Cổ phần hóa “đại gia”: Khởi động sớm

Ngay từ đầu năm 2013, nhiều thông điệp của cơ quan quản lý và doanh nghiệp đưa ra cho thấy, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước sẽ sôi động hơn.
 
Không có đường lùi

Tại cuộc gặp của Thủ tướng Chính phủ với các tập đoàn, tổng công ty nhà nước triển khai nhiệm vụ 2013, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng kết luận, năm 2013, khu vực doanh nghiệp này cần quyết liệt sắp xếp lại và cổ phần hóa.

“Thực tế, hoạt động của doanh nghiệp đã chứng minh cổ phần hóa là hiệu quả, tạo ra cơ chế quản trị năng động hơn, hiệu quả hơn cho doanh nghiệp. Các công ty con của tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp nào không hiệu quả thì phải giải quyết, bán, giải thể… còn lại đều phải cổ phần hóa, cả công ty mẹ”, Thủ tướng chỉ đạo.

Ngay tại Hội nghị, ông Phạm Viết Thanh, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Hàng không Việt Nam - Vietnam Airlines (VNA) cho biết, VNA đã chọn được nhà tư vấn quốc tế là liên danh nhà thầu Morgan Stanley và Citygroup.

Điểm thuận lợi là nhà thầu này không yêu cầu chi phí cao, thay vào đó họ sẽ hưởng phí nếu giao dịch tìm đối tác chiến lược nước ngoài của VNA thành công. Thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp của VNA muộn nhất là ngày 1-4-2013 để tiến hành IPO theo đúng kế hoạch.

Theo đề án tái cơ cấu vừa được Chính phủ phê duyệt, VNA sẽ IPO với tỷ lệ phần vốn Nhà nước nắm giữ là 65 - 75% vốn điều lệ (vốn điều lệ của VNA là 8.942 tỷ đồng). Sau cổ phần hóa, VNA có quy mô 1 công ty mẹ, 9 đơn vị phụ thuộc và 26 công ty con hạch toán độc lập.

Trong kế hoạch lớn của năm 2013, Tổng công ty Viglacera dự kiến sẽ hoàn thành việc xác định giá trị doanh nghiệp muộn nhất vào 30-6-2013, IPO muộn nhất vào tháng 9-2013.

Ông Luyện Công Minh, Chủ tịch Hội đồng thành viên Viglacera cho biết, phương án cổ phần hóa Công ty mẹ Viglacera đang chờ thẩm định của Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính. Dự kiến, Viglacera sẽ bán ra công chúng khoảng 20% vốn, nếu thị trường khó khăn, Tổng công ty chấp nhận bán được tỷ lệ thấp để doanh nghiệp chuyển đổi hoạt động sang mô hình cổ phần.

Tương tự, Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) sau khi lỗi hẹn IPO vào năm 2012, đã đưa ra thông điệp sẽ cổ phần hóa công ty mẹ ngay trong năm 2013. “Hiện nay, hầu hết các đơn vị thành viên của Vinatex đã cổ phần hóa xong, riêng công ty mẹ sẽ tiến hành vào tháng 6-2013”, lãnh đạo Vinatex cho biết.

Vấn đề mà doanh nghiệp này quan tâm là tỷ lệ cổ phần bán ra ngoài sẽ là bao nhiêu? Về mặt kỹ thuật, dệt may không phải lĩnh vực hàng hóa thiết yếu Nhà nước cần nắm giữ tỷ lệ lớn, song đây lại là ngành có nhiều lao động, trải rộng ở nhiều địa phương trên khắp cả nước.

Theo quan điểm của lãnh đạo doanh nghiệp, cổ tức của ngành dệt may từ 12 - 15%/năm, cao hơn so với nhiều lĩnh vực khác, bởi vậy Nhà nước có thể để vốn tỷ lệ lớn tại Tập đoàn.

Đến thời điểm này, ngoài 3 tên tuổi trên, một loạt doanh nghiệp nhà nước thuộc các Bộ như Giao thông Vận tải, Xây dựng, Công thương… cũng được yêu cầu cổ phần hóa trong năm 2013 với số lượng ít nhất 20 doanh nghiệp. Ngoài ra, các doanh nghiệp nhà nước thuộc quản lý của các địa phương cũng đang “tăng ga” cho cổ phần hóa.

Một lãnh đạo UBND TPHCM cho biết, hiện Thành phố quản lý 99 doanh nghiệp nhà nước. Theo kế hoạch, từ nay đến năm 2015, Thành phố phải cổ phần hóa được 29 doanh nghiệp, sau đó tiếp tục cổ phần hóa thêm 48 doanh nghiệp nữa.

Riêng năm 2013, TPHCM đặt mục tiêu cổ phần hóa được 9 doanh nghiệp; năm 2014 làm tiếp 9 doanh nghiệp và năm 2015 sẽ cổ phần hóa 14 doanh nghiệp. Với sự khẩn trương như trên, có thể thấy, năm 2013 sẽ là năm sôi động của cổ phần hóa doanh nghiệp niêm yết.
 
Cơ chế “thoáng”

Theo số liệu của Bộ Tài chính, năm 2012, cả nước chỉ cổ phần hóa được 12 doanh nghiệp nhà nước. Kết quả nghèo nàn này, theo ông Phạm Viết Muôn, Phó trưởng Ban đổi mới doanh nghiệp nhà nước, một phần do những tác động từ khó khăn trên thị trường vốn, một phần do chúng ta chủ trương làm chậm lại quá trình cổ phần hóa.

Tuy nhiên, năm 2013 sẽ khác. Định hướng đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa DNNN giúp cho hoạt động này được khởi động sớm ngay từ đầu năm 2013. Trong đó, đáng chú ý, sẽ có nhiều quy định mới liên quan đến hoạt động này được ban hành theo hướng gỡ các “nút thắt” bấy lâu nay.

Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh cho biết, dự kiến trong quý I-2013, Nghị định mới về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước sẽ được ban hành. Trong đó, có đưa ra một số quy định mới về việc xác định lợi thế vị trí đất trong giá trị doanh nghiệp và việc lựa chọn nhà đầu tư chiến lược.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đang vướng những quy định này nếu muốn đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa. Ông Phạm Viết Thanh cho biết, VNA có nhiều đất đai, đơn vị thành viên vì thế việc xác định giá trị doanh nghiệp liên quan đến lĩnh vực này rất phức tạp. Nếu được Chính phủ gỡ vướng nội dung này, tiến độ cổ phần hóa sẽ được đẩy nhanh.
Dù cổ phần hóa theo hình thức nào chăng nữa, việc chuyển đổi mô hình hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước được nhìn nhận sẽ hiệu quả hơn và gia tăng vai trò giám sát của xã hội với đồng vốn nhà nước.