Nhận biết nguyên nhân
Hiện nay, tần suất mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản đang có xu hướng gia tăng. Tại Việt Nam, ước tính có tới hơn 7 triệu người bị mắc bệnh trào ngược dạ dày. Các cơn trào ngược axit do bệnh gây ra khiến cuộc sống sinh hoạt và công việc của người mắc bệnh bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vậy đâu là nguyên nhân khiến bệnh ngày càng phổ biến hơn như vậy.
Trào ngược dạ dày thực quản xuất phát từ hai nhóm nguyên nhân. Thứ nhất do cơ thắt thực quản suy yếu, thoát vị hoành hoặc hoạt động tiết dịch của thực quản không còn hiệu quả. Thứ hai, trào ngược dạ dày thực quản do dạ dày quá căng, chậm rỗng dạ dày hay rối loạn chức năng môn vị, tăng tiết axit…
Dựa vào các nhóm nguyên nhân mà bệnh lý cũng xuất hiện những triệu chứng khác nhau mà người bệnh cần lưu ý không nên bỏ qua hoặc hiểu lầm sang những bệnh khác. Điển hình như nóng rát vùng sau xương ức; ợ nóng, ợ chua; đắng miệng, chua miệng; nuốt khó hoặc đau; cảm giác đau ngực (không do tim); buồn nôn và nôn sau khi ăn… Các triệu chứng tuy có rất nhiều, nhưng thường bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác về tiêu hóa hoặc tim mạch.
Chẩn đoán, điều trị
Trào ngược dạ dày thực quản là bệnh lý chẩn đoán được và có thể điều trị ổn định. Về chẩn đoán, người bệnh có thể được thực hiện test điều trị với thuốc ức chế tiết bơm Proton (PPI), đo pH thực quản 24 giờ, nội soi dạ dày thực quản. Việc người bệnh tự nhận biết các triệu chứng và chủ động mua thuốc uống tại nhà có thể khiến bệnh diễn biến nặng hơn. Vì vậy, người bệnh nên nhanh chóng đến cơ sở y tế để được kiểm tra chính xác khi thấy xuất hiệu những triệu chứng kể trên, tránh trường hợp bỏ lỡ thời gian điều trị hiệu quả.
Quá trình điều trị sẽ tùy thuộc vào tình trạng và mức độ của bệnh lý, chủ yếu thông qua điều chỉnh chế độ sinh hoạt, thói quen hàng ngày và sử dụng thuốc cần thiết. Người mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản nhẹ được khuyến khích điều chỉnh và áp dụng lối sống lành mạnh như: bỏ thói quen hút thuốc lá (nếu có), hạn chế đồ ăn dầu mỡ và có tính axit, hạn chế đồ uống có cồn hoặc có gas… Người bệnh nên áp dụng phương pháp chia nhỏ các bữa ăn trong ngày, không ăn quá no và vận động ngay sau ăn. Đặc biệt, đối với trường hợp người bệnh thuộc nhóm thừa cân, béo phì sẽ cần phải giảm cân một cách khoa học.
Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM hiện đang phối hợp các phương pháp khác nhau để điều trị bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản như: hướng dẫn điều chỉnh lối sống lối sống kết hợp các loại thuốc ức chế bơm proton, trợ vận động tiêu hóa, thuốc ngăn ngừa và bảo vệ tổn thương thực quản…
Ngoài ra, sự phối hợp với các chuyên khoa liên quan (Dinh dưỡng - Tiết chế, Ngoại Tiêu hóa, Tai mũi họng) giúp đưa ra phương án điều trị tối ưu nhất cho người bệnh. Phương pháp phẫu thuật không được các chuyên gia khuyến khích bởi vì bệnh trào ngược dạ dày thực quản liên quan đến nhiều cơ chế khác nhau gây nên. Người bệnh chỉ được chỉ định phẫu thuật khi đã điều trị nội khoa không thành công hoặc xuất hiện các biến chứng nặng hoặc cơ vòng thực quản dưới bị tổn thương.
Mọi người cần lưu ý, bệnh trào ngược dạ dày thực quản có thể xảy ra với bất kỳ ai. Tuy nhiên, có một số đối tượng thuộc nhóm yếu tố nguy cơ là người thừa cân hoặc béo phì; uống nhiều rượu bia, ăn nhiều đồ chua, dầu mỡ, ít vận động, nằm liền sau ăn; người hút thuốc lá; người phải sử dụng thuốc trị hen suyễn, thuốc chẹn kênh canxi, kháng histamine, thuốc an thần, chống trầm cảm, hoặc thuốc giảm đau xương khớp nhóm NSAIDs; và cuối cùng là phụ nữ mang thai đặc biệt trong những 3 tháng cuối thai kỳ. Những đối tượng có nguy cơ này nên được tầm soát sớm khi có triệu chứng để chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời.
Gần đây, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM tiếp nhận điều trị cho trường hợp người bệnh Nguyễn Gia L. (45 tuổi, ngụ tại Tiền Giang), đến khám với các triệu chứng như ợ nóng, buồn nôn sau ăn và khó tiêu. Việc ợ nóng, buồn nôn sau ăn khiến chị L. cảm thấy không thoải mái, ăn không đủ bữa, thường xuyên thấy mệt mỏi. Các triệu chứng đã xuất hiện trong một thời gian khá dài nhưng người bệnh chỉ tự mua thuốc uống, đến khi thấy bệnh không thuyên giảm mới đến bệnh viện để khám và điều trị.
Sau khi khám lâm sàng và thực hiện các kiểm tra cần thiết, bác sĩ chẩn đoán chị L. bị trào ngược dạ dày thực quản. Chị L. được các bác sĩ kê toa thuốc đồng thời hướng dẫn điều chỉnh sinh hoạt cho thích hợp. Sau 1 tháng điều trị, tinh thần chị L. trở nên thoải mái hơn, các triệu chứng đã hoàn toàn biến mất và việc ăn uống cũng ổn định trở lại. Trường hợp bệnh nhân này cho thấy bệnh trào ngược dạ dày thực quản hoàn toàn có thể được điều trị ổn định nếu được thăm khám và hướng dẫn của các bác sĩ chuyên khoa.
