Hoạt động xe buýt ngày càng “èo uột”

Mặc dù thời gian qua Sở GTVT TPHCM đã có nhiều nỗ lực hỗ trợ các đơn vị vận tải công cộng nâng cao chất lượng dịch vụ, thế nhưng xe buýt hoạt động vẫn ngày càng “èo uột”. Nguyên nhân chính là đơn giá cho mức trợ giá mới vẫn đang “treo”.

Mới đây, có 9 doanh nghiệp vận tải ký đơn kiến nghị ngành chức năng xem xét bổ sung kinh phí trợ giá xe buýt năm 2019. Cụ thể, kiến nghị nhanh chóng ban hành bộ “Đơn giá chi phí mới” cho xe buýt và được áp dụng từ 1-1-2019 để thay thế bộ đơn giá được ban hành từ năm 2012 mà hiện không còn phù hợp; sớm có cơ chế, chính sách cấp bù chênh lệch giá nhiên liệu CNG như bù chênh lệch giá nhiên liệu diesel vì Công ty PVGas liên tục đòi tăng giá nhiêu liệu CNG lên 15,8%. 

Nhiều đơn vị vận tải còn đề nghị được “trả” lại những tuyến xe buýt cũ, chưa đầu tư mới hoặc không đầu tư mới được vì không có hiệu quả. Với các tuyến xe buýt không hiệu quả, ít khách, nhiều đơn vị cũng đề nghị cho cắt giảm chuyến để giảm lỗ, tiết kiệm ngân sách cho những tuyến hiệu quả hơn.

Theo Sở GTVT, hiện chưa mở được các tuyến đi quận 12, tuyến vòng Đại học Quốc gia TPHCM, tuyến đến huyện Củ Chi, do kinh phí trợ giá cho hoạt động xe buýt có hạn.

Chưa hết, khối lượng vận chuyển trên các tuyến xe buýt phổ thông có trợ giá cũng giảm do một số nguyên nhân, như số lượng tuyến xe buýt có trợ giá đang hoạt động hiện nay giảm 6 tuyến so với cùng kỳ năm 2018 (giảm khoảng 1,25 triệu lượt, tương ứng giảm 1,3%); 18 tuyến phương tiện cũ, không thể đổi mới phương tiện nên không đảm bảo số chuyến hoạt động, giảm khoảng 3 triệu lượt, tương ứng giảm 3,6%. 

Khó cạnh tranh với xe ôm công nghệ

Theo Sở GTVT TPHCM, trong 7 tháng đầu năm 2019, TPHCM có tới 333.000 chuyến xe buýt chậm trên 15 phút do ùn tắc giao thông. Đây là nguyên nhân chính khiến hành khách, đặc biệt là các sinh viên, học sinh - đối tượng đi xe buýt nhiều nhất trong những năm qua - bỏ không đi xe buýt, nhất là vào thời gian thi. 

Theo nghiên cứu của Tổ chức Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), trong giai đoạn 2015-2030, dự kiến tổng nhu cầu giao thông (hành khách/km) của TPHCM tăng khoảng 2,7 lần. Đáng lo là việc người dân sẽ chuyển từ đi xe gắn máy sang đi ô tô và do vậy, nếu không có giải pháp đột phá, tình trạng ùn tắc giao thông sẽ gia tăng.

Cùng đó, sự bùng phát của dịch vụ xe ôm (xe gắn máy 2 bánh) công nghệ đang đẩy hoạt động xe buýt vào tình huống khó khăn hơn bao giờ hết. Trước kia, xe buýt còn có lợi thế về giá vé rẻ thì nay gần như không còn, vì xe ôm công nghệ cũng giảm giá và chấp nhận đi những đoạn đường ngắn để cạnh tranh với nhau và cạnh tranh với xe buýt.

Thời gian gần đây, nhiều hãng xe ôm công nghệ còn thực hiện các chương trình ưu đãi cho khách hàng nên thu hút được ngày càng nhiều hành khách hơn. Chưa kể, xe ôm công nghệ còn có lợi thế hơn hẳn xe buýt, đó là dễ dàng “thoát” khỏi các vụ kẹt xe và chỉ 5 - 10 phút đặt xe là hành khách đã được phục vụ. 

Đã thế, những điều kiện để hấp dẫn người dân đi xe buýt vẫn chưa được cải thiện, như vỉa hè bị lấn chiếm, xuống cấp khiến người dân rất khó để đi bộ tới trạm xe buýt, thiếu nhà chờ xe buýt hoặc có nhà chờ nhưng mất vệ sinh...