Kiên trì đề xuất tổng công kích và bắt sống tướng De Castries
Chiến dịch Điện Biên Phủ mở màn đợt 1. Trung đoàn 209 - Sông Lô do Hoàng Cầm làm Trung đoàn trưởng, phối hợp với Trung đoàn 142 san bằng trung tâm phòng ngự kiên cố bậc nhất của quân Pháp ở cụm 3 cứ điểm Him Lam vào đêm 13-3-1954. Chiến công này góp phần mở thông cánh cửa vào trung tâm tập đoàn cứ điểm từ phía Bắc và Đông Bắc, uy hiếp sân bay Mường Thanh. Thất thủ, Đại tá Pirot chỉ huy pháo binh Pháp đã dùng lựu đạn tự sát.
Bước vào đợt 2 chiến dịch, Trung đoàn 209 của Hoàng Cầm đánh chiếm cụm đồi D1, D2, D3, đến ngày 1-5 tiếp tục đánh chiếm khu vực bàn đạp mở đầu cho đợt tiến công thứ 3 chiến dịch. Trên đường tiến quân, Trung đoàn 209 bẻ gãy nhiều cuộc phản kích của địch tái chiếm các cứ điểm, nhưng nhiều chiến sĩ hy sinh.
Khó khăn nhất là đêm 6-5, Tiểu đoàn 130 đã không hoàn thành nhiệm vụ đánh chiếm điểm cao 507 để phối hợp cùng đơn vị bạn đánh đồi A1, C2 vì không kiềm chế nổi hỏa lực quá mạnh của địch. Việc tổ chức theo dõi địch của Ban Chỉ huy trung đoàn chưa sâu sát, làm nảy sinh một số trở ngại. Nhưng Trung đoàn trưởng Hoàng Cầm cùng Ban Chỉ huy sớm khắc phục, chấn chỉnh bộ đội và thuyết phục cấp trên cho tấn công tiếp.
Vào sáng 7-5, Trung đoàn trưởng Hoàng Cầm gọi điện cho Đại đoàn trưởng 312 Lê Trọng Tấn, sau đó gọi tiếp lên Chỉ huy trưởng mặt trận Võ Nguyên Giáp xin cho đánh tiếp, nhưng không được đồng ý, vì phải chờ lệnh tổng công kích. Tuy nhiên, biết bao giờ mới có lệnh tổng công kích, trong khi hướng của Trung đoàn 209 đang có thời cơ tốt?
Được sự nhất trí của cả Ban Chỉ huy trung đoàn, Hoàng Cầm điện lên Sở Chỉ huy đại đoàn gặp Đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn để thuyết phục. Ông Tấn đồng ý nhưng còn phải xin ý kiến tướng Giáp. Sau những giây phút chờ đợi căng thẳng, Hoàng Cầm nghe tiếng ông Tấn qua điện thoại: “Bộ Chỉ huy mặt trận chuẩn y giờ nổ súng của trung đoàn, nhưng nhấn mạnh cần phải chuẩn bị cho tốt, không được bỏ qua công việc nhỏ nào có liên quan đến đảm bảo chắc thắng”. Ông Lê Trọng Tấn còn cho biết sẽ chi viện thêm 5 khẩu pháo cho trung đoàn. Hoàng Cầm phấn khởi hứa với Đại đoàn trưởng: “Báo cáo anh có điều kiện chúng tôi phát triển qua sông Nậm Rốm, áp sát sở chỉ huy của địch ở trung tâm Mường Thanh”.
 |
Thượng tướng Hoàng Cầm (1920-2013). |
Giữ đúng lời hứa với cấp trên, Hoàng Cầm đã chỉ huy trung đoàn đánh chiếm điểm cao 507, tiếp đến tiêu diệt 508, 509 và đồng thời lệnh cho Đại đội trưởng Tạ Quốc Luật chỉ huy Đại đội 360 vượt cầu phao chặn đường rút quân của địch, cũng như chặn viện từ trung tâm Mường Thanh ra. Lúc này đã về chiều, nhưng trời nắng nóng, Hoàng Cầm chỉ mặc độc chiếc áo lót chỉ huy tấn công vào “đầu não” của địch ở Mường Thanh.
Nghe tin bắt được một tên địch điều khiển khẩu đại liên 4 nòng và hắn khai báo hầm De Castries cách đó khoảng trên 200 mét, Hoàng Cầm ra lệnh cho Tạ Quốc Luật dẫn một tiểu đội vượt lên để bắt sống bằng được viên tướng chỉ huy Điện Biên Phủ. Chỉ vài phút sau Tướng De Castries phất cờ trắng đầu hàng, toàn bộ ban tham mưu địch hai tay giơ khỏi đầu theo hai hàng dọc thất thần bước ra khỏi hầm.
Vui mừng trước tin Tạ Quốc Luật báo về, Hoàng Cầm ra lệnh giải ngay De Castries về Ban Chỉ huy trung đoàn để ông trực tiếp hỏi cung. Chiến sĩ Nguyễn Văn Minh dưới sự chỉ huy của Đại đội trưởng Tạ Quốc Luật đã cắm lá cờ “Quyết chiến quyết thắng” lên nóc hầm chỉ huy tướng De Castries. Thời khắc lịch sử đáng nhớ ấy là 17 giờ ngày 7-5-1954.
Mang tin chiến thắng về báo cáo với Trung ương và Hồ Chủ tịch
Sau 55 ngày đêm anh dũng chiến đấu, dưới sự chỉ huy tài tình của Bộ Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ, đứng đầu là Đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp, quân dân ta đã làm nên chiến thắng vĩ đại, gây chấn động thế giới. Hơn mười sáu ngàn quân viễn chinh Pháp bị tiêu diệt và bắt sống. Vị chỉ huy trẻ Hoàng Cầm vinh dự được Đại tướng Võ Nguyên Giáp cử làm Trưởng đoàn Chiến sĩ thi đua Mặt trận Điện Biên Phủ về báo tin thắng lợi với Trung ương và Hồ Chủ tịch.
Hoàng Cầm lên ngựa cùng chiến lợi phẩm mang theo gồm một lá cờ Pháp đã rách, các thứ huân chương, lon thiếu tướng và máy thu thanh nhỏ của viên bại tướng De Castries. Tiếng vó ngựa chiến thắng phi nước kiệu hùng dũng vang ngân núi rừng Việt Bắc.
Sau khi lập công trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, Hoàng Cầm nhanh chóng được đề bạt làm Đại đoàn phó kiêm Tham mưu trưởng Đại đoàn 312. Đến cuối năm 1954, ông lại được cử thay ông Lê Trọng Tấn làm Đại đoàn trưởng kiêm Bí thư Đảng ủy Đại đoàn 312. Miền Bắc được giải phóng.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ ở miền Nam bắt đầu. Theo điện yêu cầu của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Bí thư Trung ương Cục kiêm Chính ủy Quân giải phóng miền Nam, đầu năm 1965 Đại tá Hoàng Cầm cùng Thiếu tướng Trần Độ từ Hà Nội bay sang Quảng Châu, Trung Quốc, cải trang thành công nhân máy tàu trên chuyến tàu biển chở sắt đường ray rời Trung Quốc sang Campuchia.
Con tàu bắt đầu nhổ neo vào một buổi sáng dày đặc sương mù. Nhằm đánh lạc hướng tình báo địch, con tàu chạy xuống gần đảo quốc Singapore rồi bẻ lái đột ngột hướng về cảng Sihanoukville, lên bờ vượt biên giới sang chiến khu Lộc Ninh ở Đông Nam bộ.
Từ đây, cuộc đời Tướng Hoàng Cầm bước sang trang mới, lần lượt nhận lãnh nhiều trọng trách: Sư đoàn trưởng Sư đoàn 9, Phó Tư lệnh kiêm Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh Quân giải phóng miền Nam, Tư lệnh Quân đoàn 4, góp phần quan trọng vào sự nghiệp thống nhất đất nước, giải phóng nước bạn Campuchia thoát khỏi nạn diệt chủng và giữ yên bờ cõi cho nước bạn Lào.
Cuộc đời chiến tướng Hoàng Cầm là hình ảnh tiêu biểu của người lính Việt Nam thế kỷ 20: xuất thân từ nông dân không đất cắm dùi, không biết chữ, được giác ngộ cách mạng, học hành và cầm súng chiến đấu giải phóng dân tộc, vào sinh ra tử, trở thành danh tướng lưu danh sử sách.
