Định hướng không gian phát triển TPHCM chủ yếu tập trung khu Nam và khu Đông. Theo đó, thời gian qua hàng loạt dự án hạ tầng giao thông trọng điểm, khu dân cư, khu đô thị mới đã được tập trung đầu tư vào khu vực này. Tuy nhiên, việc tập trung phát triển 2 hướng nói trên, đặc biệt là khu Nam đã phát sinh những khó khăn. Vì thế, gần đây một loạt điều chỉnh đồ án quy hoạch 1/2.000 tại khu Tây Bắc cho thấy chính quyền TP đang hướng sự phát triển theo khu vực này.
Khu Nam nhiều khó khăn
 |
Theo Đồ án quy hoạch chung của TPHCM đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt lần lượt vào các năm 1993, 1998, 2010 và dự kiến điều chỉnh, phê duyệt vào năm 2016 để phù hợp với tình hình phát triển chung của TP. Đặc biệt, việc rà soát lại các đồ án quy hoạch sau 5 năm theo đúng tinh thần Luật Quy hoạch để phù hợp với thực tế.
Trước đây, TPHCM xác định một trong những hướng chính khác là phát triển về phía Nam, Đông Nam tiến ra biển gắn với khu Nhà Bè, Bình Chánh, Cần Giờ (TPHCM), Nhơn Trạch - Long Thành (Đồng Nai). Bởi đây là địa bàn có nhiều lợi thế đất đai rộng nhưng hạ tầng đô thị còn thiếu. Thực tế hướng phát triển này đã được TP tính từ rất sớm.
Riêng Cần Giờ đang có dự án khu đô thị du lịch sinh thái lấn biển với quy mô hơn 850ha. Còn ở Nhà Bè, dự án khu đô thị - công nghiệp cảng Hiệp Phước cũng đang trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư với 2.000ha, dự báo sẽ trở thành khu vực gắn giữa phát triển du lịch với phát triển đô thị của TPHCM.
Dù không được xác định là hướng chính để phát triển nhưng với ưu điểm là hạ tầng tốt, gần trung tâm, thuận lợi cho cảng biển… nên vùng đất này bật dậy khá nhanh nhờ được nhiều nhà đầu tư chú ý và thu hút khá đông dân cư đến sinh sống. Việc phát triển khu vực này cũng đang kéo các vùng đất khác của Long An phát triển theo, với những khu công nghiệp, dự án khu dân cư đang được hình thành. Đây là vùng đất nhiều tiềm năng trong tương lai.
Tuy nhiên vấn đề ngập nước của TP sau những cơn mưa lớn thời gian qua, cũng như tình trạng kẹt xe kéo dài trên những cửa ngõ từ phía Nam vào TP - dù các dự án khu đô thị mới tại các khu vực này cư dân về ở chưa nhiều - đã buộc các nhà quản lý, nhà làm chính sách, quy hoạch phải xem xét lại quy hoạch khu vực này.
TS. Nguyễn Minh Hòa, chuyên gia đô thị học, cho rằng khu Nam là vùng trũng, về nguyên lý đây là khu vực chứa, thoát nước. Khi phát triển đô thị tại khu vực này hiển nhiên một phần không gian thoát nước đã bị lấp. Do đó nếu không xử lý tốt vấn đề về hồ điều tiết, hệ thống thoát nước, sẽ khiến tình trạng ngập úng của TP thêm trầm trọng.
Điều chỉnh phát triển Tây Bắc
Thực ra đô thị vệ tinh Tây Bắc là một trong những định hướng phát triển của TPHCM trong tương lai. Tuy nhiên, suốt nhiều năm qua việc phát triển đô thị theo hướng Tây Bắc vẫn chưa được như mong đợi do kết nối hạ tầng bị hạn chế. Hướng phát triển Bắc, Tây Bắc gắn với Củ Chi, Hóc Môn, dọc Quốc lộ 22 - trục xuyên Á nối với tỉnh Tây Ninh và Campuchia.
Dù được xem là hướng phát triển phụ nhưng địa bàn này có vị trí rất thuận lợi và dễ dàng tiếp cận với Bình Dương, Tây Ninh, Long An cũng như các tỉnh khác của miền Đông và miền Tây. Trong tương lai, khu đô thị Tây Bắc Củ Chi với diện tích khoảng 6.000ha và một số khu đô thị tại quận 12, huyện Hóc Môn phát triển sẽ tạo động lực, kéo vùng này phát triển.
Nhiều ý kiến cho rằng lẽ ra phải đưa dân lên các vùng có địa hình cao để ở, TP lại tập trung phát triển công nghiệp trên vùng cao để rồi từ đó dồn chất thải xuống vùng trũng - khu Đông, khu Nam - cho dân hứng. Việc điều chỉnh hàng loạt đồ án phân khu tỷ lệ 1/2.000 vừa được Sở Quy hoạch - Kiến trúc (QH-KT) TP phê duyệt mới đây, cho thấy TP đã tập trung phát triển đô thị vùng cao thay cho vùng trũng. Cụ thể, tại các quyết định 3045/ QĐ-SQHKT, 288/QĐ-SQHKT, 287/QĐ-SQHKT, 289, 3046… đã tập trung phát triển, hình thành nơi đây các khu đô thị sinh thái, trung tâm tài chính, hệ thống giáo dục…
Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở QH-KT, cho biết trong năm 2016 TP sẽ tập trung phát triển hạ tầng khu vực này, những dự án chờ vốn sẽ được ghi vốn để triển khai. Mới đây CTCP Đầu tư IDICO quyết định đầu tư gần 1.900 tỷ đồng để mở rộng Quốc lộ 1A đoạn từ An Lạc (Bình Chánh) đến An Sương (quận 12), được coi là một động thái kết nối giao thông vào khu vực Tây Bắc.
Theo dự báo, đến năm 2025 TPHCM có 10 triệu dân và sẽ là một siêu đô thị năng động tầm cỡ thế giới. Phát triển không gian đô thị có tính đến việc kết nối với các đô thị lân cận, sự phát triển của vùng... đã làm diện mạo đô thị thay đổi nhiều theo hướng ngày càng hiện đại.
Quy hoạch mở rộng phát triển TP theo 4 hướng, xây dựng các khu đô thị vệ tinh như trên được xem là vừa hợp lý, vừa linh hoạt, chắc chắn sẽ giải quyết được tình trạng quá tải về dân số; đồng thời đáp ứng nhu cầu phát triển TPHCM thành một siêu đô thị hiện đại ngang tầm khu vực cũng như thế giới.
