Chính phủ của một số quốc gia nhỏ ở châu Âu đang bắt đầu đặt mua loại vaccine do Trung Quốc sản xuất sau khi hoạt động sản xuất vaccine của các nhà sản xuất tại châu Âu gặp trục trặc. Cùng với đó, các hoạt động mua bán các loại vaccine do Liên minh châu Âu quản lý bị gián đoạn khiến các chính phủ này chậm trễ trong “cuộc chiến” chống Covid-19.
Xu hướng này có thể sẽ gián tiếp làm tăng ảnh hưởng của Trung Quốc tại châu Âu khi “ông lớn” này luôn thể hiện mình là một đồng minh đáng tin cậy trong cuộc chiến chống lại loại virus được phát hiện ngay tại quốc gia của họ.
Liên minh châu Âu đã thay mặt 27 quốc gia đặt hàng 3 nhà sản xuất tại 3 quốc gia Mỹ, Đức, Anh phát triển các loại vaccine. Tuy nhiên, EU đã chậm ký kết hợp đồng và cho phép tiêm vaccine, trong khi các nhà sản xuất phải nhanh chóng sản xuất hàng loạt các lô vaccine như đã hứa. Từ đó dẫn đến tình trạng vaccine dư thừa nhưng không thể tiếp cận được các quốc gia đã đặt hàng.
Trước bối cảnh đó, Bộ trưởng Y tế Đức Jens Spahn vào cuối tháng 1 đã đề nghị Liên minh châu Âu nhanh chóng cấp phép cho Tập đoàn Sinopharm của Trung Quốc được sử dụng rộng rãi nếu loại vaccine này được cho là an toàn và hiệu quả. Thậm chí, thủ tướng trẻ tuổi của Áo, Sebastian Kurz phát biểu rằng tập đoàn nay nên đặt nhà máy sản xuất tại quốc gia của ông.
Trung Quốc đang phát triển các loại vaccine ngừa Covid-19 do 2 tập đoàn lớn đảm nhận đó là Sinopharm và Sinovac Biotech Ltd. Cả 2 tập đoàn đều cho thấy các sản phẩm vaccine của họ đều có kết quả tốt nhưng cả 2 vẫn chưa được EU chấp thuận.
Không thể chờ đợi những quyết định từ liên minh châu ÂU, chính phủ Hungary, quốc gia thành viên của EU vào tháng trước đã đặt 5 triệu liều vaccine từ Sinopharm và dự kiến đơn hàng này sẽ được chuyển giao cho chính phủ nước này từ tháng 2 cho đến tháng 4. Cộng hòa Czech, một quốc gia thành viên khác của EU cũng đang xem xét các khả năng để ký hợp đồng cùng một trong 2 tập đoàn của Trung Quốc. Serbia, một quốc gia châu Âu bên ngoài liên minh là quốc gia đầu tiên tại châu Âu sử dụng vaccine do Trung Quốc sản xuất, trong khi đó Bắc Macedonia và Montenegro cũng sẽ triển khai sử dụng vaccine do Trung Quốc cung cấp trong tháng này.
Các chính trị gia hàng đầu của một số quốc gia châu Âu cho biết Trung Quốc đang dần lấn át các nhà cung cấp từ phương Tây. Họ thường cung cấp các đơn hàng lớn với số lượng lên đến hàng triệu liều nhưng thời gian giao hàng chỉ trong vòng vài ngày. Ngược lại, thời gian các liều vaccine của các công ty phương Tây đến được tay khách hàng của họ phải kéo dài trong vài tháng, thậm chí bị trì hoãn.
Từ đó, các nhà phân tích nhận định rằng Trung Quốc hiện nay muốn thông qua vaccine do chính họ sản xuất để tạo ra “quyền lực mềm”, trở thành chủ thể ảnh hưởng mới tại châu Âu và cạnh tranh với Mỹ. Bên cạnh đó, các nhà phân tích chính trị còn cho biết thêm các quốc gia châu Âu hiện nay không phải đàm phán thương mại với các doanh nghiệp mà là đang đàm phán cùng với các quan chức chính phủ.
Một lý lẽ khác để củng cố cho nhận định này đó là các khách hàng khác của Trung Quốc ở ngoài châu Âu là Ai Cập, Morroco và UAE gặp phải tình trạng chậm trễ trong việc nhận các lô vaccine từ Trung Quốc. Tuy nhiên, đơn hàng của 3 quốc gia châu Âu Serbia, Montenegro và Bắc Macedonia có tổng cộng 7 triệu liều đều được Trung Quốc cung cấp chỉ trong vòng chưa đến 1 tháng.
Khác với Hoa Kỳ và EU, những chủ thể chủ trương tạo ra vaccine để đảm bảo hoạt động tiêm chủng cho công dân của họ. Trung Quốc đã sớm thể hiện rằng họ sẽ chia sẻ rộng rãi vaccine của mình trên toàn cầu, thậm chí chủ tịch Tập Cận Bình vào tháng 5 năm ngoái đã tuyên bố vaccine Trung Quốc sẽ là “hàng hóa công cộng trên toàn cầu”.
Phát ngôn viên của chính phủ Trung Quốc sau đó cho biết chính phủ Trung Quốc sẽ cung cấp cho thế giới loại vaccine có mức giá công bằng và hợp lý. Bên cạnh đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết họ sẽ cung cấp vaccine cho 53 quốc gia trên toàn thế giới.
Trung Quốc đã giảm bớt những thủ tục pháp lý trong việc mua bán vaccine của họ càng giúp cho các quốc gia dễ dàng tiếp cận với vaccine ngừa covid-19 của họ so với các nhà sản xuất khác. Sau khi ký đơn đặt hàng, thủ tướng Hungary Viktor Orban đã có lời phát biểu cảm ơn sự giúp đỡ của chính phủ Trung Quốc trong tình thế đầy khó khăn này. Một quan chức thân cận với ông Orban cho biết Trung Quốc trở thành sự lựa chọn của các quốc gia châu Âu ngoài liên minh châu Âu vì họ không còn sự lựa chọn nào khác. Họ không còn đủ kiên nhẫn để chờ đợi sự chậm trễ của liên minh châu Âu và lệnh cấm xuất khẩu vaccine của Mỹ càng khiến cho tình hình trở nên tồi tệ.
