Tuy nhiên không có con đường tắt dẫn đến thành công. Đó là kết luận của nhà báo, diễn giả nổi tiếng người Canada gốc Anh Malcolm Gladwell, trong một tác phẩm kinh điển của ông có tựa đề “Outliers: The Story of Success” xuất bản năm 2008.
Theo tác giả, để trở thành chuyên gia giỏi trong ngành nghề của mình, bạn cần phải rèn luyện ít nhất 10.000 giờ. Nói chi tiết hơn, bạn làm việc mỗi ngày 8 tiếng, một tuần 5 ngày, mỗi năm mất 2.080 tiếng, như vậy bạn cần ít nhất 5 năm mới có đủ lượng thời gian tinh thông thành thạo tay nghề và khẳng định vị trí của mình.
Để chứng minh cho luận điểm đó, tác giả Gladwell đã đưa ra một số điển hình thành công, trong đó có nhóm nhạc pop người Anh The Beatles thành lập năm 1957. Năm 1960, khi còn đang vật lộn để tồn tại, The Beatles được mời đến thành phố Đức Hamburg và đã biểu diễn liên tiếp 7 ngày đến tận 2 giờ sáng.
Ở quê nhà Liverpool, The Beatles chỉ có thể chơi 1 buổi diễn trong 1 tiếng, tại Hamburg họ đã có cơ hội thể hiện tài năng trong suốt 8 tiếng và tìm ra những phương cách thể hiện nghệ thuật mới. Ca sĩ John Lennon kể lại: “Chúng tôi đã biểu diễn tốt hơn và tự tin hơn. Chúng tôi không thể bỏ qua cơ hội chơi nhạc suốt cả đêm. Vì là nhóm nhạc nước ngoài tại Đức, chúng tôi phải nỗ lực hơn nữa, biểu diễn với cả trái tim và tâm hồn và vượt qua chính mình”.
Trong 5 chuyến lưu diễn ở Hamburg, tổng cộng nhóm nhạc The Beatles đã biểu diễn 270 đêm và mỗi đêm ít nhất 5 tiếng. Trước khi trở thành một hiện tượng âm nhạc khi sang Mỹ và được giới âm nhạc và công chúng hoan nghênh nhiệt liệt vào năm 1964, tính ra The Beatles đã biểu diễn không dưới 1.200 buổi trong suốt 7 năm.
Thời gian giữa album đầu tiên “Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club” chẳng được nhiều người biết đến, và album “The Beatles (White Album)” đưa nhóm nhạc này lên đỉnh cao là 10 năm. Tác giả Gladwell cho rằng cho đến nay vẫn chưa có nhóm nhạc nào có cơ hội chơi được 1.000 buổi trong quá trình hoạt động của mình và nếu không có những trải nghiệm tại Hamburg có lẽ The Beatles đã rẽ sang hướng đi khác.
Một công trình nghiên cứu khác của nhà thần kinh học Daniel Levitin đối với các nghệ sĩ dương cầm, đấu thủ cờ vua, diễn viên trượt băng nghệ thuật, nhạc sĩ và nhà văn cũng đưa ra phát hiện tương tự: để đạt được đẳng cấp thế giới, những người này cũng phải trải qua không dưới 10.000 giờ dày công khổ luyện.
Đơn cử như nhà soạn nhạc người Áo Wolfgang Amadeus Mozart, mặc dù bẩm sinh là thiên tài nhưng cũng không phải là trường hợp ngoại lệ. Bắt đầu viết nhạc từ lúc 6 tuổi, những tác phẩm đầu tiên của cậu bé Mozart cũng chẳng có gì đặc biệt, thậm chí có lúc do cha của mình viết giúp. Theo quan sát của nhà tâm lý học Michael Howe nêu trong quyển sách “Genius Explained”, rất nhiều sáng tác của Mozart trong thời niên thiếu chỉ là sắp xếp tác phẩm của các nhà soạn nhạc khác. Những tuyệt tác của Mozart chỉ xuất hiện khi ông trưởng thành lúc 21 tuổi, và tính ra thiên tài âm nhạc này cũng phải mất 10 năm trui rèn trước khi được mọi người biết đến.
Sức khỏe là một trong những nhân tố quan trọng cho thành đạt. Đại kiện tướng cờ vua người Mỹ Bobby Fischer được đánh giá là kỳ thủ cờ vua vĩ đại nhất mọi thời đại, nhưng ông cũng phải mất 9 năm để trở thành vô địch thế giới lần đầu tiên lúc 20 tuổi. Lúc lên 6 tuổi, cậu bé Bobby học chơi cờ vua bằng bộ quân cờ mua ở cửa hàng dưới căn hộ nhà mình ở Brooklyn, New York, say mê tìm tòi và học hỏi kiến thức về cờ vua và chơi hàng ngàn ván cờ trong các câu lạc bộ mình tham gia. Nhiều nhà vô địch thế giới khác bắt đầu sự nghiệp từ nhỏ như Tiger Woods tập đánh golf từ lúc 2 tuổi. Thiên tài bẩm sinh là quan trọng nhưng nhìn chung tất cả đều phải dành thời gian khổ luyện.
Một trường hợp thành công khác ai cũng biết là Bill Gates, nhà sáng lập Tập đoàn Microsoft. Năm 1968, khi được cha mẹ gửi vào học tại trường tư ở vùng Lakeside, Bill cảm thấy bị gò bó và dành thời gian “chơi” với máy tính khi nhiều trường học ở Mỹ chưa có câu lạc bộ về máy tính.
Bill Gates kể lại: “Máy tính là ám ảnh của tôi. Tôi bỏ học môn điền kinh và dành thời gian cho lập trình máy tính cả đêm và những ngày cuối tuần. Trung bình hàng tuần tôi dành khoảng 20-30 tiếng cho máy tính”. Khi quyết định bỏ học giữa chừng ở Đại học Havard để tự thân lập nghiệp với công ty phần mềm máy tính của riêng mình, Bill Gates đã tích lũy kinh nghiệm lập trình với thời lượng thực hành không dưới 10.000 giờ.
Nếu dựa vào công thức thành công nói trên, huấn luyện viên người Hàn Quốc của đội tuyển bóng đá Việt Nam, ông Park Hang Seo có thể là ngoại lệ, vì chỉ trong vòng 365 ngày ông đã mang lại nhiều kỳ tích cho bóng đá nước ta. Nào là Á Quân giải U23 châu Á, giành thứ 4 chung cuộc Á vận hội 2018 và mới đây nhất là Vô địch Đông Nam Á 2018.
Nhiều người đã ví ông Park là nhà phù thủy với nhiều phép thuật và nhờ ông người hâm mộ Việt Nam đã được hưởng những giây phút thăng hoa với trái bóng tròn, được thể hiện lòng yêu nước, tự hào dân tộc và tinh thần cống hiến vì màu cờ sắc áo, cho lá cờ đỏ sao vàng được kiêu hãnh tung bay trên đấu trường quốc tế.
Nhưng sẽ không công bằng nếu quên đi những nỗ lực của nhiều người có trách nhiệm và tâm huyết với nền bóng đá nước nhà khi cách đây 6 năm, các số liệu thống kê đã cho thấy nền bóng đá Việt Nam dường như đã chạm đáy khi thất bại toàn diện ở cả cấp độ đội tuyển lẫn các câu lạc bộ. Một trong những lý do được nêu ra do khủng hoảng kinh tế trong bối cảnh bóng đá phụ thuộc quá nhiều vào các doanh nghiệp tài trợ.
Năm 2013, nhờ kinh tế phục hồi, rất nhiều doanh nghiệp lớn bỏ ra hàng tỷ đồng để tổ chức các giải phong trào thay vì tài trợ cho bóng đá đỉnh cao. Đã xuất hiện nhiều mạnh thường quân, ông bầu lo cho bóng đá, tăng cường huấn luyện đào tạo, chăm lo cho phúc lợi cầu thủ và trên hơn hết vẫn là sự quan tâm của toàn xã hội. Vì thế, nếu không có quãng thời gian trầm lắng cùng những nỗ lực và khát vọng vươn lên cùng với nguồn cầu thủ tài năng sẵn có từ các câu lạc bộ, liệu ông Park Hang Seo có thể tạo nên kỳ tích và nâng tầm vóc nền bóng đá Việt Nam hay không?
Nếu tin vào công thức thành công tác giả đã chia sẻ, kể từ năm mới 2019, bạn có thể dành mỗi ngày 4 tiếng để luyện tập kỹ năng nghề nghiệp mà bạn muốn thành thạo. Như vậy trong năm 2019 bạn sẽ có được 1.000 giờ thực hành và 10 năm nữa bạn sẽ thành công. Khi hiểu và biết cách vận dụng công thức 10.000 giờ, bạn sẽ tự tin hơn trên con đường phía trước và sẽ không nhụt chí khi chẳng may vấp phải thất bại.
(*) Giám đốc Công ty Tư vấn Vietnam Global Network, Singapore
