Giá cà phê đang giảm mạnh, khiến nông dân trồng cà phê đang ở trong tâm trạng rối bời, ăn không ngon, ngủ không yên. Vì sao lại có hiện tượng này?
Nhiều nhận định
Ngày 18-12, giá cà phê tại Đắk Lắk xuống mức thấp, chỉ còn 37.300 đồng/kg, tại Đắk Nông và Gia Lai là 37.200 đồng/kg, tại Lâm Đồng 31.100 đồng/kg. So với ngày 30-9, mỗi kg cà phê nhân rớt giá 4.800 đồng. Còn nếu so với thời gian giữa tháng 7-2011, mỗi kg cà phê giảm 15.600 đồng.
Nhiều người trồng cà phê ở Đắk Lắk và Đắk Nông cho biết với mức giá hiện nay họ sẽ không có được một mùa vàng bội thu như vụ mùa năm ngoái. “Điều người trồng cà phê quan tâm là sản lượng cao, nhưng quan trọng hơn là có giá tốt. Chúng tôi hy vọng giá sẽ tốt trở lại như cách đây vài tháng.
Còn nếu giá không tốt, người làm cà phê buộc phải bán tháo để trả nợ ngân hàng và trang trải nhiều khoản chi phí khác” - ông Nguyễn Đức Trọng, một nông dân cà phê ở huyện Bảo Lâm, Lâm Đồng, nói. Nhiều nông dân khác cũng than thở nếu giá cà phê xuống thấp nữa sẽ không còn vốn để đầu tư cho vụ tới.
 |
Thu hoạch cà phê. |
Vào thời điểm hiện tại, các chuyên gia vẫn chưa đưa ra bất cứ một bình luận, nhận định và dự báo chính thức nào về thị trường cà phê. Tuy nhiên, nhiều người sành sỏi, có thâm niên lăn lộn trong thị trường cà phê cho rằng hơn 2 tháng qua, đồng USD luôn mạnh so với EUR và các đồng tiền mạnh khác, đã khiến giá cả nhiều mặt hàng, trong đó có cà phê quay đầu giảm mạnh.
“Chỉ khi kinh tế khu vực đồng EUR ổn định và mạnh lên, kéo theo sự tăng giá của EUR, thúc đẩy nhu cầu tăng tiêu thụ cà phê, giá cà phê Việt Nam sẽ tăng lên. Nhưng không thể đoán biết vào thời điểm nào kinh tế khu vực đồng EUR sẽ ổn định và tăng trưởng trở lại. 6 tháng hay 1 năm. Mong là sớm hơn” - một chuyên gia về giá cà phê của Inexim Đắk Lắk nói.
Ông Trần Quang Bình, một chuyên gia độc lập về thị trường cà phê ở TPHCM, lại lý giải theo cách khác. Theo chuyên gia này, các nhà rang xay cà phê hàng đầu thế giới có đủ dữ liệu và cơ sở để tin rằng vụ cà phê robusta năm nay của Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung vẫn là một vụ mùa có năng suất và sản lượng ổn định như năm ngoái. Ông Bình dẫn chứng, vào tháng 10 vừa qua, một quốc gia ở Trung Mỹ đã xuất khẩu lượng cà phê robusta tăng 216% so với tháng 9.
Đó là dấu hiệu của một vụ mùa có sản lượng cao trải dài từ Tây sang Đông. Hoặc ngày 1-11, khi Hiệp hội Cà phê-ca cao Việt Nam (Vicofa) đưa ra nhận định niên vụ cà phê robusta 2012-2013 của Việt Nam sụt giảm 15-20% sản lượng so với niên vụ trước, hãng tin kinh tế có uy tín Bloomberg cho rằng ước đoán này không chính xác, sản lượng cà phê của Việt Nam chỉ giảm 5-7%.
Ngay lập tức, ước đoán của Vicofa và nhận định của Bloomberg đã nhận được phản ứng từ thị trường: giá cà phê robusta không đi lên theo mong đợi của Vicofa (Việt Nam chiếm 50% sản lượng cà phê robusta của thế giới, về mặt lý thuyết, đủ sức điều khiển giá), mà tiếp tục đi xuống theo nhận định của Bloomberg.
Cần mổ xẻ, phân tích kỹ
Câu hỏi đặt ra là tại sao thị trường cà phê robusta thế giới không bị cuốn đi theo Vicofa mà lại đi theo Bloomberg? Rất nhiều chuyên gia cà phê đã không trả lời được câu hỏi này. Tuy nhiên, một chuyên gia sành sỏi và kỳ cựu trong ngành hàng cà phê robusta của Công ty cà phê Olam - công ty 100% vốn nước ngoài của một tập đoàn rang xay cà phê hùng mạnh - đưa ra được câu trả lời xác đáng.
Chuyên gia này cho biết, cách đây 5-6 năm, các tập đoàn rang xay cà phê nước ngoài tương đối tin tưởng vào các ước đoán sản lượng của Vicofa. Nhưng 3-4 năm nay gần dây họ không còn tin vào các dự đoán đưa ra của Vicofa nữa. Tại sao vậy?
Theo vị chuyên gia do những năm gần đây, công nghệ không ảnh từ vệ tinh có những bước phát triển mạnh mẽ. Việc chụp không ảnh các vùng, tiểu vùng trồng cà phê và phân tích chúng bằng các phần mềm chuyên dụng đã giúp các nhà rang xay và nhập khẩu cà phê hàng đầu thế giới xác định con số sản lượng cà phê Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung với độ chính xác và tin cậy cao (bản thân vị chuyên gia này đã được Công ty Olam cử đi học khóa học xác định sản lượng cà phê Việt Nam thông qua không ảnh).
Đây có thể là nguyên nhân khiến thị trường cà phê robusta thế giới phản ứng theo Bloomberg chứ không bị cuốn theo những nhận định của Vicofa.
Chuyên gia này cho rằng Việt Nam dù có sản lượng cao nhưng không dẫn dắt được thị trường cà phê robusta thế giới. Đó là một vấn đề lớn cần phải được mổ xẻ và phân tích thấu đáo. Để dẫn dắt được thị trường này, Việt Nam phải làm rất nhiều việc, trong đó việc đầu tiên là Nhà nước phải trực tiếp hỗ trợ người nông dân cà phê, thay vì chỉ hỗ trợ vốn không tính lãi cho một số DN xuất khẩu thu mua cà phê tạm trữ.
Bởi việc hỗ trợ vốn cho DN thu mua tạm trữ người nông dân không được hưởng lợi gì. Thực tế đã cho thấy khi người nông dân cần bán cà phê được giá hơn trong bối cảnh giá thấp, thì các công ty được hỗ trợ vốn vẫn ép nông dân để mua với giá thấp. Điều này còn vô tình tạo ra những bất bình đẳng trong các hoạt động thương mại giữa các loại hình DN.
