Người tiêu dùng vẫn thoải mái chi tiêu
Hơn một năm sau khi Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) khởi động chiến dịch tăng lãi suất mạnh nhất trong nhiều năm để kiềm chế lạm phát, dấu hiệu rõ ràng của một cơn suy thoái tiềm tàng đối với nền kinh tế Mỹ, vốn được giới chuyên gia dự đoán rộng rãi nay vẫn chưa xuất hiện.
Các doanh nghiệp Mỹ đang ráo riết tuyển dụng, trong khi người tiêu dùng vẫn thoải mái chi tiêu. Thị trường chứng khoán tại Phố Wall đang hồi phục và thị trường nhà ở dường như đang ổn định. Tất cả các dữ liệu kinh tế gần nhất đều cho thấy những nỗ lực của Fed vẫn chưa làm suy yếu đáng kể nhu cầu của nền kinh tế Mỹ.
Người Mỹ đang vung tiền vào các hoạt động mà họ đã bỏ qua trong thời gian dài phong tỏa vì đại dịch Covid, chẳng hạn như đi du lịch, xem hòa nhạc và ăn uống bên ngoài. Giới doanh nghiệp Mỹ cũng tăng cường nhân sự để đáp ứng nhu cầu bị dồn nén đã lâu. Các chính sách của chính phủ Mỹ nhằm đối phó với đại dịch gồm chính sách lãi suất và hàng nghìn tỉ đô la hỗ trợ tài chính, khiến người tiêu dùng và doanh nghiệp tích lũy nhiều tiền tiết kiệm và khoản nợ rẻ.
Theo một báo cáo của Ngân hàng Dự trữ liên bang khu vực San Francisco, tiền tiết kiệm của người Mỹ hiện nay cao hơn 500 tỷ USD so với mức tiết kiệm của họ trong trường hợp đại dịch Covid-19 không xảy ra. Điều đó cho phép họ chi tiêu cho các chuyến du lịch mùa hè, mua vé xem hòa nhạc dù giá cả tăng cao và cho phép các công ty tiếp tục tăng giá dịch vụ.
Nhiều chuyên gia kinh tế kỳ vọng chiến dịch tăng lãi suất của Fed sẽ hạ nhiệt nền kinh tế và áp lực giá cả theo thời gian, kích hoạt một cơn suy thoái kinh tế vào cuối năm 2023. Tuy nhiên, cho đến nay, dữ liệu kinh tế của Mỹ tiếp tục nóng hơn so với dự báo.
Mức tăng trưởng việc làm vẫn mạnh mẽ và điều này càng bơm thêm tiền vào ví của người tiêu dùng Mỹ. Cuối tuần trước, Bộ Lao động Mỹ nói rằng, nền kinh tế tạo ra thêm 339.000 việc làm trong tháng 5. Mức tăng trưởng việc làm trong hai tháng trước đó cũng cao hơn so với ước tính ban đầu.
Justin Wolfers, giáo sư kinh tế và chính sách công tại Đại học Michigan (Mỹ), nói rằng: "Tôi không nghĩ có bất kỳ khả năng nào cho thấy nền kinh tế chúng ta đang rơi vào suy thoái".
Cục Nghiên cứu Kinh tế quốc gia (NBER), một tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận của Mỹ, đã phân tích một loạt dữ liệu kinh tế để giúp xác định xem nền kinh tế có đang trong thời kỳ suy thoái hay không. Wolfers cho biết, hầu hết các chỉ số mà NBER phân tích đều có vẻ ổn định.
Thị trường lao động vẫn phục hồi
Thị trường lao động tại Mỹ ở thời kỳ hậu đại dịch vẫn đang phục hồi. Tháng trước, các lĩnh vực như chăm sóc sức khỏe, giải trí, khách sạn và chính phủ tiếp tục tuyển dụng nhân sự. Đây là những lĩnh vực đã chứng kiến tình trạng mất việc làm nghiêm trọng khi đại dịch Covid bùng phát vào năm 2020. Việc làm ở các nhà hàng, khách sạn, khu giải trí và thể thao vẫn chưa trở lại mức trước đại dịch trong bối cảnh nhân lực đang khan hiếm.
Trên toàn nền kinh tế Mỹ, cơ hội việc làm tăng lên 10,1 triệu trong tháng 4 từ 9,7 triệu trong tháng 3, vượt xa con số 5,7 triệu người Mỹ thất nghiệp trong tháng đó. Sự chênh lệch giữa cơ hội việc làm và người tìm việc tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng tiền lương.
Thu nhập trung bình mỗi giờ của người lao động Mỹ tăng mức 4,3% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái.
"Tôi đã không nghĩ rằng thị trường lao động sẽ duy trì mạnh mẽ trong thời gian lâu như vậy", Carl Tannenbaum, nhà kinh tế trưởng của Northern Trust nói.
Courtney Wakefield-Smith là một trong số những người gần đây được hưởng lợi từ thị trường lao động mạnh mẽ. Cô cho biết, năm ngoái cô được tuyển vào làm công việc văn phòng tại một công ty cấp nước ở bang New Jersey. Trong vai trò mới, cô kiếm được hơn 25 USD/giờ, cao hơn nhiều so với những công việc bán thời gian trước đó trong đại dịch được trả từ khoảng 11-17 USD/giờ.
Thị trường việc làm có thể tiếp tục khan hiếm, phần lớn là do hàng triệu người gần đến tuổi nghỉ hưu đã rời bỏ lực lượng lao động kể từ khi đại dịch bắt đầu.
CEO của hãng hàng không Southwest Airlines, Bob Jordan cho biết hãng nhận thấy nhu cầu mạnh mẽ trong 2-3 tháng tới, thời điểm mà hầu hết mọi người đặt chuyến bay do nhu cầu du lịch tăng. Hãng hàng không American Airlines cũng nâng dự đoán về doanh thu trong quý II nhờ nhu cầu mạnh mẽ.
Brett Keller, CEO của trang web du lịch Priceline, một đơn vị của Booking Holdings nói rằng, ông rất ngạc nhiên về sức mạnh của nhu cầu du lịch khi nhiều người tiêu dùng sẵn sàng trả nhiều tiền hơn để đặt vé máy bay hoặc đặt phòng khách sạn.
Keller chỉ ra những ví dụ như giá vé máy bay khứ hồi trong mùa hè này từ Bờ Đông của Mỹ đến thành phố Boise, bang Idaho, tăng lên mức hơn 1.000 USD, gần gấp đôi so với một vài năm trước.
Nhưng tác động của lãi suất vốn có độ trễ
Hoạt động kinh tế và lạm phát không chậm lại nhiều như các quan chức Fed dự đoán dù cơ quan này đã nâng lãi suất từ mức gần 0 lên biên độ 5-5,25%, đây là mức cao nhất trong 16 năm qua.
Chi phí đi vay cao hơn thường được cảm nhận đầu tiên ở các bộ phận nhạy cảm với lãi suất của thị trường tài chính và nền kinh tế, chẳng hạn như lĩnh vực cổ phiếu và nhà ở. Chẳng hạn, chỉ số S&P 500 đã giảm khoảng 25% từ cuối tháng 12/2021 đến tháng 10 năm ngoái khi Fed tăng lãi suất mạnh. Kể từ đó, chỉ số này tăng khoảng 20%, điều thường không xảy ra nếu nền kinh tế rơi vào suy thoái.
Doanh số bán nhà hiện có và nhà mới ở Mỹ giảm mạnh trong năm 2022 nhưng tăng trở lại kể từ tháng 1 năm nay. Tình trạng thiếu nhà để bán đã khiến giá nhà tăng cao trong thời gian gần đây. Các doanh nghiệp bất động sản đang cảm thấy tự tin hơn khi tình trạng thiếu nhà làm tăng nhu cầu về nhà ở mới xây. Các công ty xây dựng khu dân cư và công nghiệp đã tạo thêm 25.000 việc làm vào tháng trước, tăng từ mức trung bình hàng tháng là 17.000 trong 12 tháng trước đó.
Tuy nhiên, có một số dấu hiệu lãi suất cao đang có tác dụng. Giới doanh nghiệp Mỹ đầu tư chậm lại trong quý đầu tiên khi họ cắt giảm chi tiêu cho thiết bị.
Số giờ làm việc trung bình mỗi tuần của người lao động Mỹ giảm xuống còn 34,3 giờ vào tháng trước, mức thấp nhất kể từ tháng 4/2020. Điều này cho thấy các doanh nghiệp đang cắt giảm giờ làm việc thay vì nhân công. Tỷ lệ thất nghiệp hàng năm của Mỹ tăng lên 3,7% trong tháng 5 từ 3,4% trong tháng 4. Lĩnh vực công nghệ cắt giảm 9.000 việc làm trong tháng 5.
Nhiều chuyên gia kinh tế và giám đốc điều hành doanh nghiệp nhận định tác động của lãi suất, vốn có độ trễ, đối với các hoạt động kinh tế chỉ là vấn đề thời gian.
