc để bứt phá xóa đói nghèo
TS. Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội đánh giá, việc Việt Nam cơ bản hoàn thành 100% mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát là một thành tựu đặc biệt quan trọng, mang giá trị nhân văn sâu sắc và tác động xã hội rất lớn.
Theo ông, đây là chương trình được triển khai với tinh thần khẩn trương, quyết liệt, thể hiện rõ quyết tâm chính trị cao của Đảng, Nhà nước và sự chỉ đạo xuyên suốt của Chính phủ. Việc hoàn thành mục tiêu này không chỉ cải thiện điều kiện sống cho người dân mà còn củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ, nhất là trong thời điểm người dân có thể an tâm đón Tết Nguyên đán trong những ngôi nhà kiên cố, ấm áp.
Theo TS. Bùi Sỹ Lợi, thành công của chương trình cho thấy, đây là chủ trương hợp lòng dân, đúng định hướng và thể hiện rõ bản chất nhân văn của chế độ xã hội chủ nghĩa. Kết quả đạt được là sự hội tụ của ý chí chính trị mạnh mẽ và sự đồng thuận rộng rãi trong xã hội, từ các tổ chức chính trị - xã hội đến từng người dân, từng gia đình. Không chỉ Nhà nước giữ vai trò định hướng, tạo cơ chế và nguồn lực, mà chính người dân, nhất là các hộ nghèo, hộ có nhà tạm, nhà dột nát, cũng chủ động chung tay đóng góp, huy động thêm sự hỗ trợ từ dòng họ, người thân để hoàn thiện mái ấm của mình. Chính sự chung sức ấy đã tạo nên tốc độ triển khai nhanh và hiệu quả của chương trình.
TS. Bùi Sỹ Lợi cho rằng, việc hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát cũng tạo tiền đề quan trọng cho việc triển khai các chính sách phúc lợi xã hội và giảm nghèo đa chiều trong thời gian tới. Thành công này cho thấy, khi một chủ trương có tính nhân văn cao, phù hợp với lợi ích của người dân, được tổ chức thực hiện bằng sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, thì có thể tạo ra những “chiến dịch thần tốc” mang lại hiệu quả thực chất. Đây cũng là bài học quý giá để tiếp tục triển khai các chương trình hỗ trợ đồng bào bị thiên tai, bão lũ ở miền Trung, miền Nam và các chính sách an sinh xã hội khác trong tương lai.
Từ thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế mà ông từng khảo sát, TS. Bùi Sỹ Lợi khẳng định, chăm lo nhà ở luôn là mục tiêu hàng đầu trong chính sách an sinh xã hội của nhiều quốc gia. Nhà ở là điều kiện tiên quyết để người dân ổn định cuộc sống, yên tâm lao động, tham gia sản xuất và đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều nước đã triển khai hiệu quả các mô hình nhà ở xã hội đa dạng như nhà để bán, nhà cho thuê, nhà thuê - mua trả góp, trong đó người lao động có thể từng bước sở hữu nhà ở phù hợp với khả năng tài chính. Đây là những kinh nghiệm mà Việt Nam đang đi theo và cần tiếp tục hoàn thiện.
